شاهکارهای سنت شکنانه اوژن دلاکروا

بهترین نقاشی های اوژن دلاکروا با سنت شکنی از مضامین عهد کلاسیک و به تصویر کشیدن رنج های جسمانی و روانی مردم، دری تازه به روی هنر گشودند.

اوژن دلاکروا (Eugène Delacroix) ‌یکی از برجسته‌ترین نقاشان رمانتیک فرانسوی است. آثار کروا از ویژگی‌هایی چون روایت‌های دراماتیک، حرکات پرجنب‌وجوش و فرم‌های بزرگ برخوردار هستند.

ابعاد عظیم آثار وی بیننده را دچار حیرت می‌کند. دلاکروا با بهره‌گیری از ضربات روان و نرم قلم‌مو و اثر نور و سایه در نقاشی‌های خود، بر هنرمندان نسل آینده فرانسه بخصوص امپرسیونیست‌ها تاثیر عمیقی گذاشت؛ همچنین علاقه‌ی وی به مضامین نامتعارف و عجیب به منبع الهام سمبولیست‌ها بدل شد.

دلاکروا نقاش پرکاری بود و از او ۹۱۴۰ اثر هنری به‌جای مانده است که شامل نقاشی با رنگ‌روغن، پاستیل و آبرنگ و طراحی‌های گوناگون می‌شود.

در این مقاله با شاهکارهای دلاکروا و داستان‌های پرجذبه‌ای که در پشت آثار او وجود دارند، آشنا خواهید شد.

قایق دانته

دلاکروا تابلوی قایق دانته (The Barque of Dante)، نخستین اثر نقاشی خود را در سن بیست و چهار سالگی کشید. این اثر که در نمایشگاه سالن پاریس در معرض دید عموم قرار گرفت، صحنه‌ای از دوزخ کمدی الهی دانته را به تصویر می‌کشد.

در این صحنه،‌ دانته به همراه ویرژیل، شاعر رومی، از دریاچه‌ای می‌گذرند که ارواح در خود تنیده‌ی دوزخی در آنجا به تحمل رنج و عذاب ابدی دچار هستند.

این تابلو جایگاه ویژه‌ای در تاریخ نقاشی دارد، زیرا سنت‌ها و اسلوب‌های دوره‌ی نئوکلاسیک را شکست و آغازگر جنبش رمانتیسم شد. همچنین به‌واسطه‌ی این تابلو از دلاکروا به‌عنوان رهبر مسلم مکتب رمانتیسم یاد می‌شود.

حس درام و رازآلودی که از چهره‌ی وحشت‌زده‌ی دو بازدیدکننده، خشم دوزخیان ابدی یا جنبش پرتلاطم درون نقاشی نشات می‌گیرد، در زمان خود تازگی داشت و به همین دلیل بحث پرشوری در میان منتقدان به راه انداخت.

آزادی هدایتگر مردم

دلاکروا در تابلوی آزادی هدایتگر مردم (Liberty Leading the People) آزادی را به شکل یک زن ترسیم کرده است. این زن پرچم به دست گرفته و مردم را در انقلاب ۱۸۳۰ به‌سوی سنگرها هدایت می‌کند.

این تابلو مشهورترین اثر دلاکروا محسوب می‌شود و به هنگام نمایش جنجال زیادی به پا کرد. دولت بلافاصله آن را خرید و این اثر ۱۶ سال بعد، درست پس از انقلاب ۱۸۴۸، به دستور ناپلئون سوم به نمایش در آمد.

دلاکروا تصویر خود را به‌عنوان یکی از اعضای گارد ملی در سمت چپ، با کلاه استوانه‌ای در این نقاشی گنجانده است. نکته‌ی دیگری که در این نقاشی وجود دارد، موهای زیر بغل نماد آزادی است که با نمایان ساختن آن‌‌، بحث‌های فراوانی به راه انداخت.

یونان بر روی خرابه‌های میسولونگی

یونان بر روی خرابه‌های میسولونگی (Greece on the Ruins of Missolonghi) دومین نقاشی دلاکروا است که از جنگ استقلال یونانی‌ها در برابر امپراطوری عثمانی حمایت می‌کند. جدال یونانی‌ها یک نهضت مردمی محسوب می‌شد که مورد حمایت هنرمندان و روشنفکران متعددی در سرتاسر اروپا قرار گرفت.

این تابلو حادثه‌ی غم‌انگیزی از سال ۱۸۲۵ را به تصویر می‌کشد؛ زمانی که یونانی‌ها ترجیح دادند سرزمین خود را ویران کنند و دست به خودکشی بزنند تا اینکه تسلیم عثمانی‌ها شوند.

دلاکروا در این تابلو، یونان را به شکلی نمادین، به‌مثابه‌ی یک زن نقاشی کرده که لباس سنتی بر تن دارد و حادثه‌ای حزن‌انگیز او را در بر گرفته است. شخصیت این زن، مریم مقدس را به ذهن تداعی می‌کند که در کنار جنازه‌ی مسیح ایستاده بود.

دلاکروا در خلق این اثر یک انگیزه‌ی شخصی نیز داشت که از مرگ لرد بایرون، شاعر بزرگ انگلیسی، در یونان نشات می‌گرفت. آثار بایرون همواره مورد تحسین و سرچشمه‌ی الهام دلاکروا بودند.

مرگ سارداناپالوس

مرگ سارداناپالوس (The Death of Sardanapalus) به‌عنوان شاهکار رمانتیک دلاکروا شناخته می‌شود که از شعر دیگر لرد بایرون الهام گرفته است.

این اثر، سارداناپالوس، آخرین شاه مغلوب آشوری را ترسیم می‌کند که قبل از خودکشی، دستور قتل و نابودی تمامی معشوقه‌ها، خدمتکاران، حیوانات و گنجینه‌هایی را که برای وی عزیز بودند، صادر کرد.

مشخصه‌های برجسته‌ی این اثر ازجمله ابعاد بزرگ تابلو، رنگ‌های چشمگیر، صحنه‌ی پرآشوب، حرکات خشن و بازی نور توجه بیننده را به خود جلب می‌کنند.

منتقدان هنری آن دوره، درباره‌ی بهره‌گیری وی از پرسپکتیو کوتاه و ترکیب‌بندی اریبِ غیرمعمول اظهارنظرهای بسیاری کرده‌اند. اگرچه تابلو سوژه‌ی وحشت را به بیننده القا می‌کند اما به سختی می‌توان تحت تاثیر درامای آشکار و جزییات ظریف و دقیق آن قرار نگرفت.

نبرد گبر و پاشا

نبرد گبر و پاشا (Combat Of The Giaour And The Pasha) بار دیگر درون‌مایه‌ی شرقی دارد. دلاکروا در این تابلو نیز از لرد بایرون الهام گرفته است.

قصه‌ی بایرون به عشق نافرجام یک مرد ونیزی و کنیزی به نام لیلا در امپراطوری عثمانی می‌پردازد. لیلا متعلق به پاشا، فرمانده‌ی سپاه ترکیه است و به خاطر بی‌وفایی به دریا افکنده می‌شود اما معشوق لیلا، انتقام مرگ وی را با کشتن پاشا می‌گیرد.

این نقاشی یکی از چندین اثری است که این موضوع را دستمایه قرار داده‌اند. تابلوی نبرد گبر و پاشا تبحر و استادی دلاکروا را در به تصویر کشیدن صحنه‌ی نبرد از نمای نزدیک نشان می‌دهد؛ جایی‌که قامت مردان و اسب‌ها به‌شدت درهم ‌تنیده شده‌اند.

ورود صلیبیون به قسطنطنیه

دلاکروا نیز همچون بسیاری از نقاشان قرن نوزدهم به رویدادهای بزرگ تاریخی علاقه‌مند بود. این شاهکار یکی از بهترین نقاشی‌های دلاکروا به شمار می‌رود و سوژه‌ی آن جنگ مشهور صلیبی چهارم است.

در این جنگ، سپاه صلیبیون به رهبری داندالو، دوجه‌ی (رئیس‌جمهور) نابینای ونیزی، هدف خود از بازپس‌گیری اورشلیم را رها کرده و در عوض به قسطنطنیه‌ی مسیحی (استانبول امروزی)، یورش برده و آن را غارت کردند.

در تابلوی ورود صلیبیون به قسطنطنیه (Entry of the Crusaders in Constantinople) فاتحان در حالی به قسطنطنیه وارد می‌شوند ‌که ساکنان شهر در میان مرگ و ویرانی از مهاجمان طلب رحم و شفقت می‌کنند.

دلاکروا بامهارت تضادی را بین تصویر قتل‌عام در پیش‌زمینه و رنگ آبی روشن آب‌ها و آسمان در پس‌زمینه ایجاد کرده است.

دختر یتیم در گورستان

گمان می‌رود تابلوی دختر یتیم در گورستان (Orphan Girl At The Cemetery) پیش درآمدی بر خلق تابلوی کشتار خیوس (دومین اثر دلاکروا در حمایت از مبارزه‌ی یونانیان برای استقلال) باشد.

با وجود اینکه تابلوی دختر یتیم در گوستان کاری تمرینی است اما در حقیقت خود به‌تنهایی یک شاهکار هنری محسوب می‌شود. با یک نگاه به نقاشی، می‌توان اندوه و وحشتی را که در چهره‌ی دختر و حالت بدن او مشهود است، مشاهده کرد.

دلاکروا از رنگ‌های سرد و مات بهره گرفته تا حس غم و ماتم را افزایش دهد و به‌ وضوح تصویر دختر را در پس‌زمینه‌ی محو و تیره‌تر آسمان و گورستان متمایز کند.

اخراج هلیودوروس

اخراج هلیودوروس (The Expulsion of Heliodorus) یکی از دیوارنگاره‌های مشهور دلاکروا است که برای کلیسای سن سولپیس در پاریس نقاشی شد.

این تابلو سوژه‌ی مقدسی از کتاب دوم مکابی‌ها (خاندانی یهودی در سرزمین یهودیه) را ترسیم می‌کند. رنگ‌های زنده و تضاد نور و سایه‌ی این نقاشی نشان می‌دهد که دلاکروا وامدار نقاشان ونیزی مانند ورونیس و تینتورِتو بوده است.

دلاکروا هیجان و آشوب رویدادها را با محصور ساختن اجزای نقاشی در چارچوب محدود معماری متعادل ساخته است. بسیاری از بازدیدکنندگان اولیه‌ی این اثر از ترکیب‌بندی دراماتیک و صحنه‌ی آشفته‌ی آن دچار حیرت شده بودند.

زندانی شیلون

زندانی شیلون (The Prisoner Of Chillon) بر پایه‌ی شعری به همین نام از لرد بایرون کشیده شده است. بایرون این شعر را با الهام از داستان زندانی شدن سیاستمدار اهل ژنو در قرن شانزدهم سروده که در قلعه‌ شیلون در دریاچه‌ی ژنو زندانی شده بود.

این نقاشی فضای یک سلول زندان را منعکس می‌کند و به‌عمد تاریک و غم‌افزا ترسیم شده است.

زندانی بدن خود را کشیده و در مقابل زنجیرها مقاومت می‌کند تا دست خود را به پیکر دوم برساند. پیکر دوم در سایه پنهان شده و گویا برادر در حال احتضار زندانی است که دور از دسترس وی قرار دارد.

ببر جوان در حال بازی با مادرش

اگر از دیدن خون و وحشت در شاهکارهای دلاکروا خسته شده‌اید، تابلوی ببر جوان در حال بازی با مادرش (A Young Tiger Playing With Its Mother) حس خوشایندی به شما منتقل خواهد کرد.

این نقاشی در اوایل دوره‌ی حرفه‌ای دلاکروا کشیده شده؛ زمانی‌که وی مجذوب سوژه‌ی حیوانات شده بود. گفته می‌شود که دلاکروا احتمالاً از گربه‌ی خود برای این نقاشی‌ها استفاده کرده؛ هرچند شواهد نشان می‌دهد که او به دیدن ببرهای باغ‌وحش پاریس رفته است.

این اثر یکی از بهترین نقاشی‌های دلاکروا با مضمون شیر و ببر محسوب می‌شود که وی در طول این دوران خلق کرده است.