سرقت جیغ ادوارد مونک در روز روشن

نقاشی جیغ اثر ادوارد مونک، نماد هنر مدرن و بیانگر تردیدها و دل‌نگرانی‌های انسان عصر ما است. تابلویی تاثیرگذار و قیمتی که حتی سارقان آثار هنری را هم به ربودن آن وسوسه کرد.

مجموعه تابلوهای جیغ (The Scream)، شامل چهار نقاشی به سبک اکسپرسیونیسم است که ادوارد مونک، نقاش نروژی، در سال‌های مختلفی از زندگی‌اش آن‌ها را خلق کرده است. یک قطعه از این آثار در سال‌ ۱۹۹۴ و قطعه‌ی دیگری به همراه تابلوی مدونای این هنرمند در سال ۲۰۰۴ از موزه‌ی شهر اسلو به سرقت رفتند که البته درنهایت، با تلاش پلیس نروژ به موزه بازگردانده شدند.

یک سرقت جسورانه و بازگرداندن آن در عوض خروس‌ قندی؟

دو مرد نقاب‌دار مسلح به هفت‌تیر در بیست و دوم آگوست سال ۲۰۰۴، ساعت 11:20 وارد موزه‌ی مونک اسلو شدند و در برابر چشمان بازدیدکنندگان وحشت‌زده به‌سوی تابلوی جیغ رفته و این اثر هنری را از دیوار برداشتند.

سپس در حال فرار به بیرون از ساختمان، تابلوی مدونا، نقاشی دیگری از مونک را هم از دیوار چنگ زده و گریختند. یکی از ناظران، بیرون از موزه توانست از سارقان در حین فرار به‌سوی خودرویی که منتظر آن‌ها بود، عکس بگیرد.

شاهدان می‌گویند که وقتی تابلوها دزدیده شد، هیچ آژیر خطری به صدا درنیامد و این تابلوها فقط با سیم به دیوار نصب شده بودند.

یکی از تهیه‌کنندگان فرانسوی برنامه‌های رادیویی که در زمان سرقت از موزه بازدید می‌کرد، اظهار داشت: «برای برداشتن تابلوها، تنها کافی بود که آن‌ها را محکم از دیوار بکشید تا سیم پاره شود، دقیقاً همان کاری که یکی از سارقان انجام داد.»

نخستین مظنون در رابطه با این سرقت در هشتم آوریل ۲۰۰۵ بازداشت شد اما پلیس اسلو اعلام کرد که آن‌ها هنوز موفق به بازگرداندن تابلوها نشده‌اند.

علیرغم اطمینان پلیس از احتمال بازگرداندن تابلوها، شایعه‌هایی مطرح شده بود که فرد مظنون برای پنهان کردن مدارک جرم، این آثار را سوزانده است. پس‌ازآن، بازداشت‌های بیشتری انجام گرفت و بالاخره شش مرد، متهم به سرقت تابلوهایی شدند که مقامات اسلو هنوز هیچ‌گونه ردی از محل اختفای آن‌ها پیدا نکرده بودند.

فرمانداری شهر اسلو در ژوئن ۲۰۰۵ اعلام کرد برای دریافت اطلاعاتی که به یافتن تابلو منجر شود، دو میلیون کرون نروژی مژدگانی می‌دهد.

از قرار معلوم کارخانه‌ی شکلات‌سازی ام‌اند‌ام (M&M) هم برای شیرین‌تر کردن معامله، اعلام کرد که دو میلیون کرون دیگر در ازای تحویل گرفتن تابلوی جیغ جایزه خواهند داد. 

به‌رغم این پیشنهاد اغواکننده، هیچ داوطلبی سراغ پلیس نیامد. دادگاه در این اثنا، شش مظنون را به سرقت تابلو متهم و سه نفر از آن‌ها را در ماه مه ۲۰۰۶ محکوم و روانه‌ی زندان کرد.

بیورن هوئن (Bjørn Hoen) به خاطر طراحی نقشه‌ی سرقت به ۷ سال حبس؛ پیتر تارالدسن (Petter Tharaldsen) برای راندن خودرو به ۸ سال حبس، پیتر روزنوینگ (Petter Rosenvinge) برای فراهم کردن خودرو به ۴ سال حبس محکوم شدند.

همچنین دادگاه در حکمی نمادین هوئن و تارالدسون را موظف به پرداخت مبلغی نجومی معادل ۷۵۰ میلیون کرون (قیمت برآورد شده‌ی تابلو) به شهر اسلو کرد.

سرانجام دو اثر شاهکار جیغ و مدونا در سی و یکم آگوست ۲۰۰۶ پیدا شدند. پلیس با بیان اینکه تابلوها سالم هستند، جزییاتی از چگونگی و محل یافته‌شدن آن‌ها افشا نکرد.

بنا به گفته‌ی پلیس این دو نقاشی پس از سرقت از نروژ خارج نشده و آن‌ها هیچ‌گونه مژدگانی برای بازگرداندن این آثار پرداخت نکرده بودند. به‌علاوه کارشناسان اصالت هر دو اثر را مورد تایید قرار دادند.

پلیس همچنین اعلام کرد که دستگیری‌ها و محکومیت‌های متهمین قبلی منجر به بازگرداندن نقاشی‌ها نشده و دستگیرهای‌ جدیدی هم صورت نگرفته است.

در سال ۲۰۰۸، کارآگاهی از اسکاتلندیار که در بازگرداندن اولین تابلوی ربوده‌شده‌ی جیغ مشارکت داشت، جزییات جالبی را درباره‌ی چگونگی پیدا شدن نقاشی جیغ دوم فاش کرد.

او مدعی شد یک جنایتکار که به خاطر سرقت مسلحانه باید ۲۰ سال را در زندان سپری کند، توانسته در ازای زندگی بهتر در زندان و احتمالاً مژدگانی ام‌اندام، اطلاعاتی درباره‌ی آثار هنری مسروقه به پلیس بدهد.

پلیس اسلو تاکنون درباره‌ی این سناریو هیچ بیانیه‌ی رسمی ارائه نکرده است. با اینکه دو سال از ناپدید شدن آثار مونک می‌گذشت، خسارت اندکی به آن‌ها وارد آمده بود. این سرقت، الهام‌بخش بازسازی سیستم امنیتی موزه به مدت ۱۰ ماه شد.

 سرقت اثر لیتوگرافیک مونک در سال ۲۰۱۶

پلیس در آوریل ۲۰۱۶، دو مرد دیگر را برای سرقت تصویر لیتوگرافی مونک در سال ۲۰۰۹ از گالری هنری نیبورگ کونست (Nyborg Kunst) بازداشت کرد. سارقان پس از شکستن شیشه‌ی گالری با یک‌تکه سنگ، این اثر را به سرقت بردند.

این تصویر لیتوگرافی هرچند تابلوی جیغ را به تصویر نمی‌کشد اما نشان می‌دهد که آثار مونک هدفی محبوب برای ربایندگان آثار هنری است. خوشبختانه پلیس موفق شد این اثر هنری را هم به موزه بازگرداند.