کاخ ویلانو ورشو، جواهری باشکوه از دوران طلایی لهستان

کاخ ویلانو، با شکوه سلطنتی و طراحی بی نظیرش، یکی از زیباترین جاذبه های تاریخی ورشو است که روح هنر و تاریخ لهستان را زنده نگه می دارد.

کاخ یا قصر ویلانو در ورشو، پایتخت لهستان، یکی از این مکان‌های بی‌نظیر است که نه تنها یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری لهستان به شمار می‌آید، بلکه جزو آثار فرهنگی و تاریخی برجسته اروپا نیز محسوب می‌شود. این کاخ با تاریخچه‌ای پر از تغییرات و تحولات، به ویژه در دوران سلطنت ژان سوم سوبیسکی، یکی از بزرگ‌ترین نمادهای هنر و معماری باروک در لهستان است. طراحی باغ‌های شگفت‌انگیز، تالارهای مجلل و نقاشی‌های بی‌نظیر داخلی، همگی بخش‌هایی از کاخ ویلانو هستند که تاریخ و فرهنگ کشور لهستان را به نمایش می‌گذارند. در طول سال‌ها، کاخ ویلانو تغییرات بسیاری را تجربه کرده و از یک خانه‌ی سلطنتی به یک موزه فرهنگی تبدیل شده است که آثار هنری و باستان‌شناسی ارزشمندی را در خود جای داده است. در این مقاله، به بررسی معماری، تاریخچه، و ویژگی‌های برجسته‌ کاخ ویلانو در ورشو خواهیم پرداخت و دنیای شگفت‌انگیز آن را برای شما بازخواهیم کرد.

کاخ ویلانو کجاست؟

کاخ ویلانو در منطقه وِیلانوو (Wilanów) در جنوب ورشو، پایتخت لهستان واقع شده است. این کاخ در خیابان استانیسلاوا کوستانتینوویچا ۱ (Stanisława Kostki Potockiego 1) قرار دارد و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی لهستان محسوب می‌شود. این کاخ باشکوه در اواخر قرن هفدهم به عنوان اقامتگاه تابستانی پادشاه یان سوم سوبیِسکی ساخته شد و امروزه به عنوان موزه‌ای برجسته، معماری خیره‌کننده و آثار هنری ارزشمندش را به نمایش می‌گذارد.

چگونگی دسترسی به کاخ ویلانو

برای دسترسی به قصر ویلانو از مرکز شهر ورشو، می‌توانید با مترو از ایستگاه Centrum به ایستگاه Wilanowska  بروید و سپس با استفاده از اتوبوس خط ۲۵۱ از ایستگاه متروی Wilanowska به سمت ایستگاه Wilanów 01 حرکت کنید. این مسیر مقرون ‌به‌ صرفه‌ترین گزینه برای رسیدن به کاخ محسوب می‌شود. علاوه بر این، امکان استفاده از اتوبوس خط ۱۳۱ نیز وجود دارد؛ بدین منظور، می‌توانید از ایستگاه Centrum سوار شده و در ایستگاه Wilanów 05 پیاده شوید، سپس با چند دقیقه پیاده‌روی، به قصر ویلانو دسترسی پیدا کنید.

ساعات کاری کاخ موزه ویلانو

قصر ویلانو هر روز از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر باز است. آخرین پذیرش در ساعت ۳ بعد از ظهر صورت می‌گیرد و هزینه ورودی حدودا ۳۵ زلوتی است که در صورت استفاده از تخفیف‌های مختلف، این مبلغ به ۲۸ زلوتی کاهش می‌یابد. برای کودکان بین ۷ تا ۱۶ سال، هزینه ورودی ۱ زلوتی بوده و کودکان زیر ۶ سال می‌توانند به طور رایگان وارد شوند.

تاریخچه کاخ ویلانو لهستان

کاخ ویلانو (Wilanów Palace) در اواخر قرن هفدهم میلادی به دستور شاه یان سوم سوبیسکی ساخته شد و نمونه‌ای بارز از معماری باروک در اقامتگاه‌های اشرافی است. این کاخ ترکیبی از هنر اروپایی و معماری سنتی لهستانی بوده و در تزئینات داخلی و نمای آن، نمادهای باستانی برای تجلیل از پیروزی‌های نظامی شاه سوبیسکی به کار رفته است. پس از درگذشت یان سوبیسکی در سال ۱۶۹۶، این کاخ به پسرانش و سپس به خاندان‌های اشرافی معروفی مانند سینیافسکی، چارتوریسکی، لوبومیرسکی و پوتوتسکی رسید. در سال ۱۷۲۰، این کاخ توسط الژبیتا سینیافسکا خریداری و گسترش یافت. همچنین، بین ۱۷۳۰ تا ۱۷۳۳، آگوست دوم نیرومند، پادشاه لهستان، در این کاخ اقامت داشت. مالکان بعدی تغییرات مختلفی را مطابق با مد روز در کاخ و باغ‌های آن ایجاد کردند، از جمله ایزابلا لوبومیرسکا که در اواخر قرن هجدهم، بخش‌هایی از کاخ را به سبک نئوکلاسیک بازسازی کرد.

در سال ۱۸۰۵، استانیسلاو کوستکا پوتوتسکی یکی از نخستین موزه‌های عمومی لهستان را در بخشی از کاخ تأسیس کرد. این موزه مجموعه‌ای از هنر اروپایی و شرقی را به نمایش گذاشت و بخش مرکزی آن به یادبود یان سوبیسکی و تاریخ پرافتخار لهستان اختصاص یافت. یکی از آثار شاخص این مجموعه، پرتره سواره‌ نظام پوتوتسکی اثر ژاک-لوئی داوید بود. در طول جنگ جهانی دوم، کاخ توسط نیروهای آلمانی آسیب دید اما برخلاف بسیاری از بناهای ورشو، به‌ طور کامل تخریب نشد. پس از جنگ، کاخ مرمت شد و آثار هنری غارت ‌شده به آن بازگردانده شدند. سرانجام در سال ۱۹۶۲، این کاخ به عنوان موزه عمومی بازگشایی شد و امروزه یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ورشو محسوب می‌شود.

معماری قصر ویلانو لهستان

قصر ویلانو که توسط آگوستین وینسنتی لوچی (Augustyn Wincenty Locci) طراحی شد، نمونه‌ای منحصر ‌به ‌فرد از ترکیب سنت‌های مختلف معماری است. این بنا با الهام از عمار‌ت‌های اشرافی لهستانی که دارای برج‌های جانبی هستند، ویلاهای ایتالیایی در حومه شهر و کاخ‌های فرانسوی ساخته شده است. ساخت این کاخ در چندین مرحله صورت گرفت و در هر مرحله دچار تغییراتی شد که به شکوه و عظمت آن افزود.

نمای بیرونی قصر ویلانو

در مرحله اول ساخت (۱۶۷۷-۱۶۸۰)، این بنا به‌ صورت یک خانه اربابی لهستانی با یک طبقه و چهار برج کناری ساخته شد. سپس، بین سال‌های ۱۶۸۱ تا ۱۶۸۸، دو بال گالری ‌مانند با برج‌های انتهایی به آن اضافه شد که احتمالاً از ویلا مونتانیانا (Villa Montagnana) اثر پالادیو الهام گرفته شده بود. پس از مرگ شاه، در مرحله سوم (۱۶۸۸-۱۶۹۶)، یک پاویون (سازه‌ای برآمده بر بخش مرکزی) به ساختمان اصلی اضافه شد و برج‌ها با گنبدهای باروکی پوشانده شدند که یادآور ویلا دوریا پامفیلی (Villa Doria Pamphili) در رم بود. طراحی و دکوراسیون کاخ تحت تأثیر شاه یان سوم سوبیسکی و کتابدارش آدام آداماندی کوخانسکی (Adam Adamandy Kochański)  بود. کوخانسکی نقش مهمی در انتخاب نمادها و تزئینات ایدئولوژیک و هنری کاخ داشت که در ستایش پادشاه، همسرش و جمهوری لهستان طراحی شده بودند. این عناصر شامل تندیس‌های شاه و ملکه در کنار چهره‌های تاریخی مانند زئوس، رومولوس، اسکندر مقدونی، کلئوپاترا و وسپاسیان و همچنین نمادهای ملی لهستان مانند عقاب سفید و پوگونیا بودند.

بسیاری از این مجسمه‌ها توسط هنرمندانی چون آندریاس اشلوتر، استفان شوانر و آنتونی ویلانوف ساخته شدند و برخی نیز در هلند توسط لودویک ویلمسن و آرتوس کوئلینوس خلق شده و سپس به گدانسک و ورشو منتقل شدند. در مرحله چهارم توسعه (۱۷۲۰-۱۷۲۹)، الژبیتا سینیافسکا (Elżbieta Sieniawska) تغییرات مهمی در کاخ ایجاد کرد. او که به حفظ این اقامتگاه تاریخی اهمیت می‌داد، دو بال جدید را مطابق با سبک فرانسوی palais enchanté طراحی کرد و برای اجرای این پروژه از معماران برجسته‌ای مانند جیووانی اسپازیو، یان زیگمونت دیبل، یوزف فونتانا و جان یرژی پلرش بهره گرفت.

طراحی داخلی کاخ ویلانو

طراحی و تزئینات داخلی قصر ویلانو توسط گروهی از برجسته‌ترین هنرمندان لهستانی و خارجی انجام شد. نقاشانی چون مارتینو آلتومونته، یان رایزنر از لویو و میکل‌آنژو پالونی، پیکرتراش استفان شوانر و استادان گچ‌بری از جمله شیمون یوزف بلوچی، آنتونی ویلانوف و آبراهام پاریس در این پروژه نقش داشتند. روند اجرای تزئینات داخلی ابتدا تحت نظارت کلود کالو، نقاش رسمی دربار، و سپس یرژی سمیگینوفسکی-الئوتر، از بزرگ‌ترین نقاشان لهستان در آن زمان، قرار داشت. سمیگینوفسکی تأثیر قابل‌توجهی بر جنبه‌های داخلی کاخ، از جمله سقف‌های تزئینی (پلافوندها) و نقاشی‌های دیواری (فرسکوها) داشت.

آدام کوخانسکی، که علاقه زیادی به فرهنگ و هنر چین داشت، نقش مهمی در طراحی دکوراسیون داخلی ایفا کرد. تحت تأثیر او، قصر ویلانو و سایر اقامتگاه‌های اشرافی لهستان پر از واردات لوکس چینی و عناصر چین‌گرایی (Chinoiserie) شد. این تأثیرات نشان‌دهنده تمایل او به تقویت روابط اقتصادی لهستان با چین شناخته می‌شد، بود. نتیجه این تأثیرات، ترکیب عناصر باروکی اروپایی با سبک‌های شرقی در تزئینات داخلی کاخ بود که جلوه‌ای منحصر‌به‌فرد به آن بخشید.

طراحی باغ داخل کاخ ویلانو

طراحی باغ کاخ ویلانو از ابتدا به ‌طور جدایی‌ناپذیری با خود کاخ مرتبط بود. در ابتدا، باغ به سبک باروک ایتالیایی طراحی شده و به شکل نیم‌دایره‌ای در قسمت شرقی کاخ قرار داشت. این باغ هندسه‌ای کاملاً متناسب با الگوهای قدیمی و ترتیب معماری کاخ داشت. در مرحله بازسازی کاخ، پارترهای هندسی باغ با پارترهای پیچیده به سبک فرانسوی و الهام‌گرفته از آثار آندره لنوتر جایگزین شدند. در آن زمان، باغ با مجسمه‌های گلدانی از گاسپار ریختِر از گدانسک و گلدان‌های حجاری‌شده از مرمر گیلاس از چنچینی تزئین شد. در ابتدای قرن ۱۸، باغ گسترش یافت و تزئینات پارترهای باروک اواخر با الگوهای رِژنس جایگزین شد که در بخش شمالی با نشان خانوادگی شِرِنیوا و در بخش جنوبی با مونوگرام سینیوفسکا تکمیل شد.

در سال ۱۷۸۴، ایزابلای لوکومیرسکا اراضی مجاور ویلانوو فولوارک را به سبک جاردن آنگلو-چینی تغییر داد، طبق طراحی شیمون بوگومیلو زوگ. این باغ جدید با پوشش گیاهی غنی، مسیرهای پیچ‌درپیچ و آبشارها، الهام‌گرفته از آثار ویلیام چمبرز، توماس وِتلی و آگوست موزیانسکی بود.

آثار داخل کاخ سلطنتی ورشو

آثار مهم موجود در داخل کاخ سلطنتی ورشو به شرح زیر است:

مجسمه ژان سوم سوبیسکی

این اثر نام مجسمه‌ای از ژان سوم در حال اسب‌سواری بوده که در مقابل ورودی اصلی کاخ قرار گرفته است. این مجسمه گچی که حدود سال ۱۶۹۳ توسط یک مجسمه‌ساز درباری ناشناس ساخته شد، در سال ۱۷۲۹، همزمان با تغییرات در بخش نشیمن، به نزدیکی برجک جنوبی منتقل گردید. پس از جنگ، در کنار این مجسمه، دو تندیس گچی از هرکول نیز کشف شد که احتمالاً مربوط به سال‌های ۱۷۳۰ تا ۱۷۳۳ هستند. این مجسمه‌ها، همراه با نقاشی سقفی «نابغه شهرت»  (The Genius of Fame)، به‌ عنوان نمادی از قدرت نظامی پادشاهی محسوب می‌شدند.

کتابخانه پادشاه در کاخ ویلانو

کتابخانه ژان سوم مکانی برای مطالعه و فعالیت‌های علمی او بود. کف این بخش با کاشی‌های مرمر در سه رنگ مختلف پوشانده شده و سقف آن توسط هنرمندان درباری با نقاشی‌هایی به سبک توندو (tondo paintings) تزئین شده است. این نقاشی‌ها به دو شاخه علمی اصلی قرن هفدهم، یعنی فلسفه و الهیات، اشاره دارند. دیوارهای اتاق با ده‌ها اثر از هنرمندان فنلاندی، هلندی، فرانسوی و آلمانی مزین شده است و فضای داخلی آن همچنان به همان سبکی که ژان سوم در دوران خود از آن استفاده می‌کرد، حفظ شده است.

موزه پوتوکیس

 گالری شمالی که در سال ۱۸۲۰ توسط استانیسلاو کوستکا پوتوکی به موزه تبدیل شد، مجموعه‌ای از نقاشی‌های منطقه ویلانوف را در بر دارد. پس از جنگ، این بخش بازسازی شد و با حذف لایه‌های گچی، نقاشی‌های سقف و دیوار که به سفارش ژان سوم و با گچ‌بری‌های مجلل تزئین شده بودند، نمایان شدند. نقاشی‌های دیواری رو به ‌روی پنجره‌ها اثر جوزپه روسی از نیمه اول قرن هجدهم هستند. موزه پوتوکیس (The Potockis' Museum) همچنین شامل نیم‌تنه‌های مرمرین قرن ۱۸ و ۱۹ است که بر روی کنسول‌های طلایی قرن ۱۹ قرار گرفته‌اند.

بخش آثار باستانی موجود در قصر ویلانو

پس از سال ۱۸۵۳، انریکو و لئوناردو مارکونی این بخش را به اتاقی برای نمایشگاه تبدیل کردند. در این فضا، آثار باستانی لهستانی و سایر کشورها نگهداری می‌شود. طراحی دیوارها و کف کاشی آن با الهام از هنر دوران باستان صورت گرفته و صحنه‌هایی از ادیسه هومر بر روی آن‌ها نقاشی شده است. این نمایشگاه شامل ۸۴ ظرف باستانی مربوط به قرن هشتم تا دوم پیش از میلاد است که عمدتاً از جنوب ایتالیا به این مکان منتقل شده‌اند.