عید نوروز و کریسمس چه سنت هایی را دنبال می کنند؟

عید نوروز و کریسمس، دو عید دوست‌داشتنی و جذاب هستند که شهرت جهانی پیدا کرده‌اند. در این مقاله شما را با این دو عید و آداب و رسوم‌شان آشنا می‌کنیم.

کریسمس و عید نوروز هر دو از اعیاد محبوب جهان هستند و کمتر کسی را می‌توانید پیدا کنید که نام این دو را نشنیده باشد. هرکدام از این دو عید دارای رسم و رسومات و آداب و سنت‌های مخصوص به خود هستند. می‌توان گفت کریسمس و عید نوروز نقاط مشترکی هم دارند؛ هدیه دادن، یادآوری فصل بهار و سرسبزی و جمع شدن خانواده‌ها به دور هم از جمله شباهت‌های این دو مناسبت است. در این‌جا می‌خواهیم شما را کمی بیشتر با تاریخچه و نحوه برگزاری جشن کریسمس و عید نوروز آشنا کنیم.

• تاریخچه کریسمس و عید نوروز
• آداب و رسوم کریسمس و عید نوروز
• رنگ‌‌ها در کریسمس و عید نوروز چه معنایی دارند؟
• کریسمس و عید نوروز چه نمادهایی دارند؟
• کدام کشورها کریسمس و عید نوروز را جشن می گیرند؟

تاریخچه کریسمس و عید نوروز

تاریخچه کریسمس

بر اساس تاریخ روم باستان، در قرن چهارم میلادی بود که تولد حضرت عیسی (ع) به تاریخ ۲۵ دسامبر نسبت داده شد. پیش از این تاریخ ریشه‌ی جشن‌های کریسمس به فرهنگ روم باستان و فستیوال‌های اروپایی به مناسبت پایان برداشت محصول و انقلاب زمستانی باز می‌گشت. کلیسای مسیحیت سنت‌های کریسمس را جایگزین فستیوال‌ها و آداب و رسوم پاگانیسم (Paganism) در انقلاب زمستانی کرد. البته برخی از سنت‌های پاگان‌ها به این عید مسیحی منتقل شدند و معانی جدیدی پیدا کردند.

تاریخچه‌ی این عید بسیار گسترده است و بخش مهمی از آن به فردی به نام سنت نیکلاس (St. Nicholas) اشاره دارد. گفته می‌شود سنت نیکلاس کشیشی از منطقه‌ی آناتولی بود که در قرن چهارم میلادی زندگی می‌کرد.

معجزات زیادی به این قدیس نسبت داده شده است. او همچنین به‌عنوان قدیسِ محافظِ ملوانان، کودکان و فقرا شناخته می‌شد. سنت نیکلاس در کشورهای مختلف با نام‌های متفاوت خوانده می‌شود و پدر کریسمس یکی از محبوب‌ترین نام‌هایی است که بر روی این قدیس گذاشته شده است؛ همان سانتا کلاوس (Santa Claus) یا بابانوئلی که برای کودکان هدیه می‌آورد.

تاریخچه عید نوروز

عید نوروز، در دوره‌ی هخامنشیان با نام نوسارد هم شناخته می‌شد. بر اساس آنچه در کتاب‌های قدیمی مانند شاهنامه‌ی فردوسی و تاریخ طبری آمده است، جمشید یا جم بنیان‌گذار جشن نوروز است. گفته می‌شود زمانی‌که جمشید بر روی تخت پادشاهی در حال گذشتن از آذربایجان بود، نور خورشید بر تاج او تابید و موجب نورانی شدن محیط اطراف شد. این اتفاق خوشحالی مردم را به همراه داشت و همان زمان بود که جمشید آن روز را نوروز به معنای روزِ نو نامید.

از آن روز به بعد مردم ایران این روز را جشن می‌گرفتند. در منابع مختلف تاریخچه‌ی نوروز با داستان‌های متفاوت نقل شده است. برای مثال در اوستا نوروز به پیروزیِ جمشید بر اهریمن اشاره می‌کند. همچنین بر اساس گفته‌های تاریخ‌دانان کوروش کبیر پیش از میلاد حضرت عیسی (ع) نوروز را به جهانیان معرفی کرد.

آداب و رسوم کریسمس و عید نوروز

آداب و رسوم کریسمس 

مردم کریسمس را به روش‌های مختلفی جشن می‌گیرند. آداب و رسوم کریسمس اغلب با سنت‌های پیش از دوران مسیحیت ادغام می‌شود. مردم در این ایام خانه‌هایشان را تزئین می‌کنند، به دیدار خانواده و دوستان‌شان می‌روند و به یکدیگر هدیه می‌دهند. حتی روزها یا هفته‌ها پیش از آغاز کریسمس، مردم خانه‌ها و حیاط‌هایشان را با چراغ‌، درخت کریسمس و آویزهای زیبا تزئین می‌کنند.

معمولا خانواده‌ها و دوستان در این روز به دور هم جمع می‌شوند، در کنار هم غذا می‌خورند و به یکدیگر هدیه می‌دهند. غذاهای مختلفی ازجمله مرغ و بوقلمون در شب کریسمس سرو می‌شود. کودکان در این شب هدیه‌های زیادی از پدر و مادر، خویشاوندان و بابانوئل دریافت می‌کنند.

خیلی از مدارس، کلیساها و سازمان‌ها رویدادهای مختلفی ترتیب می‌دهند. برای مثال، محله‌‌ها و مراکز خرید را تزئین می‌کنند و کنسرت‌های موسیقی ترتیب می‌دهند. نمایش‌ها و ترانه‌ها اغلب دارای حال‌وهوای کریسمسی هستند. برخی از گروه‌ها پروژه‌های خیریه را مدیریت می‌کنند و برای نیازمندان غذا و سرپناه فراهم می‌کنند.

آداب و رسوم عید نوروز

عید نوروز هم دارای آداب و رسوم و سنت‌های زیادی است. در سال نوی ایرانی، حاجی فیروز است که آمدن نوروز را با خواندن شعر در کوچه‌ و خیابان نوید می‌دهد. یکی از مهم‌ترین کارهایی مردم چند روز قبل از عید نوروز انجام می‌دهند، خانه‌تکانی است. مردم در خانه‌تکانی تمام خانه را گردگیری می‌کنند و به تمیز کردن لوازم خانه می‌پردازند تا با منزلی تمیز به استقبال سال نو بروند.

یکی دیگر از مراسم سال نو که پیش از عید برگزار می‌شود، چهارشنبه‌سوری است. در این روز مردم با شعار سرخی تو از من، زردی من از تو به جشن و پایکوبی می‌پردازند.

از اصلی‌ترین مراسم عید نوروز می‌توان به انداختن سفره‌ی هفت‌سین اشاره کرد. در سفره‌ی هفت‌سین هفت شی وجود دارند که نام آن‌ها با حرفِ سین آغاز می‌شود. خانواده‌ها هنگام تحویل سال به دور سفر می نشینند و برای داشتن سالی خوب دعا می‌کنند.

دید و بازدید و عیددیدنی از دیگر رسومات عید نوروز است. مردم در این روزها به دیدار خویشاوندان و خانواده‌ی خود می‌روند. همچنین سری به مزار درگذشتگان می‌زنند تا هنگام عید از آنان یاد کرده باشند.

پس از پایان یافتن تعطیلات نوروز، در روز ۱۳ فروردین که با نام روز طبیعت شناخته می‌شود، مردم به دامن طبیعت می‌روند. در این روز درحال‌که آرزو می‌کنند، سبزه‌ها را گره می‌زنند و به آب روان می‌سپارند.

رنگ ها در کریسمس و عید نوروز چه معنایی دارند؟

معنای رنگ ها در کریسمس

رنگ‌های زیادی در عید کریسمس به‌کار می‌روند که هرکدام معنای خاصی دارند. رنگ سبز درختان همیشه‌سبز مانند خاس،  پیچک و هِدِرا سال‌ها است که برای تزئین خانه‌ها در روزهای سرد و تاریکِ زمستان استفاده می‌شوند. این رنگ و این گیاهان نوید آمدن بهار و پایان زمستان را به مردم می‌دهند.

رنگ قرمز درواقع رنگِ همان سیبی است که باعث اخراج آدم و حوا از بهشت شد. این رنگ همچنین رنگ توت‌های گیاه خاس است. گفته می‌شود رنگ این توت نماد خونِ عیسی مسیح است. رنگ قرمز رنگِ ردای اسقف‌های مسیحی است که ابتدا بر تن سنت نیکلاس بود و بعدها به لباس بابانوئل تبدیل شد.

یکی دیگر از رنگ‌هایی که در کریسمس به‌کار می‌رود، رنگ طلایی است. این رنگ را به‌عنوان نماد خورشید و نور می‌شناسند که در تاریکیِ زمستان اهمیت ویژه‌ای دارد. هم قرمز هم طلایی رنگ آتش هستند که شما را گرم نگه می‌دارند. یکی از هدایایی که توسط مردان دانای زرتشتی برای حضرت عیسی (ع) در زمان نوزادی‌اش آورده شد، طلا بود. به‌علاوه، رنگ ستاره‌ای است که این مردان آن را دنبال کردند تا به مسیح برسند. گاهی اوقات به جای رنگ طلایی از رنگ نقره‌ای استفاده می‌شود.

رنگ سفید نماد پاکی، خلوص و صلح است. برف زمستانی هم به رنگ سفید است. کلیساها از رنگ سفید به‌عنوان رنگ کریسمس استفاده می کنند و کشیش‌ها محراب کلیسا را با یک پارچه‌ی سفید می پوشانند. البته در کلیسای ارتدوکس روسی به‌جای سفید از طلایی استفاده می‌شود.

رنگ آبی نماد مریم مقدس است. در قرون وسطی رنگ آبی از رنگ طلایی گران‌تر بود و تنها خانواده‌های سلطنتی از آن استفاده می‌کردند. نقاشی‌های مریم مقدس اغلب به رنگ آبی بود تا اهمیت او را نشان دهد. آبی همچنین نماد آسمان و بهشت است.

معنای رنگ ها در عید نوروز

یکی از رنگ‌هایی که از دوران باستان نشان‌دهنده‌ی نوروز و سال نوی ایرانی است، رنگ آبی فیروزه‌ای است. رنگ آبی فیروزه‌ای ترکیبی از آبی، سبز و زرد است. می‌توان گفت تمام ویژگی‌های این سه رنگ در آبی فیروزه‌ای نهفته است. آرامش و آسایش رنگ آبی، سرزندگی و امیدِ رنگ سبز و انرژی رنگ زرد می‌توانند معنای زیادی به عید نوروز ببخشند.

رنگ سبز سبزه که بر سر سفره‌ی هفت‌سین قرار می‌گیرد، نماد سرزندگی و بالندگی است و انسان را به یاد بهار و آغاز فصلی جدید می‌اندازد. در جشن باستانی چهارشنبه سوری از دو رنگ نام برده می‌شود؛ زرد و قرمز. هردوی این رنگ‌ها، رنگ آتش هستند. به‌علاوه، مردم معتقندند زردی نشان از بیماری و قرمزی نشان از سلامت و بخت و اقبال خوب دارد. آن‌ها در این روز اتفاقات ناگوار و بیماری‌های سال گذشته را به آتش می‌دهند و شانس خوب و سلامتی دریافت می‌کنند.

کریسمس و عید نوروز چه نمادهایی دارند؟

نمادهای کریسمس

کریسمس دارای نمادهای مختلفی است. مجسمه یا نقاشی حضرت مسیح یکی از آیتم‌هایی است که می‌توانید در این روزها در بازارهای کریسمس و خانه‌ها ببینید. همانطور که اشاره کردیم این عید به تولد حضرت عیسی (ع) اشاره دارد. بابانوئل و کوتوله‌ها و گوزن‌های قطبی‌اش از دیگر نمادهای کریسمس هستند. بر اساس افسانه‌ها هر سال در این زمان بابانوئل سوار بر سورتمه‌ای که گوزن‌های قطبی آن را می‌کِشند، برای کودکان هدیه می‌آورد.

میوه‌ و شاخه‌های درخت کاج و خاس هم از نمادهای کریسمس هستند که نوید طراوت و بهار را به مردم می‌دهند. یکی دیگر از نمادهای کریسمس ستاره است. ستاره همان ستاره‌ی بیت‌الحم است که سه خردمند را به سمت عیسی مسیح راهنمایی می‌کند. همچنین نماد یک پیشگویی است که از  تولد امید بشریت خبر می‌دهد. شمع هم نماد ستاره‌ی بیت‌الحم است. پیش از اختراع برق و چراغ‌های کریسمس، درختان را با شمع روشن می‌کردند.

هدایایی که با روبان بسته می‌شوند، نماد دیگری از این عید هستند. مفهوم دادن هدیه در کریسمس از ملاقات سه مرد خردمند با عیسی مسیح گرفته شد. این سه مرد در اولین ملاقات خود با نوزادی که گفته می‌شد نجات‌بخش انسان‌ها است، برای او هدیه آورند. ربانی که بر روی هدیه بسته می‌شود بیانگر همدلی و همبستگی مردم با یکدیگر است.

زنگوله‌ها هم نمادی از کریسمس هستند و آغاز فصلی جدید و تولد مسیح را نوید می‌دهند. به صدا درآوردن زنگوله‌ها و ناقوس‌ها به دوران پاگان‌ها باز می‌گردد. آن‌ها برای بیرون راندن ارواح خبیث از این صدا استفاده می‌کردند. حلقه‌ی گل که از برگ‌های خاس یا کاج و درختان همیشه سبز ساخته می‌شود نماد عشق ابدی و تولد دوباره است.

نمادهای عید نوروز

هفت‌سین و آن‌چه بر سر این سفر‌ه‌ی زیبا می‌بینیم، همگی دارای معنای خاصی هستند. سیب نماد زیبایی، طراوت و سلامتی است. معمولا ایرانیان سیب را در داخل یک کاسه آب قرار می‌دهند.

سمنو یکی دیگر از سین‌هایی است که نماد زایش و باروری است. سنجد هم عشق و محبت را نشان می‌دهد. یکی دیگر از اجزای هفت‌سین سیر است که نماد پاکیزگی و سلامت به‌شمار می‌رود. قرار دادن سیر در سفره‌ی هفت‌سین ریشه در باورهای زرتشتیان هم دارد. آن‌ها معتقد بودند بوی سیر باعث بیرون راندن پلیدی‌ها و شیاطین می‌شود.

یکی دیگر از نمادهای پاکیزگی در عید نوروز سرکه است که بر سر سفره‌ی هفت‌سین قرار می‌گیرد. سماق نماد عشق و مهرورزی است. به‌علاوه، رنگ آن طلوع خورشید را نشان می‌دهد. سبزه با رنگ سبز و زیبایش نماد طراوت و شادابی است. همچنین آغاز فصل بهار، نو شدن طبیعت و فصل رویش را یادآوری می‌کند.

یکی از اجزای سفره‌ی هفت‌سین که پس از ورود اسلام به ایران به سفره‌های هفت‌سین راه پیدا کرد قرآن کریم است. مردم قرآن را بر سر سفره‌ی هفت‌سین قرار می‌دهند تا سال نو را با امید و توکل به خدا آغاز کنند.

کدام کشورها کریسمس و عید نوروز را جشن می ‌گیرند؟

کشورهایی که کریسمس را جشن می گیرند

روز ۲۵ دسامبر در بسیاری از نقاط دنیا یک تعطیلی رسمی به‌شمار می‌رود. اما برخی از کشورها هستند که این عید را به‌عنوان عید رسمی خود نمی‌شناسند. افغانستان، کره‌ی شمالی، کامبوج، قطر، آذربایجان، امارات متحده‌ی عربی، ژاپن، کویت، چین، پاکستان، بوتان، یمن، الجزیره، عمان، بحرین، ویتنام، ایران و عربستان سعودی کریسمس را به‌عنوان عید رسمی خود جشن نمی‌گیرند.

کشورهایی که عید نوروز را جشن می گیرند

عید نوروز در خاورمیانه، آسیای مرکزی و قفقاز جشن گرفته می‌شود. ایران، عراق، افغانستان، گرجستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، هندوستان، آذربایجان و آلبانی کشورهایی هستند که عید باستانی نوروز را جشن می‌گیرند.