کاوش در شهر پترا اردن؛ شهری عجیب و شگفت انگیز

شهر پترا اردن به عنوان یکی از عجایب هفتگانه جدید جهان معرفی شده است. شهری سنگی در دل کوه ها که عده ای بر این باورند جن ها آن را ساخته اند.

شهر پترا اردن با معماری شگفت‌انگیز خود، یکی از پربازدیدترین جاهای دیدنی اردن است که قدمت آن به سال‌های قبل از میلاد بازمی‌گردد. پترا که روزگاری پایتخت پادشاهی نبطی‌ها و همچنین مرکزی مهم برای تجارت بود، امروزه به عنوان یکی از با ارزش‌ترین دارایی‌های میراث فرهنگی بشر شناخته می‌شود. برای آشنایی با شهر تاریخی پترا در کشور اردن با این مطلب همراه شوید.

فهرست مطالب

• شهر پترا در کدام کشور است؟
• شهر پترا را چه کسانی ساخته اند؟
• رمز و رازهای پیرامون شهر پترا اردن
• حقایقی درباره ورودی اصلی شهر پترا اردن
• سیستم انتقال آب شهر پترا اردن
• شهر پترا اردن از عجایب هفتگانه جدید جهان
• معروف ترین فیلم های ساخته شده در شهر پترا اردن
• زلزله های ویران کننده در شهر پترا اردن
• شهر گمشده پترا اردن
• شهر پترا اردن در دنیای امروز
• اطلاعاتی برای بازدید از شهر پترا اردن

شهر پترا در کدام کشور است؟

پترا (Petra)، شهری واقع در حدود ۲۴۱ کیلومتری جنوب ۲ شهر «امان» (پایتخت اردن) و «اورشلیم» است. این شهر به علت قرارگیری در میان کشورهای عربستان، مصر، سوریه و همچنین دریای سرخ، در گذشته یکی از مراکز تجاری مهم در منطقه بود. شهر باستانی پترا در کشور اردن، شهری صخره‌ای در میان کوه و بیابان‌ها است؛ با این وجود به علت برخورداری از سیستم مدیریت آب نوآورانه به منطقه‌ای قابل سکونت تبدیل شده ‌بود.

شهر پترا به علت داشتن معماری جذاب و شگفت‌انگیز، همواره مورد توجه بسیاری از مورخان و باستان‌شناسان بوده است. در طراحی این منطقه سنگ‌هایی در رنگ‌های قرمز، زرد کم‌رنگ و بنفش به کار رفته و به همین علت آن را «شهر گل رز» (Rose City) یا «شهر صورتی» هم می‌نامند. شهر پترا اردن در سال ۱۹۸۵ در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. نام پترا هم از کلمه یونانی (Petros) به معنای صخره گرفته شده است. (موقعیت شهر پترا اردن روی نقشه)

شهر پترا را چه کسانی ساخته اند؟

شهر مرموز پترا در اردن توسط قوم نبطیان، قبیله عرب بادیه‌نشین بومی منطقه، در جنوب غربی اردن بنا شد. نبطیان در پترا زندگی می‌کردند و به تجارت مشغول بودند. پس از مدتی توانستند به ثروت قابل توجهی دست یابند و به همین علت در سال ۳۱۲ پیش از میلاد، موردحمله امپراتوری یونان قرار گرفتند. اتفاقی که در تاریخ به عنوان اولین حمله به پترا ثبت شد. در طول جنگ نبطی‌ها از طریق کوه‌های اطراف شهر توانستند با مهاجمان یونانی مبارزه و از شهر خود دفاع کنند. در مدت زمانی که پترا تحت فرمانروایی نبطیان بود، این شهر از مراکز مهمی برای تجارت ادویه محسوب می‌شد. به همین علت جمعیت شهر هم در حدود ده‌هزار تا سی‌هزار نفر افزایش یافت.

سال‌ها بعد، رومیان در سال ۱۰۶ پس از میلاد به پترا حمله کردند و توانستند با شکست نبطی‌ها شهر را از آن خود کنند. با حکم‌فرمایی رومیان بر شهر، نام آن را از پترا به Arabia Petraea تغییر دادند. رومیان بیش از ۲۵۰ سال شهر را در دست داشتند تا اواسط قرن چهارم هجری قمری که زلزله شدیدی باعث ویرانی بخشی از پترا شد. پس از رومیان، امپراتوری بیزانس حکمرانی منطقه را بر عهده گرفت. آن‌ها برای مدت ۳۰۰ سال بر شهر پترا اردن حکومت کردند. شهری که تا سال ۱۸۱۲ برای دنیای غرب ناشناخته بود و به همین علت آن را «شهر گمشده» می‌نامیدند.

رمز و رازهای پیرامون شهر پترا اردن

عده‌ای معتقدند پترا شهری رازآلود بوده و در میان معبدهای آن رازهایی نهفته است. ویژگی اصلی که باعث جذابیت آن می‌شود، معماری شگفت‌انگیز شهر است؛ اما در تاریخ روایت‌هایی هم درباره پترا گفته شده که موردتوجه بازدیدکنندگان و باستان‌شناسان است.

شهر مرموز پترا در اردن از معبد و مقبره‌های بسیاری تشکیل شده است. معبدهایی که بر روی دیواره‌های آن‌ها طومار و نشانه‌هایی وجود دارند که روایت‌گر داستان‌های پشت این سازه‌ها است. تعدادی از معبدها را نبطیان ساخته‌اند. اما این تمام ماجرا نیست! با وجود تحقیقات انجام‌شده توسط باستان‌شناسان درباره تاریخچه این معابد و مقبره‌ها، همچنان ماهیت اصلی، کاربری آن‌ها که آیا مکانی مذهبی بوده‌اند یا مقبره‌های سلطنتی و سازندگان آن‌ها مشخص نیست.

در طبقه دوم معبد اصلی شهر پترا اردن، یک کوزه بزرگ قرار دارد که بر اساس افسانه‌های مردمان محلی، کوزه‌ای مرموز است. عده‌ای بر این باورند درون این کوزه گنجینه‌های پنهانی وجود دارد که ممکن است ثروت‌های باارزش و باستانی از زمان پیدایش این شهر باشد.

حقایقی درباره ورودی اصلی شهر پترا اردن

ورودی اصلی شهر تاریخی پترا اردن را «سیق» می‌نامند. مسیری باریک، پرپیچ‌وخم و باشکوه که با دیوارهای صخره‌ای به ارتفاع بیش از ۱۰۰ متر احاطه شده است. تنگه سیق با طولی در حدود ۱.۲ کیلومتر در میان صخره‌های سربه‌فلک کشیده‌ای قرار گرفته و رنگ‌های قرمز، صورتی و نارنجی آن در کنار بافت معماری شگفت‌انگیز، فضایی خیره‌کننده را خلق کرده است. مسیری که عرض آن در بعضی نقاط به ۳ متر می‌رسد.

در مسیر تنگه سیق تعدادی از مقبره‌های ساخت زمان نبطیان‌ها هم قرار گرفته‌اند که از جذابیت‌های این مسیر برای بسیاری از بازدیدکنندگان و باستان‌شناسان است. در انتهای سیق هم ساختمان اصلی شهر با نام خزانه را می‌بینید که نماد شهر پترا و از معروف‌ترین سازه‌های این شهر است.

سیستم انتقال آب شهر پترا اردن

پترا، منطقه‌ای خشک و بیابانی بود که تامین آب آن به خصوص در فصل‌های گرم سال، مشکلات بسیاری را به همراه داشت. به همین منظور، نبطیان پس از ساخت شهر سیستم منحصربه‌فردی را برای آب‌رسانی ایجاد کردند که در زمان خود بی‌مانند بود. سیستمی متشکل از مجراها، سدها و آب‌انبارهای متعدد که برای برداشت، ذخیره‌سازی و توزیع آب باران در تمام طول سال قابل استفاده بود.

اطراف شهر پترا به واسطه موقعیت جغرافیایی خود، در بعضی از روزهای سال در معرض سیل بود. با این حال، مردمان نبطی با داشتن سیستم آب‌رسانی نوآورانه خود توانستند با استفاده از سدها در کنار استفاده‌ی مفید از آب باران، شهر را از خطرات آسیب سیل حفظ کنند. در نتیجه علاوه‌بر تامین آب پترا در دوران خشک‌سالی، باعث بهبود فعالیت‌های کشاورزان منطقه شدند.

شهر پترا اردن از عجایب هفتگانه جدید جهان

شهر پترا در کشور اردن، یکی از شهرهای باستانی و از قدیمی‌ترین تمدن‌های این کشور محسوب می‌شود. شهری که به علت داشتن معماری شگفت‌انگیز و اهمیت تاریخی خود به عنوان یکی از عجایب هفتگانه جدید جهان معرفی شد. معماری منحصربه‌فرد پترا، ساختاری عجیب در دل صخره‌های قرمز رنگ که توسط نبوغ نبطیان بنا شده است، از جمله مهم‌ترین دلایلی است که توانسته مورد توجه بسیاری از گردشگران و باستان‌شناسان تاریخی واقع شود.

پیشینه تاریخی شهر باستانی پترا یکی دیگر از دلایلی است که این شهر را در فهرست عجایب هفتگانه جدید دنیا گنجانده است. شهری که در قرن چهارم پیش از میلاد پایتخت امپراتوری نبطیان بود و به علت موقعیت جغرافیایی خود، یکی از مراکز مهم تجاری در گذشته محسوب می‌شد.

دوران حکم‌رانی نبطیان بر شهر پترا، آن را به یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تمدن‌های بشریت تبدیل کرد. رونق کار و تجارت در کنار اجرای سیستم ذخیره‌سازی و توزیع آب پیشرفته و خلاقانه، توانست نبوغ و دستاوردهای فرهنگی حکم‌رانان و مردمان شهر را به نمایش بگذارد. از سوی دیگر، سازمان یونسکو شهر پترا اردن را به عنوان میراث با ارزش جهانی ثبت کرد که در کنار زیبایی شگفت‌‌انگیز معابد، به ویژه معبد اصلی شهر، خزانه، در کنار تنگه سیق از دیگر دلایلی هستند که باعث شدند پترا عنوان عجایب هفتگانه جهان را از آن خود کند.

معروف ترین فیلم های ساخته شده در شهر پترا اردن

شهر تاریخی پترا با جذابیت‌های بصری خود، صحنه فیلم‌برداری بعضی از معروف‌ترین فیلم‌های دنیا هم بوده است. شهری که در کنار حفظ گنجینه‌های باارزش تاریخی خود در دنیای سینما هم نقش پررنگی دارد. بخشی از معروف‌ترین ساخته‌های سینمایی دنیا را که تصویری از پترا در آن به نمایش گذاشته شده‌اند، در ادامه می‌خوانید:

• مومیایی برمی‌گردد: در فیلم مومیایی برمی‌گردد (The Mummy Returns) تراش‌کاری‌های خیره‌کننده و چشم‌اندازهای دیدنی پترا به خوبی توانست باعث اثربخشی بیشتر ساختار دراماتیک فیلم شود. اتفاقی که در نهایت باعث توجه جهانی و معرفی بیشتر شهر پترا به دنیا شد؛
• ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی: فیلم ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی (Indiana Jones and the Last Crusade) یکی از معروف‌ترین فیلم‌های دنیا است که باعث شهرت بیشتر شهر پترا اردن در دنیا شده است. برخی از صحنه‌های معروف این فیلم مانند ورود به دره خیالی (دره هلال ماه) در پترا از جمله صحنه‌هایی است که توانست باعث جذب گردشگران بیشتر به سوی این اثر باستانی شود؛
• تبدیل شوندگان؛ انتقام فالن: فیلم اکشن تبدیل‌شوندگان، انتقام فالن (Transformers: Revenge of the Fallen) یکی دیگر از فیلم‌هایی است که برخی از سکانس‌های مهم آن تصویری از مصر و اردن را به نمایش می‌گذارند. شهر باستانی پترا، وادی روم (Wadi Rum) اردن و دریای مرده از نقاطی هستند که فیلم‌برداری این فیلم در آن‌جا انجام شده است و به خوبی توانسته یکی از باارزش‌ترین میراث‌های جهانی را به نمایش بگذارد.

فیلم‌های «لورنس عربستان» (Lawrence of Arabia) و فیلم جدید «تل‌ ماسه» (Dune) از دیگر آثار سینمایی هستند که شهر تاریخی پترا و سایر مناطق دیدنی اردن را به تصویر می‌کشند.

زلزله های ویران کننده در شهر پترا اردن

در قرن‌های ۱ پیش از میلاد مسیح تا قرن ۸ پس از میلاد، در شهر پترا زلزله‌های شدیدی اتفاق افتاد که باعث نابودی بخش‌های مختلفی از شهر شد. زلزله‌ای که در سال ۳۶۳ پس از میلاد مسیح در پترا به وقوع پیوست، بسیاری از معابد و ساختمان‌های شهر را ویران کرد و در همان زمان سیستم انتقال آب پترا هم آسیب دید. خرابی سیستم آب، نقش پررنگی در افزایش شدت تخریب شهر تاریخی پترا در اردن داشت.

شهر گمشده پترا اردن

شهر پترا اردن تا قرن ۸ پس از میلاد مسیح شاهد زلزله‌های متعددی بود. زمین‌لرزه‌هایی که باعث نابودی بسیاری از مناطق شهر شد و در نهایت شهر متروکه و زیر خاک مدفون شد. پترا دیگر اهمیت تجاری سابق را نداشت و به میزان قابل توجهی خالی از سکنه بود. به همین علت در آن زمان این شهر را شهر گمشده (Lost City of Petra) می‌نامیدند.

در سال ۱۸۱۲ شخصی از کشور سوئیس با نام «یوهان لودویک بورکهارت» (Johann Ludwig Burckhardt) شهر متروکه پترا در کشور اردن را دوباره کشف کرد. سپس در سال ۱۹۵۸ مدرسه باستان‌شناسی بریتانیا در اورشلیم و مدتی بعد مرکز تحقیقات شرقی آمریکا تحقیق و مطالعات بیشتری درباره شهر پترا در اردن انجام دادند.

شهر پترا اردن در دنیای امروز

با آگاهی دنیای غرب از وجود شهری به نام پترا در بخش‌های جنوبی اردن در سال‌های پس از ۱۸۱۲، بسیاری از معماران، دانشمندان و مورخان در سال‌های ۱۹۲۹ پروژه‌های رسمی را برای حفاری و بررسی این شهر آغاز کردند. در طول این سال‌ها اطلاعات متعددی را درباره پترا کشف کردند؛ از جمله طومارهای یونانی که مربوط به دوره بیزانس است و مستنداتی جدیدتر به کمک تصویربرداری ماهواره‌ای از یکی از بناهای تاریخی منطقه که برای مدتی طولانی در زیر خاک مدفون بود.

در سال ۱۹۸۵ و زمانی که شهر پترا به عنوان میراث جهانی یونسکو معرفی می‌شود، دولت اردن برای حفاظت از پترا، مردمانی از قبایل بادیه‌نشین را که همچنان در میان ویرانه‌های شهر ساکن بودند، به اجبار از پترا خارج کرد. در نهایت در اوایل دهه ۲۰۰۰ هم پترا به عنوان یکی از عجایب هفتگانه جدید دنیا معرفی شد و از آن زمان تا به امروز اقدامات فراوانی برای حفظ باقی‌مانده‌های شهر در مقابل جمعیت عظیم گردشگران و همچنین در مقابل آسیب‌های ناشی از عوامل طبیعی مانند باد و باران انجام می‌شود.

اطلاعاتی برای بازدید از شهر پترا اردن

شهر پترا در جنوب کشور اردن واقع شده است. مسافران می‌توانند با رسیدن به فرودگاه شهر امان (پایتخت اردن)، از طریق ماشین یا اتوبوس راهی پترا شوند. اگرچه امکان بازدید تنهایی از پترا فراهم است، اما می‌توانید با همراهی تورهای تحت نظارت دولت اردن به دیدن شهر پترا بروید. همراهی با تور می‌تواند اطلاعات با ارزشی را درباره معماری و تاریخچه پترا در اختیارتان بگذارد.

پترا منطقه‌ای خشک و بیابانی است و به همین علت ماه‌های سرد سال، از پاییز تا پیش از بهار بهترین زمان بازدید از پترا محسوب می‌شود. ابتدای صبح و در پایان روز زمان بهتری برای بازدید از پترا است. همچنین در اطراف شهر پترا و در مناطقی مانند «وادی موسی» هتل و اقامتگاه‌هایی هم برای اقامت گردشگران وجود دارد. برای رزرو این اقامتگاه‌ها به ویژه در روزهای شلوغ سال، باید پیش از سفر اقدام کنید.