13 مورد از زیباترین جاهای دیدنی لیسبون

جاهای دیدنی لیسبون علاوه بر مقاصد طبیعی بسیار زیبا با هوای دلپذیر و لذت بخش، شامل موزه های مشهور و جاذبه های افسانه ای نیز می شود.

لیسبون یکی از زیباترین و مشهورترین شهرهای اروپا است. این شهر پایتخت کشور پرتغال بوده و جذابیت‌های گردشگری بسیار زیادی دارد. به‌همین‌دلیل اگر شما هم قصد سفر با تور پرتغال را دارید، به‌هیچ‌عنوان جاهای دیدنی لیسبون را از دست ندهید. مکان‌های توریستی این شهر فقط به جاذبه‌های طبیعی محدود نمی‌شود، علاوه بر مکان‌های طبیعی بسیار زیبا با هوای دل‌پذیر و لذت‌بخش، موزه‌های فوق‌العاده مشهوری نیز در این شهر واقع شده‌اند که در سطح جهانی شهرت زیادی دارند. به‌همین‌دلیل اگر می‌خواهید با بهترین جاهای دیدنی لیسبون آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

لیست جاهای دیدنی لیسبون

• قلعه جرج مقدس
• صومعه جرونیموس مقدس
• آکواریوم اقیانوسی لیسبون
• موزه کالوست گولبِنکیان
• موزه ملی هنرهای باستانی
• موزه شرق لیسبون
• برج بلم
• موزه ملی کاشی کاری
• آسانسور سانتا جاستا
• یادمان اکتشافات
• طاق خیابان اوگوستا
• کلیسای کارْمو
• کلیسای جامع ثه

۱. قلعه جرج مقدس؛ مکانی نمادین در لیسبون

اولین و بهترین جای دیدنی لیسبون که باید از آن دیدن کنید، قلعه جرج مقدس (Castelo de São Jorge) است. این مکان فوق‌العاده باشکوه، در نزدیکی آلفاما و روی نوک تپه مشرف به پایتخت پرتغال واقع شده است و با رفتن به آن‌جا، می‌توانید تمام شهر را زیر پاهای خود مشاهده کنید؛ در حقیقت، دلیل اصلی محبوبیت این مکان، همین موضوع است.

موزه فوق‌العاده جذاب و سایت باستان‌شناسی این مکان گردشگری با یکدیگر ترکیب شده و قلعه‌ای ارزشمند و باشکوه را به وجود آورده‌اند. به‌همین‌دلیل اگر همراه خانواده خود به لیسبون سفر کردید، حتماً به این مکان بروید؛ به‌خصوص بچه‌ها علاقه بسیار زیادی به بالا رفتن از دیوارهای محکم و برج‌های آن دارند. این قلعه در سال ۱۳۴۷ توسط آسانسو هنریکز فتح شد. او کاخ آلاچووا را در آن ساخت که محل زندگی پادشاهان بعدی بود. در نهایت، یک اقامتگاه سلطنتی جدید در نزدیکی رودخانه ساخته شد که در حال حاضر آن را با نام کاخ یا قلعه جرج مقدس می‌شناسیم.

اگر به تراس این ساختمان بروید، می‌توانید منظره فوق العاده دیدنی و چشم‌اندازی فراموش‌نشدنی را از شهر لیسبون مشاهده کنید. همچنین در این منظره رودخانه تاگوس و اقیانوس اطلس از دوردست نیز قابل مشاهده هستند. خوب است بدانید که یک پریسکوپ فوق العاده مجهز در یکی از برج‌های این قلعه قرار گرفته است و با استفاده از چرخش ۳۶۰ درجه آن، می‌توانید تمام شهر را با جزئیات تماشا کنید.

۲. صومعه جرونیموس مقدس؛ به افتخار کشف پرتغال

از دیگر جاهای دیدنی لیسبون که به‌هیچ‌عنوان نباید آن را از دست بدهید، می‌توان به صومعه جرونیموس مقدس (Mosteiro dos Jerónimos) اشاره کرد. این مکان بسیار زیبا و تاریخی مربوط به قرن ۱۶ بوده و در حال حاضر یکی از بهترین و پرطرفدارترین جاذبه‌های دیدنی لیسبون در کشور پرتغال شناخته می‌شود. این بنای تاریخی خیره‌کننده از نظر فرهنگی و تاریخی اهمیت بسیار زیادی برای مردم کشور پرتغال دارد؛ به این ترتیب، با رفتن به این مکان می‌توانید اطلاعات خوبی درباره فرهنگ مردم این کشور به دست بیاورید.

لازم به ذکر است که صومعه جرونیموس مقدس در شهر لیسبون موفق به دریافت جایزه میراث جهانی از سازمان یونسکو شده است. مکان دیگری با نام صومعه هیرونیمیت نیز در نزدیکی ساحل رودخانه و در محله بلم لیسبون قرار دارد که برای اولین بار در سال ۱۵۰۱ توسط پادشاه مانوئل اول ساخته شد. با این حال، قدمت ساختمان صومعه جرونیموس مقدس به سال ۱۴۹۸ باز می‌گردد و به اندازه مورد قبل، مورد احترام واقع می‌شود. همچنین نمای بیرونی بسیار زیبای آن، به شما این امکان را می‌دهد که عکس و فیلم‌های بسیار زیبایی در این قسمت بگیرید.

۳. آکواریوم اقیانوسی لیسبون با فضای مدرن و چشم‌نواز

یکی از بهترین جاهای دیدنی لیسبون که زندگی حیوانات دریایی را به نمایش می‌گذارد، آکواریوم اقیانوسی لیسبون (Oceanário de Lisboa) است که در آنجا می‌توانید انواع گونه‌های دریایی را مشاهده کنید. شاید برای شما جالب باشد که بدانید این آکواریوم به‌عنوان یکی از بزرگترین آکواریوم‌های جهان شناخته می‌شود و به همین دلیل، برای بازدید از این مکان باید هزینه نسبتاً زیادی بپردازید.

پیتر چرمایف (Peter Chermayeff) طراح این آکواریوم بوده است که آن را برای نمایشگاه جهانی ۹۸ ساخت. در این مکان می‌توانید مجموعه‌ای شگفت‌انگیز از انواع ماهی‌ها و حیوانات دریایی را مشاهده کنید و اطلاعات زیادی درباره روند زندگی آن‌ها به دست بیاورید.

طرح مبتکرانه این مکان باعث شده که در آن ترکیبی از قیانوس‌های اطلس، آرام، هند و قطب جنوب نمایان شوند. دلیل این موضوع هم این است که در این آکواریوم گونه‌های دریایی مربوط به هر یک از این اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند. مکان دیگری در این آکواریوم وجود دارد که می‌توانید انواع ماهی‌ها در هر شکل و اندازه‌ای را مشاهده کنید. تنوع ماهی‌ها در این مکان فوق‌العاده زیاد است و شما می‌توانید ماهی‌ها را در رنگ و اندازه‌های مختلف تماشا کنید.

در این آکواریوم بسیار بزرگ در لیسبون، انواع اکوسیستم‌های مختلف برای زندگی انواع گونه‌های دریایی در نظر گرفته شده‌اند. به‌عنوان مثال، در بخش قطب جنوب این مکان می‌توانید پنگوئن‌های بازیگوشی را تماشا کنید که با یکدیگر بازی می‌کنند؛ در مقابل، سمورهای دریایی نیز با روحیه شاد خود در این مکان زندگی خود را می‌گذرانند. به طور کلی، آکواریوم این شهر یکی از بهترین جاهای دیدنی لیسبون شناخته می‌شود و اگر حتی یک بار به آنجا بروید، مطمئناً طراح این مکان را تحسین خواهید کرد.

۴. موزه کالوست گولبِنکیان؛ مجموعه‌ای از هنرهای غربی و شرقی

اگر به هنرهای غربی و شرقی علاقه دارید و می‌خواهید ترکیبی از آن‌ها را مشاهده کنید، باید حتماً سری به موزه کالوست گولبِنکیان (Museu Calouste Gulbenkian) بزنید. این موزه بسیار زیبا در شهر لیسبون، یکی از مشهورترین موزه‌های اروپا به شمار می‌آید که در کنار یک پارک سرسبز در شمال شهر لیسبون واقع شده است.

مهم‌ترین دلیل ساخت این موزه و نام‌گذاری آن، پیروی از وصیت یک نجیب‌زاده ارمنی با نام کالوست گلبنکیان است که در سال ۱۸۶۹، مجموعه‌ای فوق‌‌العاده ارزشمند از آثار هنری خود را کمی قبل از مرگش در سال ۱۹۵۵ به کشور پرتغال وقف کرد. در این موزه، بخش زیادی از آثار این فرد را مشاهده می‌کنید.

لازم به ذکر است که گنجینه فوق‌العاده پرطرفدار و شگفت انگیز کالوست گلبنکیان از سراسر جهان بازدیدکنندگان بسیار زیادی را به خود جلب می‌کنند. این آثار از ۴۰۰۰ سال پیش در زمان مصر باستان تا اواخر قرن ۲۰، قطعات ارزشمندی را در بر دارند. با مشاهده قطعات فوق‌العاده جذاب و دیدنی از دوره‌های مختلف تاریخ در این موزه، می‌توانید اطلاعات زیادی درباره تاریخ کشورهای مختلف به دست آورید. اگر به تاریخ علاقه داشته باشید، به‌راحتی یک نصفه‌روز خود را در این موزه می‌گذرانید.

برخی از آثار مهم این مجموعه مربوط به هنر کلاسیک و شرقی شامل مواردی مانند ۱۱ مدال رومی، فرش‌های ایرانی و ترک مربوط به قرن ۱۷، بخشی از گنجینه کشف شده در ابوقیر و مصر و سایر موارد این چنینی می‌شوند. همچنین می‌توانید آثار متعددی از هنرمندان مشهور اروپایی مربوط به قرن ۱۴ تا ۱۷ را نیز در این مکان مشاهده کنید.

۵. موزه ملی هنرهای باستانی؛ بزرگ‌ترین مجموعه نقاشی‌های پرتغال

موزه ملی هنرهای باستانی (Museu Nacional de Arte Antiga) یکی از بهترین جاهای دیدنی لیسبون است که هر گردشگری در سفر خود به کشور پرتغال باید حتماً از آن‌جا دیدن کند. این گالری ملی بزرگ‌ترین مجموعه نقاشی‌های پرتغالی مربوط به قرن‌های ۱۵ و ۱۶ را به نمایش می‌گذارد. در این مکان می‌توانید انواع هنرهای اروپایی، شرقی و آفریقایی را تماشا کنید. این موزه بسیار زیبا در قسمت غربی مرکز شهر لیسبون واقع شده است و در یک قصر مربوط به قرن ۱۷ قرار دارد. البته باید بدانید که این قصر روی خرابه‌های صومعه سنت آلبرت کارملیت، که در زلزله سال ۱۷۵۵ به طور کامل ویران شد، ساخته شده است.

این موزه سه طبقه مختلف دارد که می‌توانید برای بازدید از آن برای دو ساعت برنامه‌ریزی کنید. در ابتدا با طبقه اول آغاز کرده و سپس به اتاق‌ها و قسمت‌هایی از ساختمان که هنرهای پرتغالی را به نمایش می‌گذارند، بروید. برخی از این هنر‌ها شامل مواردی مانند مبلمان، منسوجات و اشیای دیگر می‌شوند. در طبقه یک این موزه می‌توانید آثار هنری و فوق‌العاده مشهور دیگری را نیز مشاهده کنید.

در ادامه، در طبقه ۲، می‌توانید انواع جواهرات مانند طلا، نقره و سرامیک که مربوط به هنر پرتغالی‌ها هستند را نیز نگاه کنید. در طبقه ۳ نیز انواع نقاشی و مجسمه‌های پرتغالی جمع‌آوری شده‌اند. قسمتی از این موزه با نام «از دست نده» معرفی شده است که در آن‌جا می‌توانید محراب‌هایی از تابلوهای معروف سنت وینسنت را مشاهده کنید که بین سال‌های ۱۴۷۰ تا ۱۴۸۰ کشیده شده‌اند. همچنین می‌توانید در باغ‌های پشت این موره به گردش پرداخته و از منظره زیبای رودخانه واقع در آن نیز لذت ببرید.

۶. موزه شرق لیسبون؛ انواع هنرهای آسیایی و خاور دور

از دیگر جاهای دیدنی لیسبون می‌توان به موزه شرق لیسبون (Museu do Oriente) در این شهر اشاره کرد که در نزدیکی آلکانتارا واقع شده است. این نمایشگاه زیبا دو طبقه دارد و هر یک از آن‌ها انواع هنرهای شرقی و به‌خصوص چینی را به نمایش می‌گذارد. نورپردازی فوق‌العاده زیبا و منحصربه‌فرد این مجموعه نه تنها حس خوبی در شما ایجاد کرده، بلکه باعث بهتر دیده‌شدن اشیای باستانی نیز می‌شود. در این موزه آثار باستانی کشورهای آسیایی، به‌خصوص هند، ژاپن، چین و میانمار به نمایش درآمده‌اند. 

زمانی که وارد این موزه می‌شوید، یک درب بزرگ چوبی مشاهده می‌کنید که در قرن ۱۷ ساخته شده و برای طراحی آن از آهن و برنز استفاده شده است. در طبقه اول، می‌توانید نقاشی‌های مختلف گذشته را مشاهده کنید. به‌عنوان مثال، در یکی از این نقاشی‌ها دریانوردان پرتغالی به تصویر کشیده شده‌اند که در حال پیاده‌شدن از کشتی هستند و ژاپنی‌ها مات و مبهوت به آن‌ها نگاه می‌کنند. همچنین ماکائو که مستعمره سابق پرتغال است هم به‌زیبایی در این طبقه به نمایش گذاشته شده است و برای نمایش آن، طراحان با طراحی‌ها و حکاکی‌های بسیار زیبا روی چوب و آهن، مجسمه‌های فوق‌العاده‌ای به وجود آوردند.

علاوه بر این موارد، اشیا قدیمی خیلی کوچک نیز در این موزه وجود دارند که یکی از آن‌ها، مجموعه عجیب و غریب جعبه‌های چینی و دستبندهای آلیاژ نقره هستند. در طبقه دوم، مجموعه فوق‌العاده گسترده از کووک را مشاهده می‌کنید که شامل بیش از ۱۳۰۰۰ اثر از انواع موجودات اساطیری می‌شود. اگر شما هم به این زمینه‌ها علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم که حتماً سری به موزه شرق لیسبون بزنید.

۷. برج بلم؛ یکی از تاریخی‌ترین برج‌های جهان

بدون شک نمادین‌ترین بنای تاریخی لیسبون، برج بلم (Torre de Belem) شناخته می‌شود که در قرن ۱۶ ساخته شد. این برج در نزدیکی رودخانه واقع شده و اهمیت بسیار زیادی در فرهنگ پرتغال دارد. زمان ساخت این برج به سال ۱۵۱۵ باز می‌گردد. در ابتدا، قلعه این برج در وسط رودخانه ساخته شد که به مرور زمان، جهت رودخانه عوض شده و کمی از برج فاصله گرفته است.

نمای فوق‌العاده درخشان و زیبای این برج نیز می‌تواند توجه هر گردشگری را به خود جلب کند. این بنای تاریخی آن‌قدر ارزش دارد که سازمان میراث جهانی یونسکو نیز آن را ثبت کرده و از این مکان محافظت می‌کند. علاوه بر نمای بیرونی، قسمت داخلی این برج نیز جذابیت‌های زیادی دارد. به‌عنوان مثال، در طبقات مختلف می‌توانید ویژگی‌های متفاوتی را تماشا کنید. همچنین نماد سلطنتی مانوئل نیز در قسمت بالای طاق برج قابل رویت است.

اگر می‌خواهید به بالای برج بروید، باید از پلکان مارپیچ و شیبدار به تراس آن که در طبقه بالا واقع شده است، بروید. در این تراس، می‌توانید چشم‌اندازی بسیار زیبا و خارق‌العاده از پلکان برج داشته و در کنار آب رودخانه لذت ببرید.

۸. موزه ملی کاشی؛ هنر کاشی‌کاری تزیینی پرتغال

از دیگر جاهای دیدنی لیسبون در کشور پرتغال، می‌توان به موزه ملی کاشی (Museu Nacional do Azulejo) اشاره کرد. البته باید بدانید که این مکان در مقایسه با سایر جاذبه‌های گردشگری لیسبون، فاصله بیشتری با مسیرهای توریستی و مرکز شهر دارد.

این مکان در شرق لیسبون واقع شده است، ولی مطمئن باشید وقتتان تلف نخواهد شد؛ چرا که آثار منحصربه‌فرد این موزه، ارزش تماشا دارند. شاید برای شما جالب باشد که بدانید موزه ملی کاشی‌کاری در واقع تنها موزه موجود در سراسر پرتغال است که به این هنر اختصاص داده شده است. در این نمایشگاه می‌توانید سیر تکاملی هنر کاشی‌سازی از دوران بسیار گذشته تاکنون را مشاهده کنید. حتی در این هنرها تاثیر نفوذ اسپانیا بر پرتغال نیز به راحتی مشاهده می‌شود.

برخی از آثار بسیار قدیمی موجود در موزه ملی کاشی، مربوط به قرن ۱۵ هستند که به‌صورت پانل‌هایی کنار هم قرار گرفته شده از الگوهای پیچیده در رنگ‌های فوق‌العاده گرم و زنده به نمایش گذاشته شده‌اند. علاوه بر این، هنرهای دیگری نیز مربوط به کاشی‌کاری در این مکان وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید و اطلاعات زیادی درباره تاریخیچه هرکدام به دست آورید. برای ورود به این موزه، باید وارد کلیسای مربوط به آن شوید تا بتوانید به خود موزه دسترسی داشته باشید. در این مکان، بازدیدکنندگان می‌توانند برخی از درخشان‌ترین و جذاب‌ترین فضاهای داخلی کلیسا را مشاهده کرده و با سراسر پرتغال مقایسه کنند. این آثار هنری مربوط به قرن‌های بسیار دور است و با توجه به همین موضوع، می‌توان گفت که پرتغالی‌ها از گذشته به هنر اهمیت زیادی می‌دادند.

۹. آسانسور سانتا ژوستا با منظره زیبای شهر

برای طراحی آسانسور سانتا ژوستا (Elevador de Santa Justa) شهر لیسبون، از سبک نئوگوتیک استفاده شده است. شاید برای شما جالب باشد که بدانید این آسانسور در واقع یکی از عجیب‌ترین و جالب‌ترین وسایل حمل‌ونقل عمومی در شهر در نظر گرفته می‌شد که تا حدودی نامتناسب به نظر می‌رسید. این آسانسور در مرکز شهر لیسبون واقع شده است و خیلی راحت می‌توانید خود را به آن برسانید.

زمانی که برای اولین بار به این آسانسور نگاه می‌کنید، به احتمال زیاد رنگ خاکستری آن شما را به یاد برج ایفل در پاریس بیندازد. البته ارتباطی میان این دو مکان وجود دارد و آن هم این است که معمار فرانسوی رائول مسنیه دوپونسار که شاگرد گوستاو ایفل بوده، این آسانسور را طراحی کرده است. آسانسور سانتا ژوستا در سال ۱۹۰۱ افتتاح شد و مردم با استفاده از آن از منطقه بایکسا به لارگو دوکارمو می‌رفتند. این مکان، یکی از شیک‌ترین و بهترین جاهای لیسبون برای افراد ثروتمند در نظر گرفته می‌شد و امروزه نیز در آن‌جا خانه‌های گران‌قیمت و مغازه‌های لوکس وجود دارند.

در حال حاضر نیز بسیاری از گردشگران کنجکاو هستند تا ببینند که این آسانسور ۳۲ متری چگونه می‌تواند کار کند و به بالا و پایین برود. زیرا در آن از صفحات چوبی استفاده شده است و بعد از گذشت این همه سال، هنوز کنده‌کاری‌های اصیل آن مشخص هستند. کابین‌های آسانسور به طرف سکویی که دقیقاً زیر تراس طبقات بالایی قرار گرفته، توقف می‌کنند و مسافران می‌توانند از این قسمت خارج شده و از طریق پل، به بایرو آلتو بروند. از بالای آن هم خیلی راحت می‌توانید خیابان‌ها، پیاده‌روها و میدان‌های زیبای لیسبون را در کنار رودخانه تاگوس مشاهده کنید.

۱۰. یادمان اکتشافات؛ یکی از بهترین جاهای لیسبون

یادمان اکتشافات (Padrão dos Descobrimentos) که بنای یادبود هنری دریانورد است، برای گرامی‌داشت ماجراجویی‌های او ساخته شده است. این مکان بسیار زیبا و دیدنی دقیقاً در کنار رودخانه تاگوس به شکلی ساخته شده که انگار روی رودخانه خم شده است.

مهم‌ترین دلیل ساخت یادمان اکتشافات در لیسبون در سال ۱۹۶۰، بزرگداشت پانصدمین سالگرد مرگ هنری ناوبر بوده است. همچنین در کنار این مجسمه، مجسمه‌های شگفت‌انگیز دیگری نیز وجود دارند که نشان‌دهنده قدردانی از همه کسانی است که در دوران اکتشافات پرتغال نقش به‌سزایی داشتند. بعد از این که از این مکان دیدن کردید و افرادی که در آن زمان جاودانه شدند را تحسین کردید، می‌توانید به آسانسور وارد شده و به بالای یادمان اکتشافات بروید. در قسمت بالایی این مکان نیز می‌توانید منظره فوق‌العاده شگفت‌انگیز و جذاب از مرغ‌های دریایی کنار رودخانه تاگوس را مشاهده کنید.

در قسمت پیاده‌رو نیز می‌توانید قطب‌نمایی بسیار بزرگی از نقشه جهان را نیز مشاهده کنید که مکان‌ها و تاریخ کشف هر یک از سرزمین‌های مختلف را به نمایش می‌گذارد. به همین دلیل اگر به دنبال گرفتن عکس‌های هیجان‌انگیز و متفاوت می‌گردید، بهتر است حتماً از این مکان دیدن کنید.

۱۱. طاق خیابان اوگوستا

میدان بزرگ روبه‌روی رودخانه لیسبون یعنی میدان تجارت (Praça do Comércio) خود به‌تنهایی قابل تحسین و زیبا است، اما تنها در زمانی که از طاق نصرت اوگوستا (Arco da Rua Augusta) تماشا شود تمام ابعاد گسترده‌اش قابل رؤیت خواهد بود. این طاق برجسته قرن نوزدهمی در نزدیکی ضلع جنوبی خیابان اوگوستا قرار دارد و توسط معمار پرتغالی، «سانتوس کاروالیو» طراحی و به‌عنوان نمادی از بازسازی پایتخت بعد از زلزله ۱۷۵۵ ساخته شده است. علی‌رغم اینکه این طاق در ۱۸۷۳ افتتاح شد، تنها مدت کمی است که مردم اجازه دارند به بالای آن بروند.

۱۲. کلیسای کارْمو

اسکلت ویرانه‌های کلیسای کارمو (Igreja do Carmo) یکی از تکان‌دهنده‌ترین یادمان‌های تاریخی لیسبون است. این کلیسا با طراحی منحصربه‌فرد گوتیکی طی ۱۳۸۹ تا ۱۴۲۳ ساخته شد و با صومعه کنارش، زمانی یکی از پر تلالوترین کلیساهای شهر بوده است؛ اما در صبح یکشنبه اول نوامبر ۱۷۵۵ که زمین‌لرزه تمام شهر را ویران کرد، این کلیسا هم کاملاً فرو ریخت و صدها تن از عبادت‌کنندگان زیر آوار این بنا فوت کردند. تنها قسمت سالم‌مانده، جایگاه کشیش بود اما باقی کلیسا هرگز بازسازی نشد.

۱۳. کلیسای جامع ثه، کلیسایی با ابهت در لیسبون

ثه (Sé)، کلیسای جامع رومانسکی، مرمت‌ها و بازسازی‌های متعددی پس از ساختش در سال ۱۱۵۰ را متحمل شد ولی در سال ۱۷۵۵ زلزله کاملاً این کلیسا را ویران کرد. چیزی که شما امروزه می‌بینید، تلفیقی از سبک‌های معماری مختلف است. در داخل بنا، پنجره‌ای پر تلالو به نورانی کردن فضای نیمه‌تاریک درون کمک می‌کند. در این ساختمان گنجینه ارزشمندی از ظروف نقره، مجسمه، پوشاک گل‎‌دوزی‌شده و تعدادی نسخه مصور خطی نادر وجود دارند. گشت‌وگذار در صومعه گوتیکی و سایر قسمت‌های این کلیسای جامع خالی از لطف نخواهد بود.