مسجد کتبیه، بلندترین مسجد شهر مراکش

مسجد کُتبیه، نماد ویژه‌ای از شهر مراکش و بلندترین مسجد آن به حساب می‌آید. منار زیبای آن در قرن ۱۲ و در زمان حکومت خلیفه «یعقوب المنصور» به اتمام رسید.

سفر به شهر مراکش در تور ۸ روزه مراکش

منار ۶۵ متری مسجد کُتُبیه مراکش به تمام شهر اشراف داشته و از دور دست‌ها می‌توان آن را دید. این مسجد به خاطر فاصله داشتن از انبوه ساختمان‌های محله قدیمی، به راحتی قابل تشخیص است. یک افسانه محلی می‌گوید چون این سازه به حرم‌سرا مشرف بود، تنها یک مؤذن نابینا می‌توانست بالای آن رفته و اذان بگوید که البته کمی دور از منطق به نظر می‌آید. این منار در کنار باغ زیبای کتبیه با درختان پرتقالش قرار داشته و تنها با پیاده روی ۳ دقیقه‌ای از میدان مشهور «جامع الفنا» می‌توان به آن رسید. نام مسجد از واژه «کُتُب» به معنی کتاب‌ها در عربی آمده و به طور کل یعنی مسجد «کتاب فروشان» که بازتابی از تجارت نسخ خطی در کوچه‌ای نزدیک به آن است.

محوطه مسجد خود به تنهایی تاریخی بوده و در اواخر قرن ۱۱ با یک دژ اشغال شده بود. خاندان الموحدین پس از پیروزی، بیشتر قسمت شهر الموراوید را تخریب کرده و در سال ۱۱۴۷ یک مسجد بزرگ در نزدیک قلعه خود ساختند. آن‌ها به خاطر این عقیده‌ که اهالی این شهر مرتد هستند و نمی‌توان در ساختمان‌های نجس آن‌ها نماز خواند این مسجد را بنا کردند. متأسفانه جهت قبله این مسجد جدید خیلی درست نبود. تنها راه حل برای این مشکل به نظر این خاندان، ساخت مسجد دوم بود که همان مسجد کتبیه امروزی است.

این دو مسجد برای مدتی دیوار به دیوار هم بودند و مسجد اولی به نوعی شبیه به یک ضمیمه عمل می‌کرد. امروزه قسمت آجر چینی شده دیوار شمال غربی مسجد کتبیه محل درب‌هایی است که در گذشته آن دو را به هم وصل می‌کردند؛ هر چند سازه قدیمی‌تر در نهایت به دست فراموشی و ویرانی سپرده شد. حفاری‌های سال ۱۹۴۸ اطلاعات و یافته‌های جالبی را درباره گذشته مسجد و حتی زمان الموراوید در اختیار پژوهشگران گذاشت.

مسجد کتبیه امروزی

مسجدی که امروزه تحت نام کتبیه می‌شناسیم، توسط «عبد المؤمن» در سال ۱۱۶۲ ساخته شد. منار آن ۱۲.۵ متر عرض و ۶۷.۵ متر ارتفاع دارد. این مناره جزو شاخصه‌های اصلی مسجد بوده و در میان سازه‌های متأخر سلسله الموحدین مانند «برج حسن» در رباط و «الخیرالده» در سِویل نیز رتبه‌بندی شده است. این منار از شش اتاق تشکیل شده که یکی پس از دیگری روی هم قرار گرفته‌اند که مهندسی جالب توجهی را نسبت به زمان خودش به نمایش می‌گذارد و بعدها نیز بر روی ساختمان‌های دیگری تأثیر گذاشت. گنبد کوچکی که بالای مناره قرار دارد یک سازه قرینه و شیار دار است که سه گوی طلا بر روی آن نصب شده که گفته می‌شود از طلاهای ذوب شده همسر یعقوب المنصور تهیه شدند. وی به علت خوردن سه انگور در ماه رمضان مجازات شده بود.

بهترین زمان بازدید از مسجد کتبیه

بهترین زمان بازدید مسجد و میدان جامع الفنا حدود ساعت ۳ بعد از ظهر است که فعالیت در میدان اصلی آغاز می‌شود. در اینجا می‌توانید در خیابان‌های باریک با مغازه‌های فروش سوغات مراکش قدم بزنید. یکی دیگر از جاذبه‌هایی که در قلب محله قدیمی وجود دارد مسجد بن یوسف است که دیدن آن را توصیه می‌کنیم. باغ‌های ماژورل، موزه مراکش، باغ‌های مناره و کاخ باهیه از دیگر نقاط مهم نزدیک به این جاذبه هستند. به خاطر اینکه از این بنا هنوز هم برای اقامه نماز استفاده می‌شود و یکی از مهم‌ترین مساجد شهر نیز به حساب می‌آید، اگر قصد گشتن در اطراف آن را دارید حتماً لباس مناسب به تن کنید. در پشت بنا، باغ‌های زیبایی هستند که موقعیتی برای عکاسی را فراهم می‌کنند.