الحمرا، نمایانگر معماری اسلامی در دل اروپا

الحمرا مجموعه ای از کاخ و استحکامات نظامی واقع در گرانادا، در اندلس اسپانیا است و بر روی یک تپه سنگی با دسترسی سخت، در کرانه رودخانه دارو (Darro) قرار دارد.

امروزه قصر الحمرا یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری اسپانیا است که به خوبی بخش مهم و قابل توجه تاریخ کشور و معماری اسلامی را در کنار ساختمان قرن شانزدهمی و باغ‌های چشم نوازش به نمایش می‌گذارد. این کاخ که با کوه‌ و جنگل‌ها محاصره شده، در میان قدیمی‌ترین بخش شهر، با طیف قرمزی در باروهایش قد برافراشته است. کاخ الحمرا که یکی از مشهور‌ترین بنا‌های اسلامی جهان است. این مجموعه در ابتدا به عنوان قلعه کوچکی در سال ۸۸۹ ساخته شد. اگر با تور اسپانیا راهی شهر گرانادا شدید، مهم‌ترین جاذبه‌ای که باید از آن دیدن کنید، قصر الحمرا است.

بعد از سال‌ها فراموشی، پادشاه مورهای گرانادا آن را در قرن ۱۱ بازسازی کرد. در سال ۱۳۳۳ نیز این مکان تبدیل به کاخ سلطنتی یوسف اول، سلطان گرانادا شد. بعد از آنکه پادشاهان کاتولیک (فردیناند و ایزابل) اندلس را در سال ۱۴۹۲ فتح کردند، بخش‌هایی از الحمرا توسط حکمرانان مسیحی مورد استفاده قرار گرفت و در نهایت مسجد آن با کلیسا عوض شد.

در سال ۱۵۲۷، کاخ چارلز پنجم، به عنوان اقامتگاه دائمی پادشاه درون این مجموعه ساخته شد. بعد از آن الحمرا دچار خرابی و ویرانی شد و بیشتر ولگردها در آن زندگی می‌کردند و حتی در زمان ناپلئون به عنوان سربازخانه مورد استفاده قرار می‌گرفت. الحمرا دوباره در قرن نوزده توسط محققین اروپایی و مسافرین کشف شد و بازسازی‌هایی بر روی آن صورت گرفت. در زمان اشغال اسپانیا توسط فرانسه نیز، بخشی از الحمرا تخریب شد که بعداً طی بخش‌هایی از پروژه بازسازی اواخر قرن نوزده ترمیم شدند.

فلاتی که الحمرا که یکی از جاهای دیدنی اروپا است روی آن ایستاده حدود ۷۴۰ متر طول و ۲۰۵ متر عرض دارد. مجموعه سلطنتی به سه بخش اصلی «مشوَر» (بارگاه)، «اندرونی» و «حرم‌سرا» تقسیم می‌شود. «مشور» جایی بود که برای انجام امور حکومتی مورد استفاده قرار می‌گرفت. این قسمت به سادگی با چوب تیره و دیوارهای گچی تزئین شده و از فضایی فروتنانه‌ای برخوردار است. در بخش اندرونی اما تزئینات بسیار غنی‌تر هستند، تزئیناتی شامل پنل‌های دیواری و سقف‌هایی با طرح‌های هندسی پیچیده به نام آرته‌سونادو (artesonado). اصلی‌ترین بخش اندرونی، حیاطی با یک استخر در وسط آن است که به خنک کردن کاخ کمک کرده و همچنین نمادی از قدرت به شمار می‌رفت. تنها پادشاهان و صاحبان قدرت توان مالی چنین فنّاوری پیچیده‌ای برای رساندن آب با امکانات کم آن زمان به حیاط را داشتند.

نکاتی درباره کاخ الحمرا

• برج بزرگ (محل تالار سفرا)، بزرگ‌ترین تالار الحمرا محسوب می‌شود. در همین اتاق بود که کریستف کلمب از سمت ملکه ایزابل و شاه فردیناند برای آغاز ماجراجویی جهانگردی‌اش کمک دریافت کرد.
• در قسمت حرم‌سرا، تالار آبِنسِراخِس (Abencerrajes) قرار دارد. این اتاق یک مربع کامل با گنبدی مرتفع و پنجره‌های مشبک می‌باشد. سقف بنا با آبی، قهوه‌ای، قرمز و طلایی به زیبایی و به روشی ظریف تزئین شده است. در روبروی این تالار، تالار دو خواهر قرار دارد. تزئینات سقف گنبدی این قسمت شگفت‌انگیز بوده و بیننده را خیره و مسحور خواهد کرد. این سقف گنبدی یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های طاق بندی قندیلی مورها به شمار می‌رود.
• کاخ چارلز پنجم توسط معماری به نام پدرو ماچوکا طراحی و ساخته شد. این بنا ساختمانی با سردر ورودی به ارتفاع ۱۷.۴ متر و عرض ۶۳ متر می‌باشد. ظاهر سنگی این ساختمان از سبکی رنسانسی مانند کاخ مدیچی فلورانس الهام گرفته شده است. ایده و مفهوم پشت پروژه بسیار خاص و اصیل بوده و حیاط مدوری که داخل آن دیده می‌شود با فواصل منظم و هماهنگ زیبایی چشم‌نوازی را به ارمغان می‌آورد.
• کاخ الحمرا در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و همواره منبعی برای الهام بسیاری از داستان‌ها و اشعار بوده است. این مجموعه در صحنه‌های مختلفی از برخی فیلم‌های سینمایی نیز به چشم می‌خورد.