همه چیز درباره انواع هواپیماهای مسافربری و معروفترین آنها

انواع هواپیماهای مسافربری از پروازهای کوتاه مدت داخلی تا مسیرهای طولانی بین قاره ای، برای ارائه تجربه ای مناسب به مسافران طراحی شده اند.

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که هواپیماهایی که ما را به مقصدهای مختلف در سراسر جهان می‌رسانند، از چه دسته‌بندی‌ها و ویژگی‌های خاصی برخوردارند؟ دنیای هوانوردی تجاری مملو از  انواع هواپیماهای مسافربری با طراحی‌های متفاوت است که هر یک برای مقاصد و نیازهای خاصی ساخته شده‌اند. این هواپیماها بر اساس برد پروازی، ظرفیت مسافر و نوع کابین به دسته‌های متنوعی تقسیم می‌شوند. از پروازهای کوتاه‌مدت داخلی تا مسیرهای طولانی بین‌قاره‌ای، هر دسته از هواپیماها برای ارائه تجربه‌ای مناسب به مسافران طراحی شده‌اند. در این مقاله به بررسی انواع هواپیماهای مسافربری و ویژگی‌ها و کاربردهای هر یک خواهیم پرداخت.

فهرست مطالب

• انواع هواپیمای مسافربری از نظر ابعاد و برد مسافت
• هواپیمای ایرباس A۳۲۰
• هواپیمای بوئینگ ۷۳۷
• هواپیمای امبرائر ۱۷۰ (ئی آر جی-۱۷۰)
• هواپیمای ایرباس A۳۲۱
• هواپیمای ایرباس A۳۳۰-۳۰۰ 
• هواپیمای بمباردیه سی آر جی ۹۰۰
• هواپیمای ایرباس A۳۱۹
• هواپیمای بویینگ ۷۱۷
• هواپیمای بوئینگ ۷۵۷
• هواپیمای بوئینگ -200ER777
• هواپیمای بوئینگ ۷۶۷ 

انواع هواپیمای مسافربری از نظر ابعاد و برد مسافت

 هواپیماهای مسافربری به دو دسته پهن‌پیکر و باریک‌پیکر تقسیم می‌شوند که از نظر ظرفیت، اندازه، و کاربرد تفاوت‌های زیادی دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:

۱. هواپیماهای پهن پیکر

هواپیماهای پهن‌پیکر (Wide-body Aircraft)، که به آن‌ها دو‌راهرویی نیز گفته می‌شود، دارای دو راهرو بین صندلی‌ها هستند و عرض بدنه بیشتری نسبت به هواپیماهای باریک‌پیکر دارند. عرض این هواپیماها معمولاً بین ۵ تا ۶ متر است و می‌توانند بین ۷ تا ۹ صندلی در هر ردیف جای دهند. برخی از بزرگترین هواپیماهای جهان مانند ایرباس A380 می‌توانند حتی تا ۱۱ صندلی در یک ردیف جای دهند. ظرفیت این هواپیماها معمولاً از ۲۰۰ تا ۸۵۰ مسافر است و برای پروازهای طولانی و بین‌قاره‌ای بسیار مناسب‌اند. در پروازهای کوتاه‌تر، شرکت‌های هواپیمایی ممکن است صندلی‌های کمتری قرار دهند تا فضای بیشتری برای راحتی مسافران در نظر بگیرند.

هواپیماهای پهن‌پیکر معمولاً توانایی حمل بار زیادی نیز دارند و به همین دلیل در برخی موارد از آن‌ها به‌عنوان هواپیماهای باری نیز استفاده می‌شود. به‌دلیل ابعاد بزرگ و قدرت موتورهای قوی‌تر، این هواپیماها برای پروازهای دوربرد و مسیرهای بین‌المللی محبوب‌اند.

۲. هواپیماهای باریک پیکر

هواپیماهای باریک‌پیکر (Narrow-body Aircraft) یا تک‌راهرویی، که عرضی بین ۳ تا ۴ متر دارند، کوچکتر و دارای یک راهرو بین صندلی‌ها هستند. در این هواپیماها معمولاً ۲ تا ۶ صندلی در هر ردیف قرار داده می‌شود. هواپیماهای باریک‌پیکر به‌دلیل ظرفیت کمتر و برد کوتاه‌تر، بیشتر برای پروازهای داخلی یا مسیرهای کوتاه و میان‌برد استفاده می‌شوند. ظرفیت آن‌ها معمولاً کمتر از ۳۰۰ مسافر است، اما در مقایسه با هواپیماهای پهن‌پیکر تعداد بیشتری از آن‌ها در ناوگان هوایی جهان وجود دارد.

این هواپیماها عموماً برای پروازهای کوتاه‌تر و میان‌برد بین شهرهای نزدیک یا درون کشورها مناسب‌اند. هرچند برخی از مدل‌های باریک‌پیکر با برد بیشتر می‌توانند پروازهای طولانی‌تر را نیز انجام دهند، اما برای مسیرهای بسیار طولانی و بین‌قاره‌ای به‌ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از مهمترین مزایای این هواپیماها، هزینه‌های عملیاتی پایین‌تر و امکان استفاده از آن‌ها در فرودگاه‌های کوچک‌تر و پرترافیک‌تر است.

در حالت کلی تفاوت بین این دو نوع هواپیما این است که هواپیماهای پهن‌پیکر دارای دو راهرو در بخش مسافران هستند و معمولاً توانایی حمل ۷ تا ۱۱ مسافر در هر ردیف را داشته و ظرفیت بیشتری برای حمل بار و مسافر دارند. در مقابل، هواپیماهای باریک‌پیکر تنها یک راهرو دارند و می‌توانند ۲ تا ۶ مسافر در هر ردیف حمل کنند. هواپیماهای باریک‌پیکر برای پروازهای کوتاه و منطقه‌ای مناسب هستند.

۳. دسته بندی هواپیماها بر اساس برد مسافتی

هواپیماها بر اساس برد پروازی به چهار دسته تقسیم می‌شوند. کوتاه‌برد (Short-range) که مسیرهای زیر ۳۲۰۰ کیلومتر و پروازهای کمتر از ۳ ساعت را پوشش می‌دهد و بیشتر شامل هواپیماهای باریک‌پیکر است. میان‌برد (Medium-range) برای پروازهایی بین ۳۲۰۰ تا ۶۴۰۰ کیلومتر و با مدت زمان ۳ تا ۶ ساعت به کار می‌رود که این هواپیماها نیز عمدتاً باریک‌پیکر هستند.

در مقابل، بلندبرد (Long-range) برای پروازهای بین ۶۴۰۰ تا ۱۲۸۰۰ کیلومتر و مدت زمان ۶ تا ۱۲ ساعت استفاده می‌شود و معمولاً شامل هواپیماهای پهن‌پیکر است. دسته آخر، ماورای بلندبرد (Ultra-long-range)، برای پروازهای بیش از ۱۲ ساعت و میان‌قاره‌ای طراحی شده که این هواپیماها بدون توقف مسیرهای بسیار طولانی را طی می‌کنند.

معروفترین هواپیماهای مسافربری

۱. هواپیمای ایرباس A۳۲۰

هواپیمای ایرباس A۳۲۰ یکی از پرکاربردترین و پرفروش‌ترین هواپیماهای جت باریک‌پیکر در جهان بوده که توسط شرکت ایرباس توسعه یافته است. این هواپیما برای اولین بار در فوریه ۱۹۸۷ پرواز کرد و در آوریل ۱۹۸۸ توسط شرکت هواپیمایی ایر فرانس به کار گرفته شد. خانواده A۳۲۰ شامل چند مدل مختلف است که بر اساس فاکتورهایی چون تعداد مسافر و مسافت‌های مختلف طراحی شده‌اند.

هواپیمای ایرباس A۳۲۰ دارای ویژگی‌های برجسته‌ای است. این هواپیما از دو موتور توربوفن استفاده می‌کند که بسته به مدل، موتورهای CFM56 یا IAE V2500 هستند. تنها مدل A۳۱۸ می‌تواند به موتور PW6000 مجهز شود. کابین اقتصادی آن به‌گونه‌ای طراحی شده که در هر ردیف ۶ صندلی قرار دارد. همچنین طول این هواپیما بسته به مدل آن بین ۳۱.۴ متر (A۳۱۸) تا ۴۴.۵ متر (A۳۲۱) متفاوت است و ظرفیت حمل ۱۰۷ تا ۲۳۰ مسافر را دارد.

محدوده پروازی این هواپیما بین ۵۷۴۰ تا ۶۹۴۰ کیلومتر است که آن را برای پروازهای میان‌برد و دوربرد مناسب می‌سازد. یکی از نوآوری‌های مهم ایرباس A۳۲۰ استفاده از سیستم کنترل پرواز دیجیتال (Fly-by-Wire) و دسته‌های کنترلی جانبی است. این فناوری‌ها تأثیر قابل‌توجهی در کنترل و بهره‌وری این هواپیما داشته‌اند.

در دسامبر ۲۰۱۰، ایرباس مدل A۳۲۰neo را معرفی کرد که با موتورهای جدید و بهره‌وری سوخت بهتری همراه بود. این مدل در مقایسه با نسل قبلی خود، A۳۲۰ceo، تا ۱۵ درصد مصرف سوخت کمتری دارد. اولین بار این هواپیما در سال ۲۰۱۶ توسط شرکت لوفت‌هانزا به خدمت گرفته شد و موفقیت چشمگیری به دست آورد. ایرباس A۳۲۰ رقابت تنگاتنگی با بوئینگ ۷۳۷ داشته و در سال ۲۰۱۹ موفق شد عنوان پرفروش‌ترین جت باریک‌پیکر جهان را از بوئینگ ۷۳۷ بگیرد. تا اوت ۲۰۲۴، ایرباس توانست ۱۸۶۸۷ سفارش برای خانواده A۳۲۰ دریافت کند و ۱۱۶۱۸ فروند از آن‌ها را تحویل دهد.

۲. هواپیمای بوئینگ ۷۳۷

هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ یکی از محبوب‌ترین هواپیماهای جت باریک‌پیکر است که توسط شرکت بوئینگ ساخته شده و از سال ۱۹۶۶ تاکنون تولید می‌شود. این هواپیما در طول تاریخ خود در چهار نسل مختلف توسعه یافته است. این هواپیما از موتورهای توربوفن برای پرواز استفاده می‌کند و در رده هواپیماهای کوتاه و میان‌برد قرار می‌گیرد.

هواپیمای بوئینگ ۷۳۷، از زمان اولین معرفی در دهه ۱۹۶۰، به‌طور مداوم توسعه یافته و در چهار نسل مختلف به بازار عرضه شده است. طراحی اولیه این هواپیما از مدل‌های بوئینگ ۷۰۷ و ۷۲۷ گرفته شده و با بدنه‌ای نزدیک به زمین ساخته شده است تا بتواند به‌راحتی در فرودگاه‌های کوچکتر عمل کند. این ویژگی به مسافران امکان می‌دهد تا از پله‌های متحرک استفاده کنند و همچنین بارگیری آسان‌تری را فراهم می‌کند.

یکی از ویژگی‌های اصلی بوئینگ ۷۳۷، تغییرات در طراحی موتورهای آن است. مدل‌های قدیمی‌تر از موتورهای JT8D استفاده می‌کردند، اما در نسل‌های بعدی از موتورهای توربوفن CFM56 بهره گرفته شد که مصرف سوخت و نویز کمتری داشتند. در مدل ۷۳۷MAX، از موتورهای پیشرفته LEAP-1B استفاده شده که بهره‌وری بیشتری در مصرف سوخت ارائه می‌دهند و هواپیما را به یکی از اقتصادی‌ترین مدل‌های موجود تبدیل کرده‌اند.

سیستم‌های پروازی بوئینگ ۷۳۷ با استفاده از کنترل‌های هیدرومکانیکی و کابل‌های فولادی برای فرمان‌های خلبان، ساده و کارآمد طراحی شده‌اند. در صورت خرابی سیستم هیدرولیک، این هواپیما از یک سیستم مکانیکی پشتیبان بهره می‌برد که امکان کنترل دستی را فراهم می‌کند. نمایشگرهای کابین خلبان در مدل‌های جدید نیز ارتقا یافته و به نمایشگرهای دیجیتال بزرگ‌تر و پیشرفته‌تر تبدیل شده‌اند.

در ادامه به معرفی مدل‌های مختلف این هواپیماها می‌پردازیم:

بویینگ ۷۳۷-۷۰۰

این هواپیما بخشی از نسل سوم بوئینگ ۷۳۷، معروف به سری Next Generation است که در اواخر دهه ۱۹۹۰ معرفی شد. در این مدل از موتورهای بهینه‌شده CFM56-7 استفاده شده و ظرفیت آن بین ۱۰۸ تا ۱۴۹ مسافر متغیر است.

بویینگ ۷۳۷ MAX ۹

این هواپیما یکی از مدل‌های نسل چهارم بوئینگ ۷۳۷، معروف به سری MAX، است و با موتورهای پیشرفته CFM LEAP-1B عرضه شده که بهره‌وری سوخت بالاتری ارائه می‌دهند و قادر است تا ۲۲۰ مسافر را در مسیرهای میان‌برد جابجا کند. بوئینگ ۷۳۷ MAX ۹ نیز از سال ۲۰۱۷ به ناوگان خطوط هوایی پیوست.

بویینگ ۷۳۷ MAX ۸

این مدل نیز متعلق به نسل چهارم بوئینگ ۷۳۷ است و از همان موتورهای CFM LEAP-1B استفاده می‌کند. بوئینگ ۷۳۷ MAX ۸ برای رقابت مستقیم با ایرباس A۳۲۰neo طراحی شده و ظرفیت جابجایی بین ۱۶۲ تا ۲۱۰ مسافر را دارد.

بویینگ ۷۳۷-۸۰۰

این مدل نیز بخشی از نسل سوم یا سری Next Generation است و یکی از پرفروش‌ترین هواپیماهای بوئینگ ۷۳۷ محسوب می‌شود. بوئینگ ۷۳۷-۸۰۰ می‌تواند بین ۱۶۲ تا ۱۸۹ مسافر را حمل کند و یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها برای پروازهای میان‌برد در سراسر جهان است. این مدل‌ها، با توجه به بهبودهای مختلف در طراحی، بهره‌وری سوخت و ظرفیت مسافر، توسط شرکت‌های هواپیمایی متعددی در سراسر جهان به کار گرفته می‌شوند.

۳. هواپیمای امبرائر ۱۷۰ (ئی آر جی-۱۷۰)

هواپیمای امبرائر ۱۷۰ (Embraer ERJ-175) یکی از هواپیماهای خانواده E-Jet است که توسط شرکت هوافضای برزیلی Embraer طراحی و تولید شده است. این هواپیما یک جت باریک‌پیکر، دو موتوره و مناسب برای پروازهای کوتاه تا متوسط است که قابلیت حمل بین ۶۶ تا ۱۲۴ مسافر را دارد.

مدل ئی آر جی-۱۷۵ (ERJ-175) در واقع نسخه‌ای کشیده‌تر از مدل ئی آر جی-۱۷۰ (ERJ-170) است که در سال ۲۰۰۵ معرفی شد. این هواپیما نسبت به نسل قبلی خود دارای بدنه‌ای بزرگ‌تر و بال‌های پیشرفته‌تری است که کارایی بالاتری را در ارائه خدمات به مسیرهای کم ‌تقاضا دارد. ئی آر جی-۱۷۵ به‌دلیل اقتصادی‌بودن و توانایی پوشش مسیرهای منطقه‌ای با امکانات و راحتی مشابه هواپیماهای بزرگ‌تر، به‌ویژه در ایالات متحده بسیار محبوب است. این هواپیما علاوه بر این که برای پروازهای منطقه‌ای استفاده می‌شود، در نسخه تجاری نیز به‌عنوان Embraer Lineage 1000 عرضه شده است.

هواپیمای ئی آر جی-۱۷۵ به‌طور گسترده توسط شرکت‌های هواپیمایی اصلی و منطقه‌ای در سراسر جهان به کار گرفته شده و با بیش از ۱۵۰۰ فروند تولید شده تا سال ۲۰۱۸، همچنان در حال تولید است. هواپیمای Embraer ERJ-175 نقش مهمی در صنعت هوانوردی منطقه‌ای ایفا کرده است. این هواپیما با توجه به ظرفیت متوسط خود و کارایی اقتصادی بالا، به‌ویژه در بازارهای با تقاضای کمتر، توانسته جایگاهی ویژه پیدا کند. یکی از دلایل اصلی موفقیت این هواپیما، توانایی آن در ارائه تجربه‌ای مشابه هواپیماهای بزرگ‌تر از نظر راحتی مسافران و امکانات است، در حالی که هزینه‌های عملیاتی پایین‌تری دارد.

این مدل با پیکربندی چهار صندلی در هر ردیف و فضای داخلی مناسب، هم برای مسافران و هم برای خطوط هوایی گزینه‌ای ایده‌آل است. همچنین این هواپیما دارای سیستم‌های پیشرفته اویونیک بوده که با مشارکت شرکت آمریکایی Honeywell توسعه یافته است. این سیستم‌ها به بهبود ایمنی و کارایی پرواز کمک کرده و هواپیما را در تطابق با استانداردهای بین‌المللی قرار می‌دهند. از نظر تکنیکی، موتورهای این هواپیما از نوع توربوفن هستند که راندمان سوخت بهتری را نسبت به مدل‌های قبلی ارائه می‌دهند. این موضوع به‌ویژه در دهه ۲۰۱۰ که قیمت سوخت بالا بود، جلب توجه کرده و Embraer توانست با ارائه مدل‌های بهینه‌تری مثل E-Jet E2، رقابت خود را با دیگر سازندگان هواپیما مانند Airbus و Mitsubishi حفظ کند.

در نهایت، Embraer ERJ-175 همچنان یکی از پرطرف‌دارترین هواپیماها در ناوگان‌های منطقه‌ای است، به‌خصوص در ایالات متحده که به‌دلیل قوانین محدودکننده استفاده از هواپیماهای نسل جدید در برخی شرکت‌های منطقه‌ای، همچنان مورد تقاضاست. این هواپیما به‌دلیل عملکرد قابل اعتماد و نگهداری آسان، برای خطوط هوایی انتخابی محبوب است و همچنان به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی حمل‌ونقل هوایی منطقه‌ای شناخته می‌شود.

۴. هواپیمای ایرباس A۳۲۱

Airbus A۳۲۱ یک هواپیمای مسافربری میان‌برد با ظرفیت بالاتر نسبت به مدل A۳۲۰ است. این هواپیما یکی از اعضای خانواده هواپیماهای A۳۲۰ بوده که توسط شرکت ایرباس تولید و برای پروازهای کوتاه تا میان‌برد طراحی شده است. این مدل یک جت باریک‌پیکر (تک‌راهرو) و دو موتوره است که قابلیت حمل ۱۸۵ تا ۲۳۶ مسافر را دارد. A۳۲۱ به‌عنوان نسخه کشیده‌تر A۳۲۰ معرفی شد و در سال ۱۹۹۴، یعنی حدود شش سال پس از ورود A۳۲۰ به بازار، وارد خدمت شد.

هوایپمای A۳۲۱ به‌دلیل اشتراک تایپ (Type Rating) با دیگر مدل‌های خانواده A۳۲۰، این امکان را به خلبانان می‌دهد که بدون نیاز به آموزش مجدد، بتوانند تمامی هواپیماهای این خانواده را هدایت کنند. این ویژگی به صرفه‌جویی در هزینه‌های خطوط هوایی و افزایش انعطاف‌پذیری آن‌ها کمک می‌کند.

مدل A۳۲۱neo با بهره‌گیری از موتورهای کارآمدتر و بهینه‌سازی‌های ساختاری مانند نصب وینگلت‌هایی به نام Sharklets، بهره‌وری سوخت را تا ۱۵ درصد افزایش داده است. این مدل قادر به حمل حداکثر ۲۴۴ مسافر بوده و نسخه دوربرد آن با ۲۰۶ مسافر می‌تواند مسافتی تا ۷۴۰۰ کیلومتر را طی کند. مونتاژ نهایی ایرباس A۳۲۱ در کارخانه‌های ایرباس در شهرهای هامبورگ (آلمان)، موبایل (آلاباما، آمریکا)، تیانجین (چین) و تولوز (فرانسه) انجام می‌شود. تا آگوست ۲۰۲۴، بیش از ۳۲۳۵ فروند A۳۲۱ تحویل داده شده و ۵۰۵۲ فروند از مدل A۳۲۱neo نیز سفارش داده شده‌اند.

A۳۲۱ بزرگ‌ترین مدل خانواده A۳۲۰ است و از زمان معرفی در سال ۱۹۹۴، تاکنون توانسته سهم قابل توجهی از بازار حمل‌ونقل هوایی را به خود اختصاص دهد، به‌خصوص با استفاده از مدل‌های جدیدتر نظیر A۳۲۱ XLR که برد بیشتری دارد و می‌تواند تا ۴۷۰۰ مایل دریایی پرواز کند.

۵. هواپیمای ایرباس A۳۳۰-۳۰۰

ایرباس A۳۳۰ یک هواپیمای پهن‌پیکر است که توسط شرکت ایرباس طراحی و تولید شده است. ایرباس در اواسط دهه ۱۹۷۰ توسعه هواپیماهای بزرگ‌تر از مدل A۳۰۰ را آغاز کرد که منجر به توسعه دو مدل جدید A۳۳۰ با دو موتور و A۳۴۰ با چهار موتور شد. این دو هواپیما در ژوئن ۱۹۸۷ هم‌زمان با دریافت اولین سفارش‌ها به‌صورت رسمی معرفی شدند. اولین نسخه A۳۳۰-۳۰۰ در نوامبر ۱۹۹۲ پرواز آزمایشی خود را انجام داد و در ژانویه ۱۹۹۴ با شرکت Air Inter وارد خدمت شد. نسخه کوچکتر A۳۳۰-۲۰۰ نیز در سال ۱۹۹۸ معرفی شد و شرکت Canada 3000 اولین اپراتور این مدل بود.

A۳۳۰ از نظر ساختاری ویژگی‌های مشترک زیادی با A۳۴۰ دارد؛ به‌ویژه در بخش‌هایی مانند بدنه و بال‌ها. با این حال، A۳۳۰ به جای سه ارابه فرود اصلی که در A۳۴۰ وجود دارد، دارای دو ارابه فرود اصلی بوده و از وزن کمتری برخوردار است. این هواپیماها دارای سیستم کنترل پرواز دیجیتال (Fly-by-Wire) و کابین خلبان مشابه هستند که باعث افزایش اشتراک‌پذیری و کاهش هزینه‌های آموزشی می‌شود.

ایرباس A330 با ارائه گزینه‌های متنوعی از موتورهای سه شرکت بزرگ و نسخه‌های مختلف، از جمله مسافری، باری، سوخت‌رسان نظامی و جت تجاری، انعطاف‌پذیری بالایی دارد. این هواپیما در نسخه استاندارد خود می‌تواند تا ۲۷۷ مسافر را در مسافتی تا ۱۱,۷۵۰ کیلومتر جابجا کند، در حالی که نسخه کوچکتر آن ظرفیت حمل ۲۴۷ مسافر را در مسافتی تا ۱۳,۴۵۰ کیلومتر دارد.

در جولای ۲۰۱۴، ایرباس نسخه A330neo (با موتورهای جدید) را معرفی کرد که شامل مدل‌های A330-800 و A330-900 می‌شود. این هواپیماها با موتورهای پیشرفته Trent 7000 و طراحی بهبودیافته، از جمله نصب Sharklets در نوک بال‌ها، موفق به کاهش ۱۴ درصدی مصرف سوخت به ازای هر صندلی شدند. مدل‌های قدیمی‌تر A330 اکنون به‌عنوان A330ceo (نسخه با موتورهای فعلی) شناخته می‌شوند. تا آگوست ۲۰۲۴، Delta Air Lines با ۷۱ فروند A330 بزرگ‌ترین اپراتور این هواپیما بوده است. از خانواده A330 تاکنون ۱۸۳۵ سفارش ثبت شده که ۱۶۱۰ فروند تحویل داده شده و ۱۴۶۷ فروند همچنان در حال خدمت هستند. این هواپیما، با ثبت بیش از ۶۵ میلیون ساعت پرواز، پس از بوئینگ ۷۷۷ به‌عنوان دومین هواپیمای پهن‌پیکر پرفروش جهان شناخته می‌شود.

۶. هواپیمای بمباردیه سی آرجی ۹۰۰

هواپیمای بمباردیه سی‌آرجی ۹۰۰ (Bombardier CRJ-900) از خانواده‌ هواپیماهای نسبتاً کوچک مسافربری ساخت کشور کانادا است که برای پروازهای کوتاه‌برد استفاده می‌شود. این برند  در سال ۱۹۹۱ توسط شرکت بمباردیه معرفی شد. نسل اول این هواپیماها، CRJ100/200، از سال ۱۹۹۱ تولید شد؛ در حالی که نسل دوم یعنی سری  CRJ700، در سال ۱۹۹۹ به بازار آمد. این هواپیماها به‌عنوان یکی از موفق‌ترین جت‌های منطقه‌ای در هوانوردی تجاری شناخته می‌شوند.

در سال ۲۰۲۰، برنامه CRJ به صنایع سنگین میتسوبیشی (MHI RJ Aviation Group) فروخته شد و این انتقال منجر به خروج تدریجی بمباردیه از بازار هواپیماهای تجاری گردید. تولید آخرین مدل‌های CRJ در دسامبر ۲۰۲۰ به پایان رسید که تا آن زمان ۱۹۴۵ واحد از این هواپیماها تولید شده بود. آخرین واحد، یک CRJ900 بود که در فوریه ۲۰۲۱ به شرکت SkyWest Airlines تحویل داده شد. سری CRJ به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در بازار هوانوردی منطقه‌ای شناخته می‌شود و به‌دلیل کارایی و استفاده گسترده‌اش شهرت دارد. با وجود توقف تولید، CRJ همچنان بخشی از تاریخ هوانوردی است و میراث آن تحت مالکیت میتسوبیشی (مالک جدید آن) ادامه خواهد داشت.

۷. هواپیمای ایرباس A۳۱۹

ایرباس A۳۱۹ (Airbus A319) یکی از هواپیماهای خانواده ایرباس A۳۲۰ است که به‌عنوان یک هواپیمای تجاری دو موتوره برای مسیرهای کوتاه تا متوسط طراحی شده است. این هواپیما قادر است بین ۱۲۴ تا ۱۵۶ مسافر را حمل کند و برد آن به حداکثر ۶۹۰۰ کیلومتر می‌رسد. مراحل نهایی مونتاژ این هواپیما در هامبورگ آلمان و تیانجین چین انجام می‌شود. ایرباس A۳۱۹ نسخه کوتاه‌تر بدنه ایرباس A۳۲۰ است که در سال ۱۹۹۶ وارد خدمت شد. این هواپیما در اصل از A۳۲۰ توسعه یافته و تغییرات آن شامل حذف چند بخش از بدنه برای کاهش طول کلی به ۳.۷۳ متر است. با وجود کاهش تعداد مسافران نسبت به A۳۲۰، این هواپیما از همان ظرفیت سوخت برخوردار است که باعث افزایش برد پروازی آن می‌شود.

نسخه‌های متنوعی از ایرباس A319 وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به A319CJ (نسخه جت خصوصی) و A319LR (نسخه با برد طولانی‌تر) اشاره کرد. در سال ۲۰۱۰، ایرباس نسخه A319neo را نیز معرفی کرد که با موتورهای جدید و بهبودهای ایرودینامیکی، مصرف سوخت را تا ۱۵ درصد کاهش داد. تاریخچه A319 به اوایل دهه ۱۹۹۰ بازمی‌گردد. این مدل بر اساس موفقیت خانواده A320 توسعه یافت و به‌سرعت به یکی از گزینه‌های محبوب خطوط هوایی تبدیل شد. تا سال ۲۰۲۴، ایرباس بیش از ۱۵۰۰ فروند A319 را به مشتریان خود تحویل داد. طراحی مدرن، عملکرد انعطاف‌پذیر و تنوع در نسخه‌ها، A319 را به یکی از موفق‌ترین هواپیماهای تک‌راهرویی در صنعت هوانوردی تبدیل کرده است.

۸. هواپیمای بویینگ ۷۱۷

هواپیمای بویینگ ۷۱۷ (Boeing 717) یک جت مسافربری باریک‌بدنه و دو موتوره آمریکایی است که توسط Boeing Commercial Airplanes  تولید می‌شود. این هواپیما در ابتدا تحت نام MD-95 توسط شرکت McDonnell Douglas در اوایل دهه ۱۹۹۰ معرفی شد. این مدل، از طراحی موفق MD-80 الهام گرفته و بخشی از خانواده DC-9 محسوب می‌شود. بویینگ ۷۱۷ می‌تواند تا ۱۳۴ مسافر را حمل کند. موتورهای این هواپیما از نوع Rolls-Royce BR715 هستند که در قسمت پشتی بدنه نصب شده‌اند؛ این طراحی به بهبود آیرودینامیک و کاهش صدا کمک می‌کند.

تاریخچه توسعه بویینگ ۷۱۷ به سال ۱۹۸۳ بازمی‌گردد، زمانی که مک‌دانل داگلاس به دنبال ایجاد نسخه‌های جدیدی از خانواده DC-9 بود. اولین برنامه، طرح DC-9-90 بود که به‌عنوان جایگزینی کوچک‌تر برای مدل‌های بزرگ‌تر DC-9 طراحی شد. با گذشت زمان و پس از گذر از رکود اقتصادی اوایل دهه ۱۹۸۰، مک‌دانل داگلاس تصمیم به توسعه مدل جدیدی گرفت و در سال ۱۹۹۱، مدل MD-95 را معرفی کرد. این هواپیما طراحی مدرن‌تری داشت و از فناوری‌های جدیدتری نسبت به مدل‌های قبلی بهره می‌برد. پس از ادغام مک‌دانل داگلاس با بویینگ در سال ۱۹۹۷، نام MD-95 به ۷۱۷ تغییر یافت و در نهایت در سپتامبر ۱۹۹۹ به‌عنوان هواپیمای بویینگ ۷۱۷ وارد خدمت شد.

بویینگ ۷۱۷ یک هواپیمای کوتاه‌برد و میان‌برد است که برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای طراحی شده و از موتورهای توربوفن Rolls-Royce BR715 بهره می‌برد. این هواپیما با سیستم‌های الکترونیکی پیشرفته و کابین خلبان مدرن، تجربه پرواز راحت‌تر و ایمن‌تری را ارائه می‌دهد. نگهداری آن نسبت به مدل‌های قبلی آسان‌تر است و هزینه‌های عملیاتی کمتری دارد که آن را به گزینه‌ای محبوب در میان شرکت‌های هواپیمایی تبدیل کرده است. تولید بویینگ ۷۱۷ از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۶ ادامه داشت و ۱۵۵ فروند از آن به مشتریان تحویل داده شد. این مدل هواپیما توسط شرکت‌های هواپیمایی مانند AirTran Airways و Hawaiian Airlines برای پروازهای کوتاه و میان‌برد استفاده می‌شد. با وجود توقف تولید، ۱۰۳ فروند از این هواپیما همچنان در حال فعالیت هستند و تاریخچه بدون حادثه و تلفاتش، نشان‌دهنده قابلیت اطمینان بالای آن است.

در نهایت، بویینگ ۷۱۷ به‌عنوان یک گزینه ایده‌آل برای شرکت‌های هواپیمایی شناخته می‌شود و با توجه به عملکرد و طراحی مناسب خود، همچنان به‌عنوان یکی از مدل‌های محبوب در صنعت هوانوردی باقی مانده است.

۹. هواپیمای بوئینگ ۷۵۷

بوئینگ ۷۵۷ (Boeing 757-200) یک هواپیمای مسافربری باریک‌پیکر است که به‌عنوان جانشین بوئینگ ۷۲۷ طراحی شده است. این هواپیما ابتدا با نام N7 شناخته می‌شد و اولین سفارشات آن در سال ۱۹۷۸ ثبت شد. اولین پرواز آزمایشی ۷۵۷ در فوریه ۱۹۸۲ انجام و در دسامبر همان سال گواهینامه FAA را دریافت کرد. مدل 757-200، نسخه اصلی مسافری، در ژانویه ۱۹۸۳ وارد خدمت تجاری شد و نسخه‌های باربری (PF) و ترکیبی نیز به ترتیب در سال‌های ۱۹۸۷ و ۱۹۸۸ معرفی شدند. تولید بوئینگ ۷۵۷ تا سال ۲۰۰۴ ادامه داشت و در مجموع ۱۰۵۰ فروند از این هواپیما ساخته شد.

بوئینگ ۷۵۷ با دو نوع موتور، رولز-رویس RB211 و پرات ویتنی PW2000، کار می‌کند که نیرویی بین ۳۶۶۰۰ تا ۴۳۵۰۰ پوند تولید می‌کنند. این هواپیما از بال‌هایی بهره می‌برد که باعث کاهش کشش هوایی و افزایش بهره‌وری سوخت می‌شوند. همچنین، کابین و طراحی بدنه باریک آن شباهت‌هایی با بوئینگ ۷۶۷ دارد؛ این دو هواپیما گواهینامه نوع مشترک دارند. بوئینگ ۷۵۷ ظرفیت حمل ۲۰۰ مسافر در مدل ۷۵۷-۲۰۰ و ۲۴۳ مسافر در مدل کشیده‌تر ۷۵۷-۳۰۰ را دارد.

این مدل علاوه بر نسخه‌های مسافری، در نسخه باربری 757-200F نیز تولید شد که می‌تواند بیش از ۷۲ هزار پوند بار را حمل کند و برای مسیرهای میان‌برد طراحی شده است. این هواپیما از ابتدای تولید برای خطوط هوایی ایالات متحده و اروپا محبوب بود و به‌طور خاص برای پروازهای داخلی و میان‌برد مورد استفاده قرار می‌گرفت. همچنین، قابلیت پروازهای ETOPS به بوئینگ ۷۵۷ اجازه داد که در پروازهای بین‌قاره‌ای نیز به کار گرفته شود.

با وجود توقف تولید بوئینگ ۷۵۷ در سال ۲۰۰۴، این هواپیما به‌دلیل قابلیت اطمینان، کارایی بالا و عملکرد خوب در شرایط مختلف همچنان در بسیاری از خطوط هوایی جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. تا سال ۲۰۱۷، حدود ۶۶۵ فروند از این هواپیما همچنان در خدمت تجاری بودند و اپراتور اصلی آن دلتا ایر لاینز با ۱۲۷ هواپیما در ناوگان خود بود. بوئینگ ۷۵۷ با کارایی و عملکردی که ارائه داد، به یکی از هواپیماهای موفق و محبوب در کلاس خود تبدیل شد.

۱۰. هواپیمای بوئینگ -200ER777

بوئینگ ۷۷۷ (Boeing 777) که معمولاً به نام «تریپل سون» (Triple Seven) شناخته می‌شود، یک هواپیمای پهن‌پیکر و دوربرد است که توسط شرکت بوئینگ در ایالات متحده توسعه و تولید شده است. این هواپیما به‌عنوان بزرگ‌ترین هواپیمای دو موتوره جهان و پرفروش‌ترین هواپیمای پهن‌پیکر شناخته می‌شود. بوئینگ ۷۷۷ با هدف پر کردن فاصله بین مدل‌های دیگر بوئینگ مانند ۷۶۷ دو موتوره و ۷۴۷ چهار موتوره طراحی شد و به‌عنوان جایگزینی برای هواپیماهای قدیمی‌تر مانند DC-10 و L-1011 عرضه شد. توسعه این پروژه با همکاری هشت شرکت هواپیمایی بزرگ در سال ۱۹۹۰ آغاز شد و نخستین سفارش توسط شرکت یونایتد ایرلاینز ثبت گردید. نمونه اولیه این هواپیما در آوریل ۱۹۹۴ معرفی شد و اولین پرواز خود را در همان سال انجام داد. در سال ۱۹۹۵، بوئینگ ۷۷۷ رسماً وارد خدمت شد.

این هواپیما دارای ظرفیت ۳۰۱ تا ۳۶۸ مسافر در سه کلاس مختلف است و می‌تواند مسافت ۹۷۰۰ تا ۱۵۸۴۰ کیلومتر را طی کند. بوئینگ ۷۷۷ به‌دلیل موتورها با قطر بزرگ، ارابه فرود با شش چرخ در هر طرف و بدنه‌ای با مقطع کاملاً گرد هواپیمایی متمایز است. همچنین این نسخه اولین هواپیمای بوئینگ است که از سیستم کنترل پرواز دیجیتال (Fly-by-Wire) و ساختار ترکیبی کربنی در بال‌چه‌های پشتی استفاده می‌کند.

اولین مدل این هواپیما با بیشینه وزن برخاستن ۲۴۷ تا ۲۹۹ تن در دو طول بدنه ساخته شد: مدل ۷۷۷-۲۰۰ و مدل ۷۷۷-۲۰۰ER با برد بیشتر در سال ۱۹۹۷ معرفی شدند. مدل ۷۷۷-۳۰۰ با طول بدنه بیشتر در سال ۱۹۹۸ معرفی شد. نسخه‌های پیشرفته‌تر شامل مدل ۷۷۷-۳۰۰ER با برد بلندتر و مدل ۷۷۷F برای باربری نیز در سال‌های بعد از آن معرفی شدند.

در حال حاضر، شرکت امارات بزرگ‌ترین بهره‌بردار این هواپیما با ناوگانی متشکل از ۱۶۳ فروند است. تا آگوست ۲۰۲۴، بیش از ۶۰ مشتری مختلف در سراسر جهان ۲۲۸۴ فروند بوئینگ ۷۷۷ سفارش داده‌اند که ۱۷۳۸ فروند آن تحویل داده شده است. این هواپیما پرفروش‌ترین هواپیمای پهن‌پیکر جهان بوده که مدل ۷۷۷-۳۰۰ER آن بیشترین سفارش‌ها را دریافت کرده است. این هواپیما در ابتدا با ایرباس A340 و مک‌دانل داگلاس MD-11 رقابت می‌کرد، اما از سال ۲۰۱۵ بیشتر با ایرباس A۳۵۰ و A۳۳۰-۹۰۰ رقابت داشته است.

۱۱. هواپیمای بوئینگ ۷۶۷

بوئینگ ۷۶۷ (Boeing 767) یک هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر آمریکایی است که توسط بوئینگ کامرشال ایروپلینز طراحی و تولید شده است. این هواپیما به‌عنوان بخشی از برنامه 7X7 در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۱۹۷۸ راه‌اندازی شد و نمونه اولیه آن در ۲۶ سپتامبر ۱۹۸۱ پرواز کرد. تأییدیه این هواپیما در ۳۰ ژوئیه ۱۹۸۲ دریافت شد. نسخه اولیه ۷۶۷-۲۰۰ در تاریخ ۸ سپتامبر ۱۹۸۲ با شرکت هواپیمایی یونایتد وارد خدمت گردیده و نسخه با برد بیشتر آن یعنی ۷۶۷-۲۰۰ER، نیز در سال ۱۹۸۴ به خدمت گرفته شد. نسخه باربری ۷۶۷-۳۰۰F نیز در اکتبر ۱۹۹۵ معرفی و در نهایت، نسخه ۷۶۷-۴۰۰ER در سپتامبر ۲۰۰۰ به‌عنوان مدل کشیده‌تر ارائه گردید.

بوئینگ ۷۶۷، اولین جت پهن‌پیکر دوقلوی بوئینگ، برای تکمیل بوئینگ ۷۴۷ طراحی شده و مجهز به موتورهای جنرال الکتریک CF6، رولز رویس RB211 یا پرات اند ویتنی JT9D است. این هواپیما با کابین شیشه‌ای دو خلبانه و بال‌های فوق بحرانی برای کاهش کشش هوایی طراحی شده است. نسخه‌های مختلف آن شامل ۷۶۷-۲۰۰ و ۷۶۷-۳۰۰ برای حمل مسافر و 767-300F برای حمل بار هستند. همچنین، نسخه‌های نظامی این مدل شامل E-767 برای نظارت و KC-767 و KC-46 برای سوخت‌رسانی هوایی هستند.

بوئینگ ۷۶۷ در ابتدا برای مسیرهای بین قاره‌ای بازاریابی شد و با تغییر قوانین ETOPS از سال ۱۹۸۵، امکان پروازهای بین‌المللی نیز برای این هواپیما فراهم شد. تا ژوئیه ۲۰۱۸، ۷۴۲ فروند از این هواپیما در خدمت بودند که شرکت دلتا ایرلاینز بزرگ‌ترین اپراتور آن با ۷۷ فروند هواپیما در ناوگان خود بود. تا آگوست ۲۰۲۴، بوئینگ ۱۴۰۷ سفارش از ۷۴ مشتری دریافت کرده که ۱۳۱۷ هواپیما از آن‌ها تحویل داده شده و بقیه سفارشات مربوط به نسخه‌های باربری یا سوخت‌گیری هوایی است. رقبای اصلی بوئینگ ۷۶۷ شامل ایرباس A300، A310 و A330-200 بوده‌اند. جانشین این هواپیما، بوئینگ ۷۸۷ دریم لاینر، در سال ۲۰۱۱ وارد خدمت شد.