دلیل ترس از پرواز چیست و چگونه می توان بر آن غلبه کرد؟

ترس از پرواز احساسی نگران کننده اما قابل کنترل است که با آگاهی، تمرین و به کارگیری تکنیک های آرام سازی، تا حد خیلی زیادی برطرف خواهد شد.

ترس از پرواز یا ایروفوبیا (Aerophobia) یکی از رایج‌ترین اضطراب‌ها در میان مسافران است که می‌تواند از نگرانی درباره ایمنی هواپیما گرفته تا احساس عدم کنترل، ترس از ارتفاع یا فضای بسته نشأت بگیرد. این ترس در برخی افراد باعث استرس خفیف می‌شود، در حالی که برای برخی دیگر می‌تواند به حدی شدید باشد که از سفرهای هوایی اجتناب کنند. اما خبر خوب این است که ایروفوبیا قابل مدیریت و درمان است! در ادامه این مقاله، دلایل اصلی ترس از پرواز را بررسی کرده و روش‌های مؤثر برای مقابله با آن، از تکنیک‌های روان‌شناختی تا تمرینات آرام‌سازی را معرفی خواهیم کرد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با این ترس روبه‌رو هستید، حتماً تا پایان مقاله همراه ما باشید تا با راهکارهای کاربردی، تجربه‌ای آرام و بدون استرس از سفر هوایی داشته باشید.

فهرست مطالب

• ترس از پرواز یا ایروفوبیا چیست؟
• دلیل ترس از پرواز
• علائم ترس از پرواز
• راهکارهای غلبه بر ترس از پرواز

ترس از پرواز یا ایروفوبیا چیست؟

ترس از پرواز یا ایروفوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که در آن فرد هنگام فکر کردن به پرواز یا سوار شدن به هواپیما دچار ترس و استرس شدید می‌شود. این ترس می‌تواند از نگرانی‌های منطقی مانند ایمنی هواپیما و احتمال وقوع حادثه گرفته تا دلایل روان‌شناختی مانند احساس عدم کنترل، ترس از ارتفاع، یا فوبیای فضای بسته (کلاستروفوبیا) ناشی شود. برخی افراد ممکن است هنگام پرواز دچار علائم جسمانی مانند تپش قلب، تعریق، سرگیجه، حالت تهوع، یا حتی حملات پانیک شوند. شدت این ترس در افراد مختلف متفاوت است؛ برخی تنها دچار اضطراب خفیف می‌شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به طور کامل از پرواز اجتناب کنند، حتی اگر این امر بر زندگی شخصی و حرفه‌ای آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. ایروفوبیا معمولاً با تکنیک‌های روان‌شناختی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT)، مواجهه‌درمانی، و در برخی موارد استفاده از داروهای ضداضطراب قابل درمان است.

دلیل ترس از پرواز

ترس از پرواز یا ایروفوبیا یکی از رایج‌ترین ترس‌هاست که می‌تواند ناشی از عوامل مختلف روان‌شناختی، تجربی و حتی بیولوژیکی باشد. یکی از دلایل اصلی این ترس، احساس عدم کنترل است؛ برخلاف رانندگی که فرد می‌تواند در مواقع اضطراری واکنش نشان دهد، در هواپیما همه چیز به خلبان و شرایط فنی بستگی دارد که این موضوع برای برخی افراد اضطراب‌آور است. تجربه‌های منفی گذشته، مانند پروازهای پرتلاطم، تأخیرهای طولانی، یا حتی مواجهه با اطلاعات و اخبار مربوط به سوانح هوایی، می‌تواند این اضطراب را تشدید کند. علاوه بر این، برخی افراد به دلیل ترس از ارتفاع، کلاستروفوبیا (ترس از فضای بسته) یا اضطراب اجتماعی در محیط‌های شلوغ، هنگام پرواز دچار استرس می‌شوند. حتی شرایط فیزیولوژیکی مانند تغییر فشار هوا و کمبود اکسیژن نسبی در کابین ممکن است بر سطح استرس افراد تأثیر بگذارد. در برخی موارد، ترس از پرواز می‌تواند به عنوان بخشی از یک اضطراب کلی‌تر مانند اختلال اضطراب فراگیر (GAD) یا اختلال پانیک ظاهر شود. همه این عوامل در کنار هم می‌توانند باعث شوند فرد از پرواز اجتناب کند یا هنگام سوار شدن به هواپیما دچار استرس شدید شود.

علائم ترس از پرواز

افرادی که با ترس از پرواز دست و پنجه نرم می‌کنند، معمولاً طیفی از علائم زیر را بروز می‌دهند. این علایم می‌توانند بسیار خفیف باشند و حتی توجهتان را نیز جلب نکنند اما گاهی نیز می‌توانند به شدت بروز کرده و به سادگی تشخیص داده شوند. ساده‌ترین علایم ترس از پرواز بدین شرح هستند:

• احساس تپش قلب و خفقان
• لرزیدن
• عرق کردن کف دست یا پا
• تنگی نفس یا کوتاه شدن آن
• گیجی خفیف یا شدید
• تهوع و سرگیجه
• کرخی دست و پا
• درد تیز و پیچشی در شانه
• سردی یا گر گرفتگی ناگهانی

برخی افراد این علایم را درست قبل از پرواز و زمانی که در فرودگاه منتظر هستند نشان می‌دهند و برخی دیگر در صورت رویارویی با تلاطم‌های هوایی یا تأخیر پرواز آن را بروز می‌دهند.

همان طور که تاکنون متوجه شدید، این احتمال وجود دارد که خیلی از افراد، از پرواز با هواپیما بترسند و راهی برای مقابله با آن پیدا نکنند. این شرایط باعث می‌شود که آنها از بخش قابل توجهی از کارهای روزمره خود عقب بمانند. به خصوص اگر کار آنها به‌گونه‌ای است که مجبور می‌شوند در طول ماه چند بار سفر هوایی داشته باشند، ترس از پرواز باعث می‌شود که آنها به جای سفر هوایی، جابجایی زمینی را ترجیح دهند. از طرف دیگر، حمل و نقل زمینی نسبت به هوایی زمان خیلی بیشتری می‌برد و مسیری که با هواپیما تنها دو ساعت طی می‌شود، با خودرو باید تقریباً ۱ یا حتی گاهی مواقع ۲ روز برای رسیدن به مقصد زمان بگذارید. به همین دلیل بهتر است به دنبال راهی باشید تا بتوانید به ترس از پرواز خود غلبه کنید و این مشکل را برطرف نمایید. در ادامه، برخی از بهترین و مهم‌ترین راهکارهایی که با استفاده از آنها می‌توانید ترس کمتری از پرواز داشته باشید و بتوانید با خیال آسوده‌تر در هواپیما بنشینید، به شما معرفی می‌کنیم. پس اگر شما هم دچار این مشکل هستید و نمی‌دانید باید چه کاری انجام دهید، حتماً به ادامه این بخش توجه کنید.

راهکارهای غلبه بر ترس از پرواز

• محرک های ترس خود را کاهش دهید
• با آگاهی وارد هواپیما شوید
• ترس را با خطر اشتباه نگیرید
• بپذیرید که اضطراب مانع افکار منطقی می شود
• چاله های هوایی و ضربه های پرواز را بشناسید
• درباره ترس های خود با بغل دستی های خود حرف بزنید
• چندین پرواز را تجربه کنید
• از ارتقا‌های ایرلاین استفاده کنید
• در کلاس های درمانی ترس از پرواز شرکت کنید
• صندلی راهرو، وسط یا کنار پنجره؟
• استفاده از داروهای ضد اضطراب
• به یک درمانگر مراجعه کنید

۱. محرک های ترس خود را کاهش دهید

قبل از همه، شما باید بدانید که چه چیزی باعث افزایش ترس شما از هواپیما و پرواز می‌شود. بعد از تشخیص این محرک‌ها، تا حد امکان آنها را کاهش دهید و از بین ببرید. درست است که شما در مواقع حساس نمی‌توانید اضطراب خود را کنترل کنید، اما پیشنهاد ما این است که حتماً قبل از افزایش ترس خود، اضطرابتان را کنترل نمایید. پیش از پرواز، به این موضوع فکر کنید که چه چیزی باعث ترس بیش از حد شما از هواپیما می‌شود و به دنبال برطرف کردن آن باشید.

۲. با آگاهی وارد هواپیما شوید

یکی از مهم‌ترین دلایل اضطراب و ترس از هواپیما، ندانستن است. بسیاری از افراد که از هواپیما می‌ترسند، مدام به این موضوع فکر می‌کنند که چه می‌شود اگر اتفاق خاصی بیفتد؟ اما زمانی که شما اطلاعات بیشتری درباره هواپیما داشته باشید، این سوالات را کمتر می‌پرسید و خیالتان خیلی آسوده‌تر است. پس حتماً قبل از پرواز، با حقایق و اطلاعات کامل مربوط به هواپیما آشنا شوید. اگرچه این اطلاعات اضطراب شما را به طور کامل از بین نمی‌برند، اما می‌توانند تاثیر زیادی در مدیریت آن داشته باشند. لازم به ذکر است که خلبان و کمک خلبان در این رابطه به خوبی آموزش دیده‌اند تا در موقعیت‌های خاص عملکردی مناسب و کارآمد داشته باشند. تمام خلبان‌ها هر ۶ ماه دوره بازآموزی داشته و باید مدام مهارت‌هایشان را به روز کنند.

۳. ترس را با خطر اشتباه نگیرید

بیشتر مواقع تفکیک کردن ترس از خطر کار بسیار سختی است که خیلی از افراد نمی‌توانند این کار را انجام دهند. به همین دلیل فکر می‌کنند که زمانی که می‌ترسند، یعنی خطری آنها را تهدید می‌کند و همین امر باعث می‌شود که واکنش‌های خیلی شدیدتری نسبت به پرواز از خود نشان دهند. پس اگر شما هم دچار ترس از پرواز شدید، به این موضوع فکر کنید که ترس شما فقط نشانه اضطراب و استرس است و این اصلاً به این معنا نیست که حتماً اتفاق بدی در حال وقوع است. به این منظور، به خودتان بگویید که اضطراب باعث می‌شود که افکار ترسناک به ذهن شما خطور کنند. با یادآوری کردن به خود، متوجه خواهید شد که این ترس به معنای به خطر افتادن جان شما نیست و حتی زمانی که در شدیدترین ترس‌ها هم به سر می‌برید، باز هم در امان هستید.

۴. بپذیرید که اضطراب مانع افکار منطقی می شود

زمانی که شما در اضطراب شدید به سر می‌برید، ممکن است نتوانید از عقل سلیم خود کمک بگیرید. از طرف دیگر، اضطراب باعث فریب دادن شما می‌شود و موقعی که استرس دارید، فکر می‌کنید که در خطر هستید؛ این در حالی است که در آن موقعیت، هیچ خطری شما را تهدید نمی‌کند و کاملاً در فضای امنی قرار گرفته‌اید. اگر این احساسات را دنبال کنید، اضطراب شما تا حد خیلی زیادی تقویت می‌شود. در این شرایط، می‌توانید اضطراب را کنار بگذارید و برخلاف چیزی که احساساتتان می‌گوید، منطقی فکر کنید. حتی اگر از نظر روحی هم ناراحت باشید، باز این ناراحتی را بپذیرید و با آن نجنگید.

۵. چاله های هوایی و ضربه های پرواز را بشناسید

برای مدیریت بهتر اضطراب خود موقع سوار شدن به هواپیما، باید بدانید که ممکن است در طول مسیر هواپیما وارد چاله‌های هوایی شود و این موضوع کاملاً طبیعی و عادی است و هیچ گونه مشکلی شما را تهدید نمی‌کند. نیازی نیست که نگران این موضوع باشید و باید بدانید که شما کاملا در امان هستید. در این شرایط، تنها کافی است که روی مدیریت اضطراب خود تمرکز کنید و به خود یادآوری کنید که مشکلی پیش نمی‌آید و این موضوع برای همه هواپیماها رخ می‌دهد و بعد از چند دقیقه به اتمام می رسد.

۶. درباره ترس های خود با بغل دستی های خود حرف بزنید

زمانی که شما با سایر افراد در هواپیما هستید، لازم است درباره ترس‌هایتان با آنها صحبت کنید. کسانی که در نزدیکی شما نشسته‌اند، بهتر است بدانند که چه چیزی باعث افزایش اضطراب شما می‌شود و آنها می‌توانند با همدلی، این اضطراب را کاهش دهند. همچنین شما می‌توانید هر سوالی را که درباره هواپیما دارید، از آنها بپرسید. به خصوص کسانی که قبلاً سابقه سفر با هواپیما را داشتند، می‌تواند کمک خیلی زیادی در این زمینه به شما کنند.

۷. چندین پرواز را تجربه کنید

حتی اگر ترس از پرواز دارید، باز هم پیشنهاد می‌کنیم که حتماً چندین بار سوار هواپیما شوید و هر طور که شده، بر ترستان غلبه کنید. زیرا زمانی که شما برای بار چندم سوار هواپیما می‌شوید، نسبت به دفعه اول شرایط خیلی برای شما قابل تحمل‌تر است و بهتر می‌توانید بر اضطراب خود غلبه کنید. این کار باعث می‌شود که نوعی آموزش برای مغز خود به وجود بیاورید تا نسبت به محرک‌ها، کمتر حساسیت نشان دهید.

۸. از ارتقا های ایرلاین استفاده کنید

گاهی اوقات ایرلاین‌ها امکان ارتقا به مسافران می‌دهند و با امکاناتی که در کلاس‌های دیگر در اختیار دارید می‌توانید آرامش بیشتری را تجربه کنید. برای مثال در یک پرواز ۱۵ ساعته در فرست کلاس، می‌توانید قسمت اعظم آن مدت را با آرامش تمام روی صندلی تخت شویتان استراحت کنید و از راحتی خود لذت ببرید. با این روش ذهنتان دیگر به اندازه قبل درگیر مسئله پرواز نخواهد شد.

۹. در کلاس های درمانی ترس از پرواز شرکت کنید

در کارگاه‌های درمان ترس از پرواز، از درمان شناختی رفتاری استفاده می‌کنند. بسیاری از افرادی که این دوره‌ها را می‌گذارند می‌توانند بدون ترس‌های فلج کننده پرواز کنند. به کمک روانشناسان و داوطلبان ایرلاین برای رمزگشایی کلیت هواپیما و پرواز، بیماران می‌توانند پشت صحنه هر پرواز را درک کرده و پیشرفت بزرگی کنند.

۱۰. صندلی راهرو، وسط یا کنار پنجره؟

حتماً از قبل درباره صندلی‌های هواپیما اطلاعات کسب کنید تا بدانید که کدام صندلی‌ به شما احساس راحتی بیشتری می‌دهد. صندلی‌های راهرو به شما احساس خوبی از بی‌خبری را می‌دهند، صندلی‌های وسط دو جای آرنج داشته و صندلی کنار پنجره می‌تواند برای کسی که از پرواز و معلق بودن در آسمان وحشت دارد بدترین گزینه باشد.

۱۱. استفاده از داروهای ضد اضطراب

داروهای ضد اضطراب به عنوان یک آرام بخش عمل کرده و باعث می‌شوند که حساسیت شما نسبت به صداها و حرکت‌های پایین بیاید. حتماً قبل از مصرف این داروها با پزشک مشورت کنید و بدون نسخه آن‌ها را تهیه نکنید. برخی ترجیح می‌دهند که از نوشیدنی‌های آرام‌بخش استفاده کنند اما هرگز این دو راه را با هم ترکیب نکنید.

۱۲. به یک درمانگر مراجعه کنید

درمان‌های رفتاری شناختی، در کلینیک‌های غیر پروازی هم قابل دسترس هستند. اگر افکارتان را تغییر دهید، می‌توانید واکنش و رفتارتان را نیز عوض کنید. آشنایی با اضطراب عمومی و شیوه‌های برخورد با آن می‌تواند در لحظاتی که اضطراب شدید به سراغتان می‌آید بسیار مفید باشد. درمان‌هایی که شما را در معرض ترستان قرار می‌دهند نیز بسیار کارآمد هستند.