جشن دیوالی هند چیست و چه زمانی برگزار می‌شود؟

جشن دیوالی با روشن کردن فانوس ها، آتش بازی ها و انجام مراسم مذهبی در سراسر هند و سایر کشورهای آسیایی جشن گرفته می شود.

جشن دیوالی یکی از بزرگترین و مهم‌ترین جشن‌های مذهبی در هند و کشورهای آسیایی است که هر ساله در ماه آبان یا نوامبر برگزار می‌شود. این جشن، که به جشنواره نورها نیز معروف است، نماد پیروزی نور بر تاریکی و خوبی بر بدی است. دیوالی به‌ویژه در میان هندوها و برخی دیگر از اقلیت‌های مذهبی هند به‌طور گسترده‌ای جشن گرفته می‌شود. دیوالی همچنین فرصتی برای دیدار با خانواده و دوستان است و بسیاری از مردم در این ایام به خانه‌های یکدیگر می‌روند تا این جشن بزرگ را در کنار هم تجربه کنند. دیوالی نه تنها در هند بلکه در بسیاری از کشورهای آسیایی و حتی در جوامع هندی خارج از هند نیز جشن گرفته می‌شود. اگر مسافر تور هند هستید و قصد شرکت در جشن دیوالی هند را دارید، این مطلب را از دست ندهید.

جشن دیوالی چیست؟

جشن دیوالی، که به‌عنوان «جشن نور» شناخته می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین جشن‌های مذهبی هند است که به نماد پیروزی نور بر تاریکی و نیکی بر بدی تبدیل شده است. این جشن پنج روزه، در ماه کارتیک (معادل مهر یا آبان در تقویم هجری شمسی) برگزار می‌شود و مردم در این روزها خانه‌های خود را تمیز کرده و با چراغ‌ها و شمع‌ها تزئین می‌کنند. در شب اصلی دیوالی، مردم به پرستش الهه لاکشمی، الهه ثروت و سعادت، پرداخته و دعا می‌کنند تا در سال جدید برکت و خوشبختی به خانه‌هایشان بیاید. آتش‌بازی‌ها و فشفشه‌ها نیز بخش مهمی از این جشن هستند و فضای جشن را پر از شادی و هیجان می‌کنند.

دیوالی نه‌تنها یک جشن مذهبی است، بلکه فرصتی برای همبستگی اجتماعی و تقویت روابط خانوادگی به‌شمار می‌آید. در این جشن، مردم با دادن هدایا به یکدیگر، شادی و محبت را تقسیم می‌کنند و از آن به‌عنوان زمانی برای پاکسازی روح و آغاز فصلی جدید در زندگی استفاده می‌کنند. این جشن جهانی، نمادی از اتحاد، خوشبختی و امید به آینده است که در آن همه‌چیز به سمت سلامت، سعادت و ثروت حرکت می‌کند.

تاریخ جشن دیوالی هند چه زمانی است؟

جشن دیوالی که به‌طور معمول در ماه کیشاو (معادل شهریور یا مهر در تقویم هجری شمسی) و مطابق با تقویم هندی در ماه کارتیک برگزار می‌شود، تاریخ دقیق آن هر سال بر اساس تقویم قمری هندی تغییر می‌کند. این جشن در روز ماه جدید از ماه کارتیک (که معمولاً در ماه‌های اکتبر یا نوامبر میلادی است) برگزار می‌شود.

تاریخ جشن دیوالی در سال ۲۰۲۴ در ۲۵ اکتبر (۴ آبان ۱۴۰۳) بود اما در سال ۲۰۲۵ در ۲۷ اکتبر (۵ آبان ۱۴۰۴) برگزار خواهد شد. این تاریخ‌ها بر اساس تغییرات تقویم قمری هند است که هر سال زمان متفاوتی برگزار می‌شود.

جشن دیوالی چگونه اجرا می شود؟

جشن دیوالی یک جشن پنج روزه است که به‌طور سنتی در هند برگزار می‌شود و هر روز آن با مراسم خاصی همراه است. این جشن که به نام «جشن نور» نیز شناخته می‌شود، نماد پیروزی نور بر تاریکی و نیکی بر بدی است. در اینجا، مراحل و آیین‌های هر یک از پنج روز جشن دیوالی را بررسی می‌کنیم:

روز اول، دواولی

روز اول دیوالی به نام دواولی (Dhanteras) شناخته می‌شود. این روز به‌ویژه به خرید و تمیزکاری خانه‌ها اختصاص دارد. مردم در این روز خانه‌های خود را تمیز می‌کنند و به خرید اقلام جدید مانند طلا، نقره و وسایل منزل می‌پردازند، زیرا اعتقاد بر این است که خرید در این روز خوشبختی و برکت به همراه دارد. در شب این روز، مردم چراغ‌ها و شمع‌هایی را روشن می‌کنند تا خانه‌های خود را به نماد روشنی و سعادت تزئین کنند. برخی افراد در این شب به عبادت خداوند لکشمی، الهه ثروت و سعادت، می‌پردازند.

روز دوم، نِروَدیا

روز دوم جشن دیوالی به نام نِروَدیا یا ناراک چاتورداشی (Narak Chaturdashi) شناخته می‌شود. این روز به‌ویژه در بخش‌های جنوبی هند جشن گرفته می‌شود و یادآور پیروزی کریشنا بر ناراکاسورا (یک شیطان) است. در این روز، مردم به حمام سنتی می‌روند و خود را از گناه‌ها و پلیدی‌ها پاک می‌کنند. در برخی مناطق، مردان و زنان با رنگ‌ها و پودرهای رنگی خود را تزئین می‌کنند و آتش‌بازی‌های کوچکی نیز اجرا می‌شود.

روز سوم، دیوالی

روز سوم دیوالی (Main Diwali) روز اصلی و بزرگ‌ترین روز جشن است. در این روز، مردم چراغ‌ها و شمع‌ها (دیپ‌ها) را در خانه‌ها و خیابان‌ها روشن می‌کنند تا نماد پیروزی نور بر تاریکی و خیر بر شر باشد. خانه‌ها با گل‌ها، چراغ‌ها و تزئینات رنگارنگ آراسته می‌شود و آتش‌بازی‌های بزرگ برگزار می‌شود. این روز همچنین روز عبادت الهه لکشمی (الهه ثروت) است و مردم در این شب به پرستش او پرداخته و دعا می‌کنند تا در سال جدید خوشبختی و ثروت به خانه‌هایشان وارد شود. خانواده‌ها در این شب با یکدیگر دور هم جمع می‌شوند، غذاهای خوشمزه می‌خورند و هدایا می‌دهند.

روز چهارم، گودرین

روز چهارم دیوالی به نام گودرین (Govardhan Puja) شناخته می‌شود و بیشتر در شمال هند برگزار می‌شود. در این روز، مردم به یاد گودرین هیل (کوهی که کریشنا در آن زمان، به‌منظور محافظت از مردم، بر آن کوه ایستاده بود) و به احترام الهه آنداهی عبادت می‌کنند. در این روز، بسیاری از مردم نمادهایی از کوه گودرین را می‌سازند و معابد و خانه‌ها را به نمادهای گودرین تزئین می‌کنند. برخی از خانواده‌ها نیز به یاد کریشنا، غذاهای مخصوص را تهیه کرده و به همدیگر هدیه می‌دهند.

روز پنجم، بهی دوج

روز پنجم دیوالی به نام بهی دوج (Bhai Dooj) شناخته می‌شود که یک جشن ویژه برای خواهران و برادران است. در این روز، خواهران برای برادران خود دعای طول عمر و خوشبختی می‌کنند و با تهیه غذا و هدیه برای آنان، به آن‌ها احترام می‌گذارند. برادران نیز در مقابل، از خواهران خود قدردانی کرده و هدایای ویژه‌ای به آنان می‌دهند. این روز نمادی از پیوند محبت و عشق میان خواهران و برادران است.

دیوالی در کجا جشن گرفته می شود؟

دیوالی در کشورهای مختلفی از جمله هند، نپال، سریلانکا، مالزی، سنگاپور و بالی که هندوئیسم در آن‌ها رایج است جشن گرفته می‌شود. این جشن در کشورهای دیگر نیز با جمعیت زیادی از هندی‌ها مانند بریتانیا (United Kingdom)، ایالات متحده (USA)، کانادا (Canada)، کارائیب (Caribbean) و بخش‌هایی از آفریقا برگزار می‌شود و شامل جشن‌های عمومی و آتش‌بازی در دیوالی می‌باشد.

بهترین مکان ها در هند برای جشن دیوالی

با توجه به اینکه دیوالی یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های هند است، شما در انتخاب مقاصد برای جشن این رویداد شانس زیادی دارید. شهرها، روستاها و مناطق مختلف کشور با نور و هنرهای رنگی تزئین می‌شوند. اگر به دنبال جایی خاص برای جشن دیوالی هستید، اینجا انتخاب‌های ما از پنج مقصد برتر در هند است:

• جیپور (Jaipur) برای لذت بردن از خوراکی‌های ویژه دیوالی و خرید در بازار
• واراناسی (Varanasi) برای دیوالی به معنای واقعی معنویت
• کلکته (Kolkata) برای مراسم مذهبی و کالاپوجا (Kali Puja)
• امرِتسار (Amritsar) برای معابد سیک بزرگ که شب‌ها روشن می‌شوند
• گوا (Goa) برای جشن دیوالی کنار ساحل و تندیس‌های شیطان

دیوالی، جشن نورها، با نمایش‌های بزرگ روشنایی، آتش‌بازی و آیین‌های سنتی جشن گرفته می‌شود. این جشن، شهرها را به مکان های درخشان تبدیل می‌کند، با خانه‌ها و خیابان‌هایی که با چراغ‌های برقی تزئین شده‌اند. نمایش‌های آتش‌بازی آسمان شب را پر می‌کند و جوی جذاب به وجود می‌آورد.

جشن معمولاً با تمیز کردن خانه‌ها و ساخت رنگین‌کمان‌های رنگی (rangolis) آغاز می‌شود و پس از آن نمازهایی به درگاه ایزدان برای رونق و برکت خوانده می‌شود. بازارها پر از مردم می‌شود که برای خرید شیرینی‌ها، هدایا و لوازم تزئینی می‌روند که به جو جشن می‌افزاید. فضاهای عمومی و معابد تبدیل به مراکز فعالیت می‌شوند، جایی که خانواده‌ها گرد هم می‌آیند تا از روحیه جشن لذت ببرند، برنامه‌های فرهنگی تماشا کنند و با هم غذا بخورند.

غذاهای جشن دیوالی

غذا نقش مهمی در جشن‌های دیوالی دارد و چندین دسر و خوراکی وجود دارند که در این مناسبت مبارک ضروری هستند. شیرینی‌ها، که به آن‌ها میت‌هایی (mithai) گفته می‌شود، نقش محوری دارند زیرا میان دوستان و خانواده‌ها رد و بدل می‌شوند. از میت‌هایی محبوب در دیوالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جلبی (Jalebi) خمیر آردی که به شکل حلقه‌های پِرِتزل سرخ شده و در شربت شکر خیسانده می‌شود.
• گلاب جامن (Gulab Jamun) شیرینی‌های سرخ‌شده از مواد شیرین شده با شیر که با ادویه‌ها طعم‌دار و روی آن‌ها آجیل ریخته می‌شود.
• کاجو بارفی (Kajoo Barfi) شیر غلیظ‌شده که با شکر، ادویه‌های ملایم و پودر بادام‌هندی ترکیب می‌شود.

با این حال، تمام خوراکی‌های دیوالی قند زیاد ندارند و بسیاری از تنقلات شور در خانه‌ها تهیه می‌شوند و در دکه‌های خیابانی در سراسر هند نیز موجودند. این‌ها شامل:

• سموسا (Samosa) خمیری که با گوشت چرخ کرده، سیب‌زمینی‌های ادویه‌دار، عدس و پیاز پر شده و سپس یا پخته یا سرخ می‌شود.
• بمبئی میکس (Bombay mix) نخود خشک‌شده، عدس، نخودچی و رشته‌هایی که به شدت با ادویه‌ها و نمک طعم‌دار شده‌اند.
• پکوره (Pakora): سبزیجاتی که در خمیر آرد نخود غوطه‌ور شده و سپس سرخ می‌شوند.

جشن دیوالی و افسانه های متعدد

دیوالی، جشن بزرگی است که در هند برگزار می‌شود و علاوه بر هندوها، در میان بودایی‌ها نیز جشن گرفته می‌شود. این جشن داستان واحدی ندارد، چرا که هر دین روایت خاص خود را دارد، اما همگی در نهایت نماد پیروزی خیر بر شر هستند. در هندویسم، دیوالی در شمال هند به بازگشت پیروزمندانه شاهزاده راما از تبعید و نجات همسرش سیتا پس از ربوده شدن توسط راوانا اشاره دارد، در جنوب هند پیروزی لرد کریشنا بر ناراکاسورا جشن گرفته می‌شود و در غرب هند جشن پیروزی ویشنو بر پادشاه بالی است. همچنین در میان بودایی‌ها، این روز به رسیدن لرد ماهاویرا به نیروانا و گرویدن امپراتور آشوکا به بودیسم تعلق دارد.

حقایقی درباره جشن دیوالی

• دیوالی جشنواره‌ای مذهبی و مهم است که در هند منشاء گرفته است. مردم معمولاً دیوالی را به‌عنوان جشن هندیان می‌شناسند، اما سایر ادیان نیز آن را جشن می‌گیرند.
• دیوالی هر ساله برگزار می‌شود و پنج روز به طول می‌انجامد، که آغاز سال نو هندی را علامت‌گذاری می‌کند. تاریخ دقیق آن هر سال تغییر می‌کند و بسته به موقعیت ماه تعیین می‌شود، اما معمولاً بین اکتبر و نوامبر است.
• کلمه دیوالی (یا دیپاوالی که گاهی اوقات گفته می‌شود) در زبان باستانی هند، سانسکریت (Sanskrit)، به معنای رشته‌ای از چراغ‌ها است. در این جشنواره، مردم خانه‌های خود را با چراغ‌ها و لامپ‌های روغنی که به آنها دیپا (Diyas) گفته می‌شود، تزئین می‌کنند.
• برای بسیاری از مردم، دیوالی به افتخار الهه ثروت هند، لاکشمی (Lakshmi)، برگزار می‌شود. چراغ‌ها و لامپ‌ها گفته می‌شود که به لاکشمی کمک می‌کنند تا راه خود را به خانه‌ها پیدا کند و در سال آینده ثروت و رفاه بیاورد.
• دیوالی همچنین جشنی است برای پیروزی خوبی بر بدی و افسانه‌های مختلفی بر اساس این تم مرتبط با دیوالی وجود دارد. در شمال هند، هندوها بازگشت الهگان (خدایان) رام و سیتا به شهر ایودها (Ayodhya) پس از شکست پادشاه شیطانی راوانا (Ravana) را جشن می‌گیرند.
• در منطقه بنگال (Bengal) مردم الهه کالی (Kali) را که نیروی شیطانی را از بین می‌برد، پرستش می‌کنند. در نپال (Nepal)، که کشوری هم‌مرز با شمال‌شرق هند است، مردم پیروزی لرد کریشنا (Lord Krishna) بر پادشاه شرور ناراکاسورا (Narakaasura) را جشن می‌گیرند.
• اما دیوالی فقط درباره چراغ‌ها و افسانه‌ها نیست، دیوالی زمان خوشگذرانی با دوستان و خانواده است! مردم هدایا و شیرینی‌ها را مبادله می‌کنند، از جشن‌های لذت می‌برند، نمایش‌های آتش‌بازی تماشا می‌کنند و لباس‌های نو می‌پوشند. همچنین زمان مناسبی است برای تمیز کردن و تزئین خانه.
• رنگولی (Rangoli) یکی از سنت‌های محبوب دیوالی است. الگوهای زیبا که با پودرهای رنگی و گل‌ها ساخته می‌شود. مردم رنگولی را در کف خانه‌های خود و در ورودی‌ها می‌کشند تا خداوندان را خوش‌آمد بگویند و شانس بیاورند!
• امروزه، این جشنواره شگفت‌انگیز توسط هزاران نفر در کشورهای مختلف سراسر جهان جشن گرفته می‌شود. در طول دیوالی، هندوهای مقیم خارج از هند در مکان‌های عبادت به نام معبدها (Mandirs) گرد هم می‌آیند، به الهگان هدایا می‌دهند، نمایش‌های آتش‌بازی تماشا می‌کنند و همراه با هم غذاهای لذیذ می‌خورند!
• شهر لستر (Leicester) در بریتانیا بزرگترین جشن‌های دیوالی را خارج از هند برگزار می‌کند. هر ساله ده‌ها هزار نفر در خیابان‌ها جمع می‌شوند تا از نمایش‌های پرنور، موسیقی و رقص‌های شاد لذت ببرند.