میدان سرخ مسکو؛ مکانی تماشایی از تاریخ پرحادثه روسیه

میدان سرخ مسکو در تاریخ ۱۰۰۰ ساله خود شاهد رویدادهای بی شماری بوده و خانه تعدادی از مهم ترین جاهای دیدنی شهر مسکو است.

میدان سرخ مسکو یکی از مهم‌ترین نقاط پایتخت روسیه است. میدانی تاریخی که اگرچه عده‌ای حاکمیت کمونیست را دلیلی بر شهرت آن می‌دانند، اما در حقیقت قدمت میدان سرخ به قرن یازدهم بازمی‌گردد. میدانی که در تاریخ ۱۰۰۰ ساله‌ خود رویدادهای تاریخی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بی‌شماری را دیده است. از نظر موقعیت جغرافیایی، میدان سرخ در نقطه‌ای از شهر مسکو واقع شده که تعدادی از مهم‌ترین جاهای دیدنی مسکو را در اطراف خود جای داده است. میدانی که امروزه هم میزبان بسیاری از جشن‌ها و رویدادهای مهم این شهر است. اگر مسافر تور روسیه هستید، برای شناخت بهتر تاریخچه میدان سرخ و جاهای دیدنی اطراف این منطقه زیبا با ما همراه شوید.

فهرست مطالب

• درباره میدان سرخ مسکو
• علت نامگذاری میدان سرخ مسکو
• تاریخچه میدان سرخ مسکو
• برگزاری جشن های مهم در میدان سرخ مسکو
• مهم ترین جاذبه های دیدنی میدان سرخ مسکو

درباره میدان سرخ مسکو

• موقعیت میدان سرخ بر روی نقشه

میدان سرخ (Red Square) از جاهای دیدنی اروپا واقع در مسکو، پایتخت روسیه، یکی از اصلی‌ترین نقاط این شهر محسوب می‌شود. میدانی که معمولا محلی برای پیاده‌روی، برگزاری بازارهای مختلف و جشنواره‌های مسکو است و خودروها در آن تردد ندارند. یکی از ویژگی‌های مهم میدان سرخ مسکو نزدیکی و دسترسی آسان آن به مهم‌ترین جاهای دیدنی این شهر است. به همین علت این میدان نقطه مرکزی مسکو محسوب می‌شود. منابع مختلف درباره اندازه دقیق میدان سرخ ادعاهای مختلفی را مطرح کرده‌اند اما «نشنال جئوگرافیک» مساحت این میدان راحدود ۷۳۰۰۰ مترمربع اعلام کرده‌ است. یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های جهان که از قرن پانزدهم، میدان اصلی مسکو محسوب می‌شود و در شمال رودخانه مسکو و ضلع شرقی کاخ کرملین قرار گرفته است. میدان سرخ را می‌توان قلب مسکو نامید؛ محلی با قدمتی بیش از ۱۰۰۰ سال که شاهد مهم‌ترین اتفاقات سیاسی و اجتماعی روسیه بوده‌است و امروزه یکی از شاهکارهای معماری این کشور محسوب می‌شود. میدان سرخ در سال ۱۹۹۰ به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

علت نامگذاری میدان سرخ مسکو

درباره علت نام‌گذاری میدان سرخ که یکی از جاذبه‌های مسکو است به نام فعلی خود، فرضیه‌های مختلفی مطرح شده‌است. عده‌ای براین باورند علت چنین نام‌گذاری مرتبط با شوروی و کمونیسم بوده؛ اما این فرضیه از سوی بسیاری از منابع و مورخان رَد شده‌ است. یکی دیگر از باورهای رایج درباره نام میدان سرخ، رنگ قرمز کاخ کرملین در نزدیکی میدان است؛ در صورتی‌ که این فرضیه هم، به دلیل تغییر رنگ این کاخ در طول تاریخ، مورد قبول نیست.

یکی دیگر از فرضیه‌های موجود درباره نام میدان سرخ این است که اولین نام این میدان «ولیکی تورگ» (Veliky Torg) به معنای «بازار بزرگ» بود که به علت وجود بازارهای اطراف میدان، نام‌گذاری شد. یکی دیگر از باورهای رایجی که درباره نام میدان سرخ عنوان شده و مورد تایید بسیاری از منابع است، به قرن هفدهم بازمی‌گردد. در زبان روسی قدیم این میدان را «کراسنایا» (КРАСНАЯ) می‌نامیدند که به معنای زیبا بود. در واقع میدان سرخ در قرن هفدهم با نام میدان زیبا شناخته می‌شد. اما با گذشت زمان و تغییر معنا در زبان روسی امروزی واژه «کراسنایا» به معنای قرمز بوده که همان نام فعلی میدان سرخ را شامل می‌شود.

تاریخچه میدان سرخ مسکو

میدان سرخ در مسکو از سال ۱۴۳۴ وجود داشته است. در آن زمان ضلع شرقی کاخ کرملین یک فضای باز بود، هیچ محافظتی از آن نمی‌شد و به همین علت احتمال حمله دشمن از آن نقطه وجود داشت؛ از همین رو، به دستور پادشاه وقت، به یک میدان تیر تبدیل شد. میدانی که در نهایت پس از پایان یافتن جنگ «میدان سرخ» نام گرفت. یکی دیگر از اثرات جنگ در آن زمان، انتخاب اطراف کاخ کرملین به عنوان محل زندگی بود. روس‌ها برای حفظ جان خود در خیابان‌های اطراف این کاخ که همان میدان سرخ بود، زندگی می‌کردند. از این رو با گذشت زمان این میدان تبدیل به یک محل تجاری بزرگ با تعدادی بازار و غرفه‌های خرید شد. اتفاقی که در نهایت منجر به رونق و شکل‌گیری بهتر شهر مسکو به ویژه در میدان اصلی شهر شد.

نگاهی بر میدان سرخ مسکو تا پیش از قرن هفدهم

میدان سرخ در مسکو محلی با تاریخ غنی است که بخشی از حوادث و اتفاقاتی که در طول سالیان دراز در این میدان رخ داده، در نقاشی‌های هنرمندانی همچون «واسیلی سوریکوف» (Vasily Surikov) و «کنستانتین یون پرهون» (Constantin Ion Parhon) به تصویر کشیده شده‌است. میدان سرخ در ابتدا محلی برای تیراندازی بوده و در ادامه برای برگزاری مراسم‌های تاج‌گذاری تزارهای روسیه و سایر مراسمات دولتی استفاده می‌شد.

زمانی که مردم مسکو اطراف کاخ کرملین را برای سکونت انتخاب کردند، میدان سرخ به تدریج به محلی برای داد و ستد و تجارت تبدیل شد. در آن زمان «ایوان کبیر» تجارت را تنها برای شخص به شخص مجاز می‌دانست، اما با گذشت زمان سخت‌گیری‌ها کاهش یافت، در نهایت ساختمان‌ها و غرفه‌های مختلف برای خرید و فروش ایجاد شد. در سال ۱۵۴۷ و در طی آتش‌سوزی‌هایی که در این میدان اتفاق افتاد، خسارت‌هایی به بازارها وارد شد. از این رو، «ایوان چهارم» ملقب به ایوان مخوف دستور بازسازی مغازه‌های ضلع شرقی بازار و خیابان‌های اطراف میدان را صادر کرد. سال‌هایی که باعث تغییرات بسیاری در ظاهر میدان سرخ شد.

پیش از پدید آمدن میدان سرخ، در بخش شرقی کاخ کرملین که فضایی خالی بود، برای بهبود امنیت، خندقی در آن ایجاد کردند. یکی دیگر از تغییراتی که در طول دوران حکومت ایوان مخوف در میدان به وجود آمد، ساخت «کلیسای جامع سنت باسیل» (St. Basil's Cathedral) بود؛ در زمانی که هنوز بر روی کاخ کرملین سقف‌های هرمی و گنبدی‌شکل ساخته نشده‌ بود. در سال ۱۵۹۵ میلادی هم فضاهای چوبی بازار با فضاهای سنگی و زیباتری جایگزین شدند و سکویی آجری به نام «لوبنوی مستو» (Lobnoye Mesto) به منظور ایجاد محلی برای صدور فرمان‌های تزار هم ساخته شد.

میدان سرخ مسکو در قرن هفدهم

در سال ۱۶۱۲ میلادی و پس از اخراج لهستانی‌ها از مسکو، شاهزاده «دیمیتری پوژارسکی» (Prince Dmitry Pozharsky) وارد کاخ کرملین شد. پس از مدتی «کلیسای جامع کازان» را به یاد این رویداد در نزدیکی میدان سرخ ساختند. در طول سال‌های ۱۶۲۴ تا ۱۶۲۵ به پیشنهاد «کریستوفر گالووی» (Christopher Galloway) که طراح برج ساعت مسکو بود، سقف‌هایی به شکل چادر بر روی برج اسپاسکایا (Spasskaya Bashnya) ساخته شد. در ادامه و در اواسط قرن هفدهم هم یک عقاب دو سر طلاکاری‌ شده بر روی برج ساعت نصب شد. در همین دوران بود که میدان سرخ را «کراسنایا» به معنای زیبا نام‌گذاری کردند. در اواخر قرن هفدهم و در سال‌های ۱۶۷۹ تا ۱۶۸۰ میلادی میدان سرخ از تمامی سازه‌های چوبی پاک‌سازی و سقف‌های چادری‌شکل معروف بر روی کاخ کرملین هم نصب شد. به دستور دولت وقت، ضراب‌خانه و داروخانه هم در اطراف میدان سرخ ساختند.

میدان سرخ مسکو در قرن های هجدهم تا نوزدهم

در سال ۱۷۰۲ میلادی، اولین تئاتر عمومی در روسیه را در نزدیکی «دروازه نیکولسکی» ساختند که تا سال ۱۷۳۷ و پیش از آتش‌سوزی مسکو پابرجا بود. در دهه ۱۷۳۰ هم ضراب‌خانه جدید در مقابل ساختمان قدیمی ساخته شد. در دوران سلطنت «کاترین کبیر» میدان سرخ و مناطق اطراف با پیشرفت‌های چشم‌گیری همراه شدند. در سال ۱۷۸۶ بخش‌های دیگری از بازار بازسازی و سازه‌های سنگی جایگزین سازه‌های چوبی شدند. در سال ۱۷۵۵ اولین دانشگاه روسی را نزدیک به میدان سرخ در مسکو ساختند. در سال ۱۸۰۴ به درخواست بازرگانان منطقه، بخشی از میدان سنگ‌فرش شد و در سال ۱۸۰۶ میلادی هم برج نیکولسکایا را به سبک معماری گوتیک بازسازی و بر روی آن سقف‌های چادری‌شکل معروف را نصب کردند. اما بخش عمده‌ای از تغییرات اعمال‌شده بر روی میدان سرخ مسکو، پس از حمله ناپلئون و آتش‌سوزی در سال ۱۸۱۲ آغاز شد. در سال ۱۸۱۳ خندق‌های اطراف کاخ کرملین پر شد و چندین درخت را در آن‌جا کاشتند. یکی از مهم‌ترین بناهای یادبود میدان سرخ که نمادی از میهن‌پرستی برای روس‌ها است و به یاد مینین (Minin) و دیمیتری پوژارسکی (Pozharsky) ساخته شده، در سال ۱۸۱۸ در این محل قرار داده شد.

در ادامه و در سال ۱۸۷۴ با تخریب ساختمان تاریخی «زمسکی پریکاز» (Zemsky prikaz)، موزه تاریخی امپراتوری در میدان سرخ ساخته شد. در سال‌های ۱۸۸۸ تا ۱۸۹۳ هم بازارهای اطراف میدان بازسازی شد و تجارت در منطقه رونق گرفت. اولین فروشگاه بزرگ در مسکو را هم در همین سال‌ها در این میدان ساختند. در سال ۱۸۹۲ هم با روشن شدن فانوس‌های برقی در میدان، ظاهر جدیدی در یکی از مهم‌ترین نقاط شهر مسکو ایجاد شد.

 میدان سرخ مسکو پس از قرن نوزدهم

در دوران اتحاد جماهیر شوروی هم میدان سرخ همچنان یکی از مهم‌ترین نقاط شهر مسکو و منطقه‌ای مهم برای دولت وقت محسوب می‌شد. از سال ۱۹۱۹ هم یکی از مهم‌ترین میادین شهر برای رژه‌های نظامی بود. از سال ۱۹۲۴ مقبره لنین به یکی از مهم‌ترین بخش‌های میدان سرخ و جایگاه سران حکومت در جشن‌های ملی تبدیل شد. به دلیل اهمیت بالای میدان برای برگزاری رژه‌های نظامی، در دهه ۱۹۳۰ کلیسای جامع کازان و کلیسای کوچک ایورسکایا (Iverskaya Chapel) با دروازه‌های رستاخیز تخریب شد تا فضای بیشتری برای حرکت وسایل نقلیه سنگین نظامی مانند تانک ایجاد شود؛ البته این بناها پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی بازسازی شدند.

برگزاری جشن های مهم در میدان سرخ مسکو

میدان سرخ در مسکو همانطور که در گذشته صحنه رویدادها و وقایع مهم تاریخی بود، امروزه هم محل برگزاری بسیاری از جشن‌ها و فستیوال‌های مهم این شهر است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:

رژه پیروزی

رژه پیروزی به مناسبت پایان یافتن جنگ در روز نهم ماه می در میدان سرخ مسکو برگزار می‌شود که یکی از تعطیلات مهم اتحاد جماهیر شوروی است. مراسمی که از سال ۱۹۴۵ میلادی تا به امروز هرساله باشکوه‌تر از سال پیش اجرا می‌شود و یکی از محبوب‌ترین مراسم‌ها برای شهروندان روسیه بوده که نمادی از قدرت نظامی ارتش این کشور است.

جشنواره موسیقی نظامی

جشنواره موسیقی نظامی اولین‌بار در سال ۲۰۰۷ برگزار شد. در آن سال گروه موسیقی ارتش روسیه از ۱۲ گروه موسیقی متعلق به سایر کشورها دعوت به عمل آورد تا در ماه اوت هر سال در میدان سرخ به اجرای موسیقی بپردازند. جشنواره‌ای باشکوه که جایگاه ویژه‌ای در میان مردمان روسیه و ارتش این کشور دارد.

میدان سرخ مسکو در کریسمس

یکی از رویایی‌ترین صحنه‌های جشن کریسمس را می‌توانید در میدان سرخ شهر مسکو به تماشا بنشینید. در جشن‌های سال نو هزاران نفر از مردم شهر و گردشگران برای ساز و آواز، نوشیدنی و شادی در میدان سرخ گردهم می‌آیند. میدان در این شب‌ها به یک سرزمین عجایب زمستانی تبدیل می‌شود. زمین‌های یخی غول‌پیکر، سرسره‌های یخی و بازار کریسمس هم برای سرگرمی مردم تدارک دیده می‌شود. در نهایت پس از سخنرانی رئیس جمهور کشور روسیه، مراسم آتش‌بازی اجرا می‌شود.

مهم ترین جاذبه های دیدنی میدان سرخ مسکو

همانطور که در ابتدای این مقاله اشاره کردیم، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های میدان سرخ دسترسی آسان آن به مهم‌ترین جاهای دیدنی مسکو است. وجود بناهای تاریخی که در کنار هم باعث پدید آمدن میدان سرخ شدند. در ادامه با مهم‌ترین جاهای دیدنی اطراف این میدان آشنا می‌شویم:

کاخ کرملین، نماد قدرت و اقتدار روسیه

• موقعیت کاخ کرملین بر روی نقشه
• وب‌سایت
• ساعت بازدید از کاخ کرملین: همه روزه از ساعت ۹:۳۰ صبح تا ۴:۳۰ بعدازظهر

کاخ کرملین (The Kremlin) یکی از مهم‌ترین بناهای شهر مسکو است. کاخی که در گذشته محل اقامت تزارهای روسیه و خاندان حکومت بوده و امروزه رئیس جمهور کشور، پوتین، در آن اقامت دارد. بنایی با معماری قرون وسطایی که در پشت دیوارهای آجری خود گنجینه‌های با ارزش فرهنگی مانند صندوق الماس روسیه و کلیسای جامع بشارت را جای داده‌است.

مقبره لنین در میدان سرخ مسکو

• موقعیت مقبره لنین بر روی نقشه
• وب‌سایت
• ساعت بازدید از مقبره: دوشنبه‌ها و جمعه‌ها تعطیل است، سایر روزها از ساعت ۱۰ صبح تا ۱ بعدازظهر

مقبره لنین (Lenin’s Mausoleum) محل نگه‌داری «ولادیمیر ایلیچ اولیانوف لنین» رهبر محبوب شوروی است. مقبره‌ای که از سال ۱۹۲۴ تا به امروز در نزدیکی کاخ کرملین و در غرب میدان سرخ جای گرفته است. مقبره لنین ساختمانی هرمی‌شکل دارد که کوچک‌تر از سایر بناهای اطراف میدان بوده و برای بازدید از آن توصیه می‌شود یک ساعت پیش از بازگشایی ساختمان در محل حضور داشته باشید.

کلیسای سنت باسیل، بنای رنگارنگ در قلب روسیه

• موقعیت کلیسای سنت باسیل بر روی نقشه
• وب‌سایت
• ساعت بازدید از کلیسای سنت باسیل: همه روزه از ساعت ۱۱ صبح تا ۵ بعدازظهر

کلیسای سنت باسیل (St Basil’s Cathedral) یکی از نمادین‌ترین بناهای تاریخی اطراف میدان سرخ مسکو است. بنایی که به دستور «ایوان چهارم» در سال ۱۵۵۵ به افتخار فتح کازان و آستاراخان ساخته شده است. کلیسای سنت باسیل با سقف‌های گنبدی‌شکل و رنگارنگ خود یکی از شگفت‌انگیزترین سازه‌های تاریخی در جهان بوده که همه ساله میزبان گردشگران بسیاری است.

لوبنوی مستو، سکوی تاریخی در مسکو

• موقعیت سکوی لوبنوی مستو بر روی نقشه
• ساعت بازدید از لوبنوی مستو: همه روزه به صورت ۲۴ ساعت شبانه‌روز

سکوی سنگی لوبنوی مستو (Lobnoye Mesto) به طول ۱۳ متر در سال ۱۵۳۰ میلادی برای صدور فرمان‌های مهم تاریخی ساخته شد. سکویی که در مقابل کلیسای سنت باسیل قرار گرفته و جایگاه تزارهای روسیه و سخنرانی‌های آنان بوده است.

موزه تاریخی دولت، گنجینه ای با ارزش در میدان سرخ مسکو

• موقعیت موزه تاریخی دولت بر روی نقشه
• وب‌سایت
• ساعت بازدید از موزه تاریخی دولت: سه‌شنبه‌ها تعطیل است.
• روزهای یک‌شنبه، دوشنبه، چهارشنبه و پنج‌شنبه از ساعت ۱۰ صبح تا ۶ غروب
• روزهای جمعه و شنبه از ساعت ۱۰ صبح تا ۹ شب

موزه تاریخی دولت (State Historical Museum) یکی از بهترین جاهای دیدنی مسکو بوده که قدمت آن به قرن نوزدهم بازمی‌گردد. سازه‌ای با آجرهای قرمز رنگ در اطراف میدان سرخ که گنجینه‌ای با ارزش از آثار متعلق به قرن نهم، لوازم شخصی خاندان رومانوف و میلیون‌ها قطعات تاریخی دیگر را درون خود جای داده است. موزه تاریخی دولت به دستور الکساندر دوم ساخته شد.

مرکز خرید گوم، فضایی باشکوه در مسکو

• موقعیت مرکز خرید گوم بر روی نقشه
• وب‌سایت
• ساعت کاری مرکز خرید: همه روزه از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۰ شب

مرکز خرید گوم (GUM) یکی از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین مراکز خرید در مسکو است که قدمت آن به دهه ۱۸۹۰ بازمی‌گردد. مرکز خریدی با معماری خیره‌کننده و به سبک رنسانس که در طول دوره اتحاد جماهیر شوروی بوتیک‌های آن به آپارتمان‌های عمومی تبدیل شدند. سپس از آن‌ها به عنوان دفترهای عمومی استفاده شد که پس از مدتی به دفاتر اداری تبدیل شدند و در نهایت به عنوان مغازه‌هایی در دولت روسیه استفاده می‌شدند. در گذشته جسد همسر دوم استالین را پس از خودکشی در این ساختمان قرار دادند. همچنین یک بوتیک مخفی به نام «بخش ۲۲» هم در بخشی از مرکز خرید گوم وجود داشت که کت‌ و شلوارهای برند شنل را به اعضای مهم حکومت و اطرافیان آن‌ها می‌فروختند.

کلیسای باشکوه کازان در میدان سرخ مسکو

کلیسای کازان (The Church of the Virgin of Kazan) بنایی با تاریخ پر فراز و نشیب است. این کلیسا ابتدا در سال ۱۶۱۲ ساخته شد اما در آتش‌سوزی مسکو در معرض آسیب‌های گسترده‌ای قرار گرفت. در ادامه، سال‌ها بعد و در دهه ۱۹۹۰ بازسازی شد. کلیسای کازان هم از نظر تاریخی یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی مسکو است که هر ساله رژه‌های نظامی به مناسبت آزاد سازی مسکو در اطراف آن برگزار می‌شود.

پرسش‌های متداول