بزرگ‌ ترین کشورهای جهان از نظر مساحت

بزرگترین کشور دنیا از نظر مساحت کدام کشور است؟ تقریباً نیمی از مساحت کره زمین در اختیار ۱۰ کشور جهان قرار دارد.

از حدفاصل دماغه‌ی هورن (Horn) در جنوبی‌ترین نقطه از قاره‌ی آمریکای جنوبی تا مدار قطب شمال در بالاترین نقطه از کره‌ی زمین، کشورهای بزرگ بسیاری وجود دارند که طیف زیبایی از جغرافیا، آب‌وهوا و طبیعت متنوع در سیاره‌ی ما را در خود جای داده‌اند. بزرگ‌ترین کشورهای دنیا پر از جنگل‌های بارانی و توندرا، کوه‌ها و دره‌ها و سواحل و صحراها هستند.

ازآنجایی‌که ما قرار است در این مقاله به کاوش بزرگ‌ترین کشورهای جهان بپردازیم، به پنج قاره‌ی مختلف سر می‌زنیم و برخی از تماشایی‌ترین مناطق جغرافیایی با آب‌وهوای منحصربه‌فرد آن را به بررسی می‌کنیم.

اما چیزی که در مورد کشورهای جهان شگفت‌انگیز است، تغییرات مداوم آن‌هاست. تاریخ به ما آموخته که مرزهای جغرافیایی با گذشت قرن‌ها به‌شدت تغییر می‌کنند. چه کسی می‌تواند بگوید که در دهه‌های آتی کدام کشور بزرگ‌ترین قلمروی جهان خواهد بود؟

جالب اینجاست که ۱۱.۵ درصد از کره‌ی خاکی ما تنها در اختیار یک کشور قرار دارد و دهمین کشور بزرگ جهان می‌تواند برای ۷ بار در بزرگ‌ترین کشور دنیا جای بگیرد. وقتی‌که ۱۰ کشور بزرگ دنیا را در کنار هم قرار دهیم، متوجه می‌شویم آن‌ها با ۱۴۹ میلیون کیلومترمربع مساحت، ۴۹ درصد از کل زمین را به اشغال خود درآورده‌اند.

۱. روسیه

روسیه با ۱۷.۱ میلیون کیلومترمربع، به‌سادگی لقب بزرگ‌ترین کشور جهان از نظر مساحت را به خود اختصاص می‌دهد. درواقع، اگر از روسیه ۷ میلیون کیلومترمربع کم شود، بازهم این کشور بزرگ‌ترین خواهد بود و قسمت جداشده، رتبه‌ی هفتم در این فهرست را تصاحب خواهد کرد. روسیه ۱۱ درصد از خشکی‌های کره‌ی زمین را در اختیار دارد.

روسیه نیز به‌مانند چین، با ۱۴ کشور مختلف هم‌مرز است. برخلاف چین، هیچ کجای روسیه گرمسیری نیست، هرچند تابستان‌های شرجی پدیده‌ی غالب در بخش اعظم جنوب این کشور است. مناطق تایگا با جنگل‌های سوزنی‌برگ، به‌عنوان بزرگ‌ترین زیست‌بوم کره‌ی زمین، در همه‌جا، از شرق کانادا گرفته تا بخش‌های بزرگی از شمال روسیه، پراکنده شده‌اند. در زیر جنگل‌های یخ‌زده و توندرا در روسیه، حجم عظیمی از ذخایر نفتی وجود دارد. بااین‌حال، بخش اعظم ثروت نفتی روسیه به دلایلی چون هزینه‌های بالا و سختی استخراج، همچنان دست‌نخورده باقی مانده است.

۲. کانادا

کانادا با ۹.۹۸۴ میلیون کیلومترمربع مساحت، بزرگ‌ترین کشور دنیا در نیمکره‌ی غربی است و با داشتن ۲۰۲,۰۸۰ کیلومتر ساحل، طولانی‌ترین خط ساحلی در میان تمام کشورها را دارد. کانادا تراکم جمعیتی ۴ نفر به ازای هر کیلومترمربع را دارد، به این معنی که هرکدام از ۳۵ میلیون شهروند کانادایی می‌توانند ۲۴ هکتار زمین برای خود داشته باشند.

کانادا که بین اقیانوس منجمد شمالی و ایالات‌متحده قرار گرفته، با جنگل‌های یخی توندرای خود تا مدار قطب شمال کشیده شده است. تقسیم‌بندی کانادا به‌مانند آمریکا است؛ در نیمه‌ی غربی کشور، کوه‌های راکی از شمال تا جنوب امتداد دارند و دشت‌ها مناطق وسیعی را برای کشت گندم و کانولا فراهم کرده‌اند. شرق کانادا، قلب سنتی این سرزمین با شهرهایی چون تورنتو، مونترال و اوتاوا است.

۳. ایالات متحده آمریکا

آمریکا که اندکی بزرگ‌تر از چین و کمی کوچک‌تر از کانادا است، ۹.۸۳ میلیون کیلومترمربع مساحت دارد. اگر از قلمروهای این کشور در سراسر نقاط دنیا چشم‌پوشی کنیم، آمریکا چهارمین کشور بزرگ دنیا بعد از چین است. آمریکا از جنوب با مکزیک و از شمال با کانادا مرز مشترک دارد و خانه‌ی طیف وسیع جغرافیایی و جانوری است.

آمریکا از نظر جغرافیایی به سه بخش کاملاً متمایز تقسیم شده است. ایالت‌های پاسیفیک در غرب کوه‌های راکی، به خاطر آب‌وهوای ثابت خود در تمام طول سال و سواحل طولانی در امتداد خلیج کالیفرنیا معروف هستند. دشت‌های وسیع که بین کوه‌های راکی و رود میسیسیپی قرار گرفته‌اند، از کانادا تا مکزیک امتداد دارند و آمریکا را صاحب یکی از حاصلخیزترین نقاط جهان برای کشاورزی کرده‌اند. بخش سوم در شرق رود میسیسیپی، قطب صنعتی و اقتصادی آمریکا است و شهرهای بزرگ در امتداد سواحل شرقی بنا شده‌اند.

۴. جمهوری خلق چین

چین، ایالات‌متحده‌ی آمریکا و کانادا هرکدام کمتر از ۷ درصد از مساحت کره‌ی زمین را در اختیار دارند. از این سه کشور، چین با ۹.۶ میلیون کیلومترمربع کوچک‌ترین است. بااین‌حال، این عدد شامل مناطق در حال نزاع چین با دیگر کشورها نمی‌شود. چین از نظر مساحت زمینی و یک‌تکه در سرزمین اصلی، درواقع دومین کشور بزرگ جهان است، اما با احتساب قلمروهای آبی، در پشت سر آمریکا و کانادا قرار می‌گیرد. چین با ۱۴ کشور مختلف از جمله افغانستان در غرب، روسیه در شمال و ویتنام در جنوب مرز مشترک دارد. چین همچنین بزرگ‌ترین کشور قاره‌ی آسیا محسوب می‌شود.

آب‌وهوا و مردم کشور چین بسیار متغیر است. در شمال، دمای هوا تا سطوح شبه قطبی کاهش می‌یابد؛ مرکز کشور با صحرای گُبی، چهارمین بیابان بزرگ جهان، پوشانده شده است و در جنوب دمای هوا بیشتر شبیه به مناطق گرمسیری است. چین با بیش از یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون نفر جمعیت، خانه‌ی ۵۶ قومیت شناخته‌شده است و هجدهمین کشور بزرگ دنیا از نظر جمعیت مسلمانان، نوزدهمین کشور بزرگ دنیا از نظر جمعیت مسیحیان است. در چین به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۱.۹ پزشک وجود دارد که این رقم باعث می‌شود تنها تعداد پزشکان چین از کل جمعیت قطر بیشتر باشند.

۵. برزیل

بزرگ‌ترین کشور آمریکای جنوبی با بیش از ۸.۵۱ میلیون کیلومترمربع مساحت، خانه‌ی بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان، آمازون، است. آمازون به‌قدری انبوه و وسیع است که کاوشگران و دانشمندان در آن تمدن‌هایی را یافته‌اند که هرگز با جهان بیرون ارتباط برقرار نکرده‌اند.

برزیل همچنین در بخش شرقی خود دارای یک خط ساحلی بسیار طولانی در کنار اقیانوس اطلس است که حدوداً ۸,۰۰۰ کیلومتر طول دارد. اکثر شهرهای بزرگ برزیل نظیر ریودوژانیرو و سائوپائولو در نزدیکی این خط ساحلی بنا شده‌اند.

۶. استرالیا

اختلاف ۴.۴ میلیون کیلومترمربعی بین استرالیا و هند، دومین شکاف بزرگ میان کشورها از نظر مساحتی در فهرست ماست. استرالیا با ۷.۶۹ میلیون کیلومترمربع مساحت، دو برابر هندوستان وسعت دارد.

استرالیا به‌مراتب بزرگ‌ترین کشور در قاره‌ی اقیانوسیه است. این کشور به‌قدری بزرگ است که اصلاً شبیه به یک جزیره نیست و می‌توان آن را یک قاره نامید.

بخش اعظم جمعیت استرالیا در شهرهای ساحلی آن نظیر سیدنی در شرق و پرت در غرب زندگی می‌کنند؛ آن‌ها دلیل مشخصی برای این کار دارند؛ استرالیایی‌های دورافتاده یکی از گرم‌ترین و خشک‌ترین مناطق جهان را دارند. استرالیا در کنار آب‌وهوا و جغرافیای خشن خود، به خاطر حیات‌وحش تماشایی و اغلب مرگبار آن در جهان زبانزد است.

۷. هند

مرزهای هند بارها در طول یک قرن گذشته تغییر کرده‌اند و این تغییر همچنان ادامه دارد؛ زیرا هند مدعی است که منطقه‌ی شمال کشمیر (ناحیه‌ای که بر سر آن با پاکستان نزاع دارد) کاملاً تحت کنترل این کشور است. کشور هندوستان بدون کشمیر ۳.۲۹ میلیون کیلومترمربع مساحت دارد.

چین، افغانستان، میانمار، بوتان، پاکستان، بنگلادش و نپال کشورهای همسایه‌ی هند هستند و جغرافیای این کشور از کوه‌های باابهت هیمالیا تا سواحل گرمسیری این شبه‌جزیره‌ی جنوبی متغیر است. هند از نظر زمین‌شناسی در نوع خود یک شبه‌قاره است و مطالعات زمین‌شناسی نشان می‌دهد که تمام این سرزمین و همسایگان نزدیک آن در زمانی دور، به‌طور کامل و توسط دریا از قاره‌ی آسیا جدا بوده‌اند.

۸. آرژانتین

آرژانتین که از نظر جمعیتی سی و دومین کشور دنیا است، هشتمین کشور بزرگ دنیا و بزرگ‌ترین کشور اسپانیایی‌زبان جهان از نظر مساحت به شمار می‌آید. این کشور با ۲.۷۸ میلیون کیلومترمربع مساحت، دارای متنوع‌ترین طیف جغرافیایی و آب‌وهوایی در جهان است.

آب‌وهوای گرمسیری و باتلاقی در تمام بخش‌های شمالی این کشور به چشم می‌خورد، درحالی‌که در جنوب آن کوه‌های یخی خودنمایی می‌کنند. پاتاگونیا به‌عنوان یکی از زیباترین و خطرناک‌ترین نقاط کره‌ی زمین، از کوه‌های آند جنوبی در غرب تا اقیانوس اطلس در شرق امتداد یافته است. دماغه‌ی جنوبی آرژانتین، موسوم به دماغه‌ی هورن، یکی از طوفانی‌ترین نقاط جهان محسوب می‌شود.

۹. قزاقستان

کشور قزاقستان با ۲.۷۲ میلیون کیلومترمربع مساحت، دشت‌های وسیع و ارتفاعات زیادی را در برمی‌گیرد. آب‌وهوای سرد و خشک و نه کاملاً بیابانی، جو غالب در تمام طول سال در قزاقستان است. مردم این کشور در سراسر سال طیف وسیعی از دماها را تجربه می‌کنند، هرچند سرمای موجود در این کشور به‌پای همسایه‌ی شمالی آن، روسیه، نمی‌رسد.

قزاقستان که سابقاً بخشی از اتحاد جماهیر شوروی به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور جهان در قرن بیستم بود، بزرگ‌ترین کشور بدون دریا در دنیا نیز محسوب می‌شود.

۱۰. الجزایر

الجزایر با ۲.۳۸ میلیون کیلومترمربع، دهمین کشور جهان از نظر مساحت و تنها کشور آفریقایی موجود در فهرست ما محسوب می‌شود. الجزایر که در شمال قاره‌ی آفریقا واقع شده، دارای یک ساحل مدیترانه‌ای به طول ۹۹۸ کیلومتر است. ۹۰ درصد این کشور از صحرا تشکیل شده و بخش اعظم مناطق بیابانی کشور در ارتفاعات بالا قرار دارد.
رشته‌کوه اطلس در امتداد مرزهای شمالی این کشور کشیده شده، درحالی‌که بخش‌های مرکزی الجزایر صدها متر بالاتر از سطح دریا هستند و قسمتی از صحرای بزرگ آفریقا را در برمی‌گیرند. صحرای بزرگ الجزایر تا جنوب این کشور امتداد یافته و تا مرزهای آن با نیجر و مالی کشیده شده است.