زندگینامه و آثار معروف پل گوگن

گوگن، نقاشی خودآموخته بود که با عصیان در برابر تکنیک های کلاسیک نقاشی و به تصویر کشیدن حال و هوای درونی خود، تاثیری عمیق بر جنبش های هنری مدرن گذاشت.

اوژن آنری پل گوگن (Eugène Henri Paul Gauguin)، هنرمند پست امپرسیونیست فرانسوی، یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های جنبش هنری سمبولیک در اوایل دهه‌ی ۱۹۰۰ بود.

بهره‌گیری او از رنگ‌های روشن و زنده، تناسبات اغراق‌آمیز بدن و تضادهای آشکار در نقاشی‌هایش، او را از هنرمندان هم‌عصر خود متمایز نمود و راه را برای ظهور جنبش هنری بدوی گرایی هموار ساخت.

گوگن اغلب در جستجوی فضاهای بکر و غیربومی بود و برای مدتی در هائیتی زندگی کرد و نقاشی کشید.

سال های ابتدایی زندگی

گوگن، هنرمند مشهور فرانسوی در هفتم ژوئن ۱۸۴۸ در پاریس چشم به جهان گشود. مسیر زندگی گوگن همچون نقاشی‌های منحصربه‌فردش، متفاوت بود.

او که به خاطر استفاده از رنگ‌های غلیظ، اشکال ساده و خطوط پررنگ شهرت دارد، هیچ آموزش رسمی‌ای ندیده بود. از سوی دیگر، دیدگاه خود را در زندگی دنبال کرد و خانواده و سنت‌های هنری را ترک گفت.

گوگن متولد پاریس بود اما در دوران کودکی به همراه خانواده‌اش راهی کشور پرو شد. پدرش که روزنامه‌نگار بود، در مسیر سفر به آمریکای جنوبی درگذشت. مادر او به همراه فرزندانش ۴ سال در شهر لیما، پایتخت پرو، در منزل عموی خود اقامت گزید و سپس با خانواده به فرانسه بازگشت.

گوگن در سن ۱۷ سالگی دبیرستان را رها کرد و در ناوگان تجاری مشغول به کار شد. به مدت ۶ سال به دور دنیا سفر کرد و سپس از کار کناره گرفت. مادرش پس از مرگ، سرپرستی خانواده را به تاجری به نام گوستاو آروسا (Gustave Arosa) سپرد.

آروسا شغلی به‌عنوان دلال بورس برای گوگن دست‌وپا کرد و سبب آشنایی او با زنی دانمارکی به نام مت گاد شد. گوگن در سال ۱۸۷۳ با مت ازدواج کرد و از او صاحب ۵ فرزند شد.

علایق هنری گوگن برای نخستین بار با دیدن کلکسیون هنری آروسا شکل گرفت. طولی نکشید که نقاشی را آموخت و به جنبش معاصر و نوین امپرسیونیسم علاقه‌مند شد.

در بین سال‌های ۱۸۷۶ و ۱۸۸۱ به جمع‌آوری آثار نقاشان امپرسیونیست همچون کامی پیسارو، کلود مونه و پل سزان پرداخت. در سال ۱۸۷۴ با پیسارو، بنیان‌گذار جنبش امپرسیونیسم، ملاقات کرد و تحت تعلیم وی فنون نقاشی را فراگرفت.

در سال ۱۸۸۲ هم‌زمان با سقوط بازار بورس در فرانسه شغل خود را از دست داد؛ هرچند خودش، نسبت به این قضیه خوش‌بین بود زیرا این اتفاق فرصتی در اختیار او قرار داد تا به سرگرمی موردعلاقه‌اش، نقاشی، بپردازد.

جستجوی او در تلاش برای حمایت از خانواده و یافتن کار در نزد دلالان هنر بی‌نتیجه ماند. در سال ۱۸۸۴ به همراه خانواده به روان فرانسه نقل ‌مکان کرد و به پادویی مشغول شد اما در پایان سال، همسر و فرزندانش به دانمارک مهاجرت کردند تا بتوانند از خانواده‌ی مت، کمک مالی دریافت کنند.

گوگن شغلی نداشت و حالا آزاد بود تا نقاشی را دنبال کند اما با مخالفت و نارضایتی خانواده‌ی همسرش روبرو شد: به همین دلیل در نیمه‌ی ۱۸۸۵ با پسر بزرگش، کلویس، به پاریس بازگشت.

ظهور یک هنرمند

گوگن در اوقات فراغت نقاشی می‌کشید اما خیلی زود با جدیت بیشتری، سرگرمی خود را دنبال کرد. نمایشگاه سالن ۱۸۷۶ (Salon 1876) یکی از تابلوهای او را پذیرفت.

در همین زمان با کامی پیسارو ملاقات کرد. نقاشی او موردتوجه امپرسیونیست‌ها قرار گرفت. امپرسیونیست‌ها گروهی از هنرمندان انقلابی بودند که موضوعات و فنون سنتی نقاشی را به چالش می‌کشیدند. این گروه به‌شدت از سوی جامعه‌ی هنری فرانسه طرد شده بودند. چهارمین نمایشگاه گروه امپرسیونیست‌ها در سال ۱۸۷۹ برگزار شد و از گوگن دعوت به عمل آمد تا نقاشی خود را در کنار آثار هنرمندانی همچون پیسارو، ادگار دگا، کلود مونه و دیگر هنرمندان بزرگ به نمایش بگذارد.

گوگن، در پی از دست دادن شغل دلالی، خود را یکسره وقف هنر کرد. او همچنین راهش را از همسر و فرزندانش جدا ساخت و سرانجام به برتانی رفت. در سال ۱۸۸۸، یکی از مشهورترین نقاشی‌های گوگن یعنی «بصیرت پس از موعظه» کشیده شد. این اثر که دارای رنگ‌های زنده و درخشانی است، روایت انجیل از کشتی گرفتن یعقوب با فرشته را به تصویر می‌کشد. وی یک سال بعد، «مسیح زرد»، پرتره‌ای قابل‌توجه از مصلوب شدن مسیح، را ترسیم کرد.

پل گوگن را می‌توان یکی از شخصیت‌های رنگارنگ دنیای هنر برشمرد. او از خود به‌عنوان شخصی وحشی و بدوی یاد می‌کرد و مدعی بود خون اینکاها در رگ‌های او جریان دارد.

پل گوگن و ونسان ونگوگ باهم بودند. در سال ۱۸۸۸ به ونگوگ ملحق شد و چندین هفته را در خانه‌ی ونگوگ درشهر آرل سپری کرد اما طولی نکشید که روزهای باهم بودن در پی مشاجره‌ای به پایان رسید؛ مشاجره‌ای که طی آن ونگوگ با تیغ ریش‌تراشی به گوگن حمله کرد.

گوگن در همین سال اثر رنگ‌روغن مشهور خود، «بصیرت پس از موعظه» را به تصویر کشید. وی که علاقه‌ی فراوانی به نوشیدن الکل و خوش‌گذرانی‌های گروهی داشت، سرانجام به سفلیس مبتلا شد.

گوگن در تبعید

گوگن در سال ۱۸۹۱ در تلاش بود تا از ساختارهای مدرن جامعه‌ی اروپایی بگریزد. او تصور می‌کرد که شاید سفر به هائیتی نوعی رهایی شخصی و خلاقیت برای وی به همراه داشته باشد.

در هائیتی از اینکه می‌دید مقامات استعماری فرانسه بخش عمده‌ای از جزیره را غربی کرده‌اند، ناامید شد؛ بنابراین تصمیم گرفت در میان مردم بومی و دور از زندگی اروپاییان پایتخت، زندگی کند.

در همین زمان، با الهام از فرهنگ بومیان و نبوغ ذاتی خود، آثار نوین و تازه‌ای خلق کرد. او در تابلوی «اورانا ماریا» (La Orana Maria) به معنی درود بر مریم، شخصیت‌های مسیحی چون مریم مقدس و مسیح را به شکل مادر و کودک هائیتیایی به تصویر کشید.

گوگن کارهای متعددی ازجمله مجسمه‌ی حکاکی شده‌ی «اُویری» (Oviri) را در این دوران خلق کرد. اویری از یک کلمه‌ی هائیتیایی به معنای «وحشی» ریشه گرفته است؛ اگرچه بنا بر گفته‌ی خود او، این فیگور زنانه در حقیقت پرتره‌ای از یک الهه را نشان می‌دهد.

در سال ۱۸۹۳ به فرانسه بازگشت تا آثار هائیتیایی خود را به نمایش بگذارد. نقاشی‌های او واکنش‌های ضدونقیضی در پی داشت و گوگن نتوانست کارهای زیادی را به فروش برساند. منتقدان و خریداران آثار هنری نمی‌دانستند چه چیزهایی جان‌مایه‌ی سبک بدوی او را پدید آورده‌‌اند.

اندکی بعد به جزایر پلی نزی فرانسه بازگشت. در طول این زمان به کشیدن نقاشی ادامه داد و یکی از شاهکارهای خود را خلق کرد. «از کجا آمده‌ایم؟ کیستیم؟ به کجا می‌رویم؟»‌ نام تابلویی از گوگن و اثر بی‌همتایی است که چرخه‌ی زندگی انسان را به تصویر می‌کشد.

گوگن در سال ۱۹۰۱ به جزایر دوردست مارکیز سفر کرد. در همین حین وضعیت سلامتی او رو به وخامت گذاشت، چندین حمله‌ی قلبی را از سر گذرانده و بیماری سفلیس او پیشرفت کرده بود.

سرانجام پل گوگن تک‌وتنها در سوم ماه می ۱۹۰۳، در خانه‌ی دورافتاده‌ای در جزیره‌ی هیوا اوآ (Hiva Oa) چشم از دنیا فروبست. در هنگام مرگ تقریباً آهی در بساط نداشت.

آثار هنری او پس از مرگ، مورد تحسین واقع شدند و هنرمندانی چون آنری ماتیس و پیکاسو را تحت تاثیر قرار دادند. تاثیر و نفوذ گوگن بر نقاشی مدرن شگرف و متفاوت بود.

میراث او در گریز از مادی‌گرایی غربی و به آغوش کشیدن زندگی معنویِ رها از قیدوبند و نیز تلاش خستگی‌ناپذیر وی در آزمودن تکنیک‌های گوناگون نهفته است.

کارشناسان آثار او را با جنبش‌های هنری متفاوتی مرتبط می‌دانند. چالش تبیین سبک آثار این هنرمند بزرگ، به‌ویژه در واپسین تابلوی او، گواهی بر نگاه منحصربه‌فرد وی است.

مروری اجمالی بر آثار گوگن

حرفه‌ی هنری جنجال‌برانگیز پل گوگن هرچند کوتاه بود اما طی ۳۰ سال، شاهکارهای بی‌همتایی را در سبک‌های گوناگون آفرید. گوگن نقاشی را از سبک امپرسیونیست آغاز کرد، اما خیلی زود به سبک‌ها و شاخه‌های مختلف هنری علاقه‌مند شد.

سیر تکاملی هنر گوگن بازتاب‌دهنده‌ی هوش سرشار او است. او با تیزهوشی فراوان اصول سبک‌های متفاوت هنری همچون هنر عامیانه، کاریکاتور، مجسمه‌سازی و شیشه نگاره‌های قرون‌وسطایی، چاپ چوبی و هنرهای تزیینی ژاپنی، طراحی روی پارچه‌ و نسخه‌های خطی ایرانی، مجسمه‌سازی شرق دور و هنر بدوی دریاهای جنوب را فرا گرفت و آثار متفاوتی در زمینه‌ی حکاکی بر روی چوب، خلق اشیا سفالی خیالی و نامتعارف، ترسیم نقاشی به سبک کلوزونیسم (مجزا ساختن با حاشیه‌های پررنگ)، ترکیب‌گرایی و سمبولیک از خود برجای گذاشت. برجسته‌ترین آثار این هنرمند عبارتند از:

بصیرت بعد از موعظه، ۱۸۸۸

مسیح زرد، ۱۸۸۹

مجسمه‌ی جامی به شکل یک سر، خودنگاره، ۱۸۸۹

خودنگاره‌ی نقاش با هاله‌ی نورانی و مار، ۱۸۸۹

زن تاهیتیائی با یک گل، ۱۸۹۱

روح نظاره‌گر، ۱۸۹۲

کی ازدواج خواهی کرد؟، ۱۸۹۲

مجسمه‌ی اویری، ۱۸۹۴

از کجا آمده‌ایم؟ کیستیم؟ به کجا می‌رویم؟، ۹۸-۱۸۹۷