درباره مردم و فرهنگ اسکاتلند چه می دانید؟

 فرهنگ اسکاتلند که تحت تاثیر آداب‌ورسوم سلتی، اسکاندیناوی و آنگلوساکسون شکل گرفته، ویژگی‌های منحصربه‌فردی را در خود جای داده است.

 اسکاتلند بالغ‌ بر پنج میلیون نفر جمعیت دارد. این جمعیت عمدتاً در میان مثلثی متمرکز شده‌اند که از شهر گلاسگو در غرب تا شهر ادینبرو در شرق و از سمت شمال تا اطراف شهر ساحلی داندی (Dundee) را در بر می‌گیرد. به این محدوده در اسکاتلند کمربند مرکزی می‌گویند. در سفر به این سرزمین، چه کمربند مرکزی اسکاتلند را برای اقامت انتخاب کنید چه کلبه‌ای دورافتاده را در دره‌ها و کوهستان‌های شمالی، فرهنگ اسکاتلندی خودش را نمایان خواهد کرد و شما بی‌درنگ مجذوب جشن‌ها و سنت‌های جالب این سرزمین خواهید شد. در این مقاله با فرهنگ غنی مردم اسکاتلند بیشتر آشنا می‌شویم که بسیار منحصربه‌فرد و جالب‌توجه است.

طوایف هایلند

در گذشته‌های دور، ناهمواری‌ و پستی و بلندی‌های زمین، باعث جدایی مردم منطقه‌ی هایلندز از یکدیگر و درنتیجه تشکیل گروه‌هایی کوچکی به نام طایفه یا کلان (clan) شد. هر طایفه یک رئیس داشت و اعضای طایفه مدعی بودند که دارای اجدادی مشترک هستند. حتی امروزه این طوایف وجود دارند و تنها محدود به گذشته نمی‌شوند. در حال حاضر بیش از ۵۰۰ طایفه در سرتاسر دنیا ثبت شده‌اند که نقش مهمی در حفظ و بزرگداشت سنت‌های اسکاتلندی ایفا می‌کنند.

هرساله ۱۰۰ گردهمایی از طوایف مختلف در اسکاتلند برگزار می‌شود که بازدیدکنندگان زیادی را به‌سوی مناطق هایلندز می‌کشانند. لباس سنتی مردان طوایف هایلند از نوعی دامن پشمینه درست شده که برای بالا رفتن از تپه‌ها مناسب است. هر طایفه طرح رنگی مخصوص به خود را در بافت پارچه دارد. به این طرح‌ها که دارای نقش‌های شطرنجی است، تارتان (tartan) می‌گویند.

امروزه دامن اسکاتلندی نه‌تنها لباس تاریخی بلکه لباس ملی این سرزمین محسوب می‌شود و مردان اسکاتلندی با غرور و افتخار آن را در مناسبت‌های خاصی نظیر عروسی بر تن می‌کنند. گفتنی است نزدیک به ۴ هزار و پانصد تارتان مختلف وجود دارد و هرکسی می‌تواند تارتان مخصوص به خود را طراحی کند. در فروشگاه‌های وولن میلز (Woollen Mills) که در سرتاسر اسکاتلند وجود دارد، انواع محصولات تارتان را خواهید یافت. مشهورترین آن‌ها، ادینبرو وولِن میل (Edinburgh Woollen Mill) است که در ابتدای خیابان مشهور رویال مایل در ادینبرو قرار دارد.

زبان گالیک

 زبان رسمی اسکاتلند، انگلیسی است، برخی از مردم این سرزمین همچنین به زبان گالیک صحبت می‌کنند. طبق آخرین سرشماری در سال ۲۰۱۱، تقریباً حدود ۶۰ هزار نفر در اسکاتلند به زبان گالیک سخن می‌گفتند که عمدتاً شامل سرزمین‌های اصلی گالیک در غرب هایلندز، مجمع‌الجزایر هیبریدز بیرونی، سایر جزایر هیبریدی و شمال غربی ساحل اسکاتلند می‌شد.

هرچند تعداد گالیک زبانان رو به کاهش است اما تلاش‌های زیادی برای زنده نگه‌داشتن زبان و فرهنگ گالیک صورت می‌گیرد. بسیاری از مدارس در غرب اسکاتلند واحد زبان گالیک را به دروس خود اضافه کرده‌اند یا آن را به‌عنوان زبان دوم تدریس می‌کنند. همچنین فستیوال ملی سلطنتی ماد (Royal National Mòd) هرساله در غرب و شمال اسکاتلند برگزار می‌شود تا زبان و فرهنگ گالیک را پاس بدارد.

رقابت های هایلند

این رقابت‌ها برخلاف اسمشان، نه‌تنها در مناطق هایلند، بلکه در سرتاسر اسکاتلند از فصل بهار تا اواخر پاییز برگزار می‌شوند. رقابت‌های هایلند، در گستردگی و رویدادهایی که ارائه می‌دهند، تفاوت دارند. به‌رغم اینکه مشهورترین و بزرگ‌ترین مسابقات‌ در شهر اوبان (Oban)، شبه‌جزیره‌ی کووال (Cowal) و به‌ویژه در روستای بریمار (Braemar) برگزار می‌شوند اما رقابت‌های کوچک‌تر اغلب جذاب‌تر هستند.

رقابت‌های هایلند، احتمالاً در قرن چهاردهم، توسط روسای طوایف باهدف انتخاب قوی‌ترین مردان مبارز و به خدمت گرفتن آن‌ها برگزار شد. بعدها ملکه ویکتوریا به جهت ترویج لباس، موسیقی و رقص سنتی منطقه‌ی هایلندز، این رقابت‌ها را گسترش داد. امروزه خاندان سلطنتی همچنان در رقابت‌های روستای بریمار حضور پیدا می‌کنند.

از میان جالب‌ترین رویدادها می‌توان به پرتاب دیرکی چوبی به نام کِیبر (caber)، پرتاب سنگ و پرتاب وزنه از روی میله توسط سنگین‌وزن‌ها اشاره کرد. تمامی این ورزش‌ها، به نیرو و مهارتی قابل‌توجه نیاز دارند. پرتاب کیبر تماشایی‌ترین و مشهورترین رویداد در رقابت‌های هایلندز محسوب می‌شود. در این رویداد، ورزشکاران باید یک تنه‌ی درخت را حمل کرده و باقدرت تمام به هوا پرتاب کنند.

یکی دیگر از رقابت‌های مهم در اسکاتلند، مسابقات نی اسکاتلندی یا همان بگ پایپ به‌صورت فردی یا گروهی و همچنین برگزاری رقابت‌های رقص است. در مسابقات رقص، شاهد رقص کودکان و نوجوانانی خواهید بود که گام‌های سریع و پیچیده‌ی رقص سنتی هایلند فلینگ (Highland fling) را با تبحری باورنکردنی اجرا می‌کنند. اگر برای تعطیلات به اسکاتلند سفر می‌کنید، تماشای مسابقات هایلند را از دست ندهید. این مسابقات فرصتی را برای شما فراهم خواهند کرد تا شناخت بهتری از سنت‌های اسکاتلندی پیدا کنید و همچنین خاطرات خوش فراوانی را برای شما به ارمغان خواهند آورد.

لباس اسکاتلندی

لباس اسکاتلندی، به لباس هایلندی هم شهرت دارد. اسکاتلندی‌ها، باافتخار در مراسم رسمی لباس هایلندی بر تن می‌کنند. این لباس شامل یک دامن پشمینه (kilt) و ضمایم دیگری می‌شود که با توجه به نوع مناسبت، متفاوت است. دامن اسکاتلندی را معمولاً با جوراب پشمی که اغلب با کمک یک کش در زیر زانو تا می‌خورد و همچنین نوعی کیف چرمی می‌پوشند که به‌وسیله یک بند چرمی یا زنجیر به دور کمر بسته می‌شود. این کیف ممکن است ساده یا با استفاده از چرم، پوست خوک آبی، خز یا فلز براق تزیین شده باشد. از دیگر ضمایم لباس اسکاتلندی می‌توان به کمربند با سگک تزیینی، کت آرگیل (Argyll)، یک سنجاق زینتی و چاقوی سیاه‌رنگی اشاره کرد که در بالای کش جوراب قرار می‌دهند.

بگ پایپ

بگ پایپ، نوعی ساز بادی شبیه به نی‌انبان است. هرچند نواختن بگ پایپ را به کشور اسکاتلند نسبت می‌دهند اما نکته‌ی جالب این است که این ساز اصالتاً به اسکاتلند تعلق ندارد و در حدود سال ۱۴۰۰ میلادی از اروپای جنوبی به این کشور راه یافت. بگ پایپ اسکاتلندی یا بگ پایپ هایلندی (Great Highland Bagpipe) اولین بار در ارتش بریتانیا مورداستفاده قرار گرفت و سپس به شهرتی گسترده دست یافت؛ اما تا اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، سنت نواختن بگ پایپ در سرتاسر اروپا از اسپانیا گرفته تا روسیه، به‌تدریج از میان رفت. بااینکه نواختن بگ پایپ در ارتش و به‌صورت گروهی شهرت زیادی دارد اما به شکل تک‌نوازی که بیپراچ (pibroch) نام دارد، هم اجرا می‌شود. اگر به نواختن این ساز علاقه‌مندید، می‌توانید از فستیوال جهانی بگ پایپ گلاسگو که هرساله در ماه آگوست برگزار می‌شود، دیدن کنید.

غذا

هَگیس (Haggis) غذای ملی اسکاتلند است و بعدازآن نوعی خوراک کاری خوشمزه در جایگاه دوم قرار می‌گیرد. هرچند برخی از اسکاتلندی‌ها این خورشت کاری را لذیذترین غذای اسکاتلند می‌دانند. هگیس، غذایی است که از دل و جگر گوسفند تهیه می‌شود. در این غذا دل، جگر و شش گوسفند را با پیاز کاملاً ریز کرده و با جوی دو سر، ادویه، نمک، چربی گوسفند و آب‌گوشت مخلوط می‌کنند.

به‌طور سنتی این ترکیب را برای تقریباً سه ساعت در شکم یا سیرابی گوسفند قرار می‌دهند. اگر هگیس به‌درستی تهیه شود، غذای واقعاً خوشمزه‌ای از کار در می‌آید. این غذا را بیشتر در بیست و پنجم ژانویه، در شب بِرنز (Burns) طبخ می‌کنند. در این شب مردم اسکاتلند یاد رابرت برنز، شاعر ملی اسکاتلند را گرامی می‌دارند. برنز شعری هم دارد که در مدح هگیس سروده است و خواندن آن معمولاً با نواختن ساز اسکاتلندی همراه می‌شود. اسکاتلند به‌غیراز هگیس، غذاهای خوشمزه‌ی دیگری هم دارد. شکلات مارس سرخ‌کرده یکی از خوشمزه‌ترین دسرهایی که می‌توانید در فروشگاه‌های ماهی و چیپس اسکاتلندی پیدا کنید. اگرچه این شیرینی فوق‌العاده خوشمزه است اما می‌تواند برای سلامتی مضر باشد.

اگر می‌خواهید غذایی متفاوت و منحصربه‌فرد را امتحان کنید، آربروث دودی (Arbroath Smokie) بهترین انتخاب است. این غذا از نوعی ماهی روغن کوچک به نام هادِک (Haddock) تهیه می‌شود. همچنین نام و اصالت این غذا تحت حفاظت سازمان محافظت از خاستگاه غذای اتحادیه اروپا قرار دارد. ریشه‌ی این غذا به روستایی کوچک در چند کیلومتری شمال شهر آربروث در ساحل شرقی اسکاتلند باز می‌گردد. در میان نوشیدنی‌های اسکاتلندی ایرن برو (Irn-Bru) از شهرت زیادی برخوردار است. ایرن برو، یک نوشیدنی گازدار با طعم میوه‌ است که به‌عنوان نوشیدنی ملی اسکاتلند شناخته می‌شود. یکی دیگر از شیرینی‌های مخصوص اسکاتلند نوعی بیسکویت کره‌ای به نام شورت بِرد (Shortbread) است که می‌توانید در اکثر فروشگاه‌های سوغاتی آن را بیابید.

کیلی

اگر به اسکاتلند سفر کنید، به‌ویژه اگر در هتل‌های سنتی منطقه‌ی هایلند یا روستاهای کوچک اقامت داشته باشید، احتمالاً درباره‌ی جشن کیلی (ceilidh) خواهید شنید. کیلی، یک گردهمایی اجتماعی سنتی گالیک به شمار می‌رود که اغلب در هتل‌ها یا تالارهای روستایی برگزار می‌شود و امروزه فعالیت‌های همچون موسیقی فولکلور و رقص را در بر می‌گیرد اما در گذشته، کیلی نوعی سرگرمی ادبی بود که در آن به بازگویی قصه یا نقل داستان و ترانه‌سرایی می‌پرداختند. با شرکت در کیلی می‌توانید در یک جشن سرگرم‌کننده و جالب حضور پیدا کنید و همچنین رقص سنتی اسکاتلندی یاد بگیرید. رقص اسکاتلندی دارای شکل‌ها و گام‌های متفاوت و فراوانی است که پیر و جوان می‌توانند متناسب با سن خود در آن شرکت کنند.

 مذهب

بعدازاینکه شب‌ جمعه یا شنبه‌ی خود را در جشن کیلی گذراندید یا دریکی از بارهای متعدد و دلپذیر اسکاتلندی سپری کردید، احتمالاً کنجکاو خواهید شد درباره روزهای یک‌شنبه که مذهب در آن نقش مهمی بازی می‌کند، بیشتر بدانید. پرسبایتریان‌ها (Presbyterian) کلیساهای رسمی و بزرگ اسکاتلند هستند. این کلیسای اسکاتلندی مدعی است که نیمی از مردم این سرزمین از آیین این کلیساها پیروی می‌کنند. مذهب کاتولیک رومی بیشتر در مناطق هایلند غربی رواج دارد که دومین فرقه بزرگ مذهبی را تشکیل می‌دهند.

بعد از بازدید از کلیسا در صبح یکشنبه، شما متوجه هفته‌نامه‌ی یکشنبه می‌شوید که در هیچ‌کدام از کشورهای اروپایی متداول نیست؛ بنابراین وقتی در حدود ساعت دو بعدازظهر، به یک فروشگاه محلی در مناطق هایلندز سر زدید، از شلوغ شدن ناگهانی فروشگاه تعجب نکنید. دلیل این ازدحام، رسیدن هفته‌نامه‌ی یکشنبه است که بسیاری از اهالی آن را به همراه نوشیدنی ملی خریداری می‌کنند. درحالی‌که بسیاری از خریداران به خانه باز می‌گردند، دیگران آن را فرصت خوبی برای ملاقات دوستان در بارهای محلی می‌دانند.

ورزش

بسیاری از گردشگران، اسکاتلند را به‌عنوان خاستگاه گلف می‌شناسند و بسیاری از بازدیدکنندگان علاقه‌مند هستند تا در زمین گلف سنت اندروز (St. Andrews) در شهر فایف (Fife) گلف بازی کنند اما خود اسکاتلندی‌ها عاشق فوتبال هستند و شکست انگلیس مهم‌ترین هدف آن‌ها است که البته فقط محدود به ورزش فوتبال هم نمی‌شود. مشهورترین مسابقه فوتبال در اسکاتلند به اولد فِرم (The Old Firm) شهرت دارد. اولد فروم رقابتی است که بین دو تیم باشگا‌هی فوتبال سلتیک (Celtic) و رنجرز (Rangers) در شهر گلاسگو برگزار می‌شود. بیشتر طرفداران تیم سلتیک کاتولیک هستند و طرفداران تیم رنجرز را عمدتاً پروتستان‌ها تشکیل می‌دهند.

رقابت بین این دو باشگاه بسیار جدی است و معمولاً به خشونت و درگیری بین طرفداران دو تیم منجر می‌شود که تنها به روز مسابقه ختم نمی‌شود. این دو تیم، چهار بار در سال در لیگ برتر اسکاتلند دیدار می‌کنند. از دیگر ورزش‌های محبوب اسکاتلند می‌توان از کوه‌پیمایی، راگبی، شینتی که شباهت زیادی با چوگان روی چمن دارد، بولینگ روی چمن، ماهیگیری، دارت و کرلینگ نام برد. برای ساخت سنگ‌های ورزش کرلینگ از نوعی سنگ گرانیت مخصوص در جزیره‌ی آیلسا کرِیگ (Ailsa Craig) در نزدیکی ساحل ایرشایر (Ayrshire) استفاده می‌شود.