تاریخچه مختصری درباره قلعه شامبورد در فرانسه

قلعه ی شامبورد در دره ی لوآر، یکی از مشهورترین قلعه های کشور فرانسه در تمام جهان است. این قلعه به خاطر معماری دوران رنسانس و ترکیب آن با معماری قرون وسطایی شهرت فراوانی دارد.

قلعه‌ی شامبورد (Chambord) توسط فرانسیس اول به‌عنوان یک شکارگاه ساخته شد، اما بعدها لقب بزرگ‌ترین قلعه‌ی دوران رنسانس در دره‌ی لُوار (Loire) را از آن خود کرد. شکارگاه سلطنتی شامبورد در سال ۱۵۱۹ به دست شاه فرانسیس اول از خاندان والواها (Valois) ساخته شد. این مکان در میان شاهانی نظیر هنری دوم و لویی چهاردهم که عاشق شکار بودند، بسیار محبوب بود. اگرچه شامبورد هرگز کامل نشد، اما همچنان بزرگ‌ترین قلعه در دره‌ی لوار محسوب می‌شود. قلعه‌ی شامبورد به‌ندرت برای مدتی طولانی در تاریخ مورد استفاده قرار گرفت و به همین خاطر بخش اعظمی از ظاهر خود را حفظ کرد. بخشی از فضای داخلی در طول قرن هجدهم و زمانی مورد تغییر قرار گرفت که این قلعه از سوی استانیسلاوس لزچینسکی (Stanislaus Leszczynski) و مارشالِ ساکسونی برای سکونت انتخاب شد؛ بااین‌حال، سازه‌ی اصلی همچنان دست‌نخورده باقی مانده و همان‌طور که امپراطور چارلز پنجم را حیرت‌زده کرد، شما را نیز شگفت‌زده می‌کند.

شامبورد، شکارگاهی برای فرانسیس اول

شاه فرانسوای فرانسوی که اغلب با نام فرانسیس اول شناخته می‌شود، دستور ساخت قلعه‌ی شامبورد به‌عنوان یک شکارگاه در سال ۱۵۱۹ را صادر کرد. اگرچه برج مرکزی قلعه با سبک قرون وسطایی ساخته شده است، اما سنگر و استحکامات در اطراف، دو جناح، دو برج و یک دیوار محیطی سبک معماری رنسانس دارند؛ سبکی که فرانسوا با آن در حین نبرد در ایتالیا آشنا شد.

اگرچه شامبورد به‌عنوان یک شکارگاه ساخته شد، اما بعدها تبدیل به بزرگ‌ترین قلعه در دره‌ی لوار گشت. شامبورد با ۱۵۶ متر طول و ۵۶ متر ارتفاع، ابعاد وسیع و شگفت‌انگیزی دارد. ۴۲۶ اتاق این قلعه با ۲۸۲ شومینه و ۷۷ پلکان کامل شده‌اند. بیش از ۸۰۰ ستون حجاری‌شده این قلعه را سر پا نگه داشته‌اند.

فرانسوای اول امیدوار بود که بتواند با ساخت این قلعه چارلز پنجم، امپراطور مقدس رومی، را تحت تأثیر قرار دهد. او در این کار هم موفق شد. امپراطور در سال ۱۵۳۹ از این قلعه دیدار و شامبورد را چکیده‌ای از دستاورد صنعت انسانی توصیف کرد.

فرانسوای اول در سال ۱۵۴۷ درگذشت و در مدت ۳۲ سال حکومت خود تنها ۷۲ روز در شامبورد اقامت کرد. در زمان مرگ وی، تنها برج مرکزی و جناحین قلعه ساخته شده بود. هنری دوم، پسر فرانسیس اول، و سپس لویی شانزدهم هردو عاشق شکار بودند و به ساخت این قلعه ادامه دادند.

لویی چهاردهم اقدام به تغییر چند اتاق در این قلعه به‌منظور بازتاب اندیشه‌های خود در باب آداب و تشریفات سلطنتی کرد. این آپارتمان‌های حکومتی دارای مجموعه‌ای از اتاق‌های انتظار، اتاق‌های ویژه و اتاق‌های خصوصی، شبیه به آنچه که در کاخ ورسای یافت می‌شود، هستند.

به‌مانند آنچه که در بسیاری از قلعه‌های سلطنتی قرن شانزدهم مرسوم بود، این اتاق‌ها تنها برای زمان حضور شاهان در شامبورد آماده و تجهیز می‌شدند. درنتیجه، بازدیدکنندگان مدرن امروزی تنها با سازه‌ای خالی روبرو می‌شوند که به قرن‌های دور تعلق دارد، اما همچنان حیرت‌انگیز است.

شامبورد در قرن هجدهم

تنها در خلال قرن هجدهم بود که قلعه‌ی شامبورد برای مدتی ساکنانی را به خود دید. بااین‌حال، این قلعه یک اقامتگاه نامناسب بود و تنها برای حدود ۱۲ سال مورد استفاده قرار گرفت.

اولین ساکن دائمی این قلعه، پدرزن لویی پانزدهم، استانیسلاوس لزچینسکی، شاه مخلوع لهستان بود. او از سال ۱۷۲۵ تا ۱۷۳۳ در شامبورد اقامت داشت، اما وقتی‌که برای بار دوم در سال ۱۷۳۶ تاج‌وتخت را از دست داد، به فکر اقامت در لورن در شمال شرق فرانسه افتاد.

مارشال موریس از ساکسونی نیز از سال ۱۷۴۵ تا ۱۷۵۰ به‌پاس خدمات فراوان وی به ارتش فرانسه در این قلعه ساکن شد. این شخصیت جذاب پسر ساکسون آگوستوس کبیر بود. او یکی از ۸ فرزند نامشروع آگوستوس، به اعتراف خود وی، بود، هرچند شایعاتی وجود داشت که آگوستوس بیش از ۳۵۰ فرزند نامشروع دارد. مارشال موریس در خدمت به ارتش‌های متعدد اروپایی بسیار موفق بود، اما این ارتش فرانسه بود که از وجود وی حداکثر بهره را برد و درنهایت به او لقب مارشالی داد. او در شامبورد براثر ذات‌الریه از دنیا رفت، اما شایعاتی وجود داشت که مرگ مارشال موریس براثر دوئل بر سر همسر یکی از نجیب زادگان بوده است.

او در شامبورد دارای اتاقی با ابعاد کوچک‌تر و سقف پایین‌تر بود تا بتوان راحت‌تر آن را در روزهای سرد زمستان گرم کرد. او فردی بود که با آوردن گرم‌کن‌های سفالی از زادگاهش، ساکسونی، آن را به فرانسوی‌ها معرفی کرد. بیشتر شامبورد و وسایل موجود در آن، بازتابی از دوران حضور مارشال موریس هستند.

شامبورد پس از انقلاب فرانسه

لوازم و آثار هنری موجود در شامبورد پس از انقلاب فرانسه به حراج گذاشته شد. حتی شماری از تخته‌های کف قلعه و صفحات چوبی دیوارها نیز فروخته شدند. این قلعه درنهایت به دست یک مالک خصوصی افتاد.

آخرین فرد مشهوری که مالکیت این قلعه را به دست آورد، کُنتِ شامبورد، آخرین فرد از دودمان خاندان بوربون (Bourbon) بود. او از سال ۱۸۲۱ تا زمان مرگش در سال ۱۸۸۳ مالکیت این قلعه را در اختیار داشت. پس از شکست دومین امپراطوری فرانسه از پروسیا در سال ۱۸۷۱، تاج‌وتخت پادشاهی به این کنت پیشنهاد شد. او این پیشنهاد را رد کرد، زیرا حاضر نبود تا زیر بار پرچمی سه رنگ برای این کشور برود. فرانسه نیز درنهایت به یک حکومت جمهوری بازگشت. اگرچه کنت شامبورد برای مدت ۶ دهه مالک این قلعه بود، اما تنها سه روز در شامبورد اقامت کرد.

شامبورد در سال ۱۹۳۰ نهایتاً به یک دارایی ملی بدل شد. در خلال شعله‌ور شدن آتش جنگ جهانی دوم، شامبورد محل نگهداری چندین اثر هنری از موزه لوور نظیر مونالیزا و ونوسِ میلو بود.

شامبورد به‌عنوان یک بنای ملی، به زیبایی هرچه‌تمام‌تر مورد مرمت قرار گرفته است، اما به‌مانند هر خانه‌ی قدیمی دیگر، عملیات بازسازی همچنان ادامه دارد. قلعه‌ی شامبورد در سال ۱۹۸۱ به فهرست میراث جهانی یونسکو راه یافت و باقی دره‌ی لوار نیز ۱۹ سال بعد به این فهرست اضافه شد.