راه پله مارپیچ کونتارینی در ونیز

راه پله کونتارینی ارزشمندترین نمونه از بنای با راه پله ی مارپیچ در ونیز است و تلفیقی بی نظیر از سبک های معماری مختلف در آن دیده می شود. اگر شما قصد سفر به ونیز را دارید برای آشنایی بیشتر با این شهر میتوانید به مقاله جاذبه های ونیز نیز مراجعه فرمایید.

خانواده‌ی اشرافی فوق‌العاده ثروتمند کونتارینی (Contarini) در سال ۱۴۸۹ یک کاخ متشکل از دو بنای متصل بهم مربوط به قرن سیزدهم را خریدند که نمای مجلل آن از دو پنجره‌ی اصلی پنج قلو تشکیل شده بود. این کاخ در یک نقطه‌ی استراتژیک یعنی مابین مرکز سیاسی ونیز، میدان سن مارکو (Piazza San Marco)، و منطقه‌ی اقتصادی و تجاری ریالتو (Rialto) واقع شده است. با این وجود کونتارینی‌ها چندان از خانه‌ی خود راضی نبودند چون رو به رود سن لوکا (Rio diSan Luca) ساخته شده بود که یک کانال کوچک شناخته می‌شد در حالی‌که اشراف ونیز کاخ‌های مجلل خود را در جاهای مشهورتری مثل گراند کانال می‌ساختند. به‌علاوه کاخ کونتارینی اگرچه با ابهت بود اما هیچ المان معماری و تزئینی خاص و منحصربه‌فردی نداشت. در نتیجه این خانواده فکر می‌کردند که آن ساختمان شکوه و جلال خانوادگی آن‌ها را نشان نمی‌دهد.

کونتارینی‌ها برای نمایش عظمت واقعی خود به مردم محلی و خارجی‌ها تصمیم گرفتند کاخ را با نقاشی آبرنگ فرسکوی رنگارنگ تزئین کنند. فرسکوها نه تنها بر نمای خارجی رو به کانال که از نگاه‌ها پنهان بود، نقش بستند، بلکه بر نمای رو به حیاط هم کار شد که از سن مارکو دید داشت تا توجه قدرت مرکزی را هم جلب کند. متأسفانه فرسکوها در ونیز به خاطر رطوبت هوا دوام زیادی ندارند و چند دهه بعد این تزئینات تقریباً از بین رفت. خانواده‌ی کونتارینی که به این تزئینات قانع نشده بودند، در اواخر قرن پانزدهم تصمیم گرفتند تا خانه‌ی خود را با یک المان هنری عظیم و پر خرج بازسازی کنند. معمار جووانی کندی (Giovanni Candi)، یک طرح منحصربه‌فرد برای این بنا در نظر گرفت. او پیشنهاد داد یک راه پله‌ی خارجی مارپیچ که در زبان ونیزی به آن باوُلو (bovolo) به معنی حلزون گفته می‌شود، در یک سمت حیاط بسازند که فقط هدف زینتی داشته باشد. این مسئولیت دشواری بود چرا که راه پله باید با ساختمان موجود و ساخته شده از قبل تطابق پیدا می‌کرد و ارتفاع‌ متفاوت طبقات آن در نظر گرفته می‌شد. شاید خلاقانه و عجیب به نظر برسد اما با سلیقه‌ی خاص ونیزی‌ها در آن دوره هم راستا بود.

نتیجه‌ی کار شگفت انگیز بود. یک برج استوانه‌ای با ارتفاع ۲۸ متر و متشکل از ۸۰ پله ساختند که به‌صورت مارپیچ حول ستون مرکزی نصب شد و در بالا کوشکی تعبیه کردند که چشم‌اندازی از بالای بام خانه‌های ونیز داشت. از آن ارتفاع نمایی چشمگیر از بام‌ها، برج ناقوس‌ها، گنبدها، باغچه‌های مخصوص ونیزی‌ها که روی سقف خانه‌ها ساخته می‌شد و حتی گربه‌ها وجود دارد. کونتارینی‌ها بالاخره موفق شدند توجه‌ها را به خود جلب کنند و بینندگان زیادی به تحسین آن پرداختند. در طراحی این راه پله همزمان چند سبک ونیزی، بیزانتین، قرون وسطایی و رنسانس به چشم می‌خورد. سرستون‌های رنسانسی، تکنیک ساخت گوتیک و شکل ونیزی بیزانتین، آن را به نمونه‌ای کمیاب در شهر تبدیل کرده است. در پلان چوبی نمای از بالای شهر ونیز که با نام پیانتا پروسپتیکا (Pianta Prospettica) اثر د باربری (De’ Barbari) در سال ۱۵۰۰ خلق شده و در موزه‌ی کورر (Correr) نگه‌داری می‌شود، این راه پله وجود دارد. همچنین این سازه که تماماً از سنگ ایستریا با بالاترین کیفیت ساخته شده بود، به خاطر هزینه‌ی بالا مورد توجه حاکمیت قرار گرفت. آن‌ها چندین قانون در جهت تعدیل هزینه‌ها وضع کرده بودند تا از نمایش بیش از حد ثروت طبقه‌ی اشراف جلوگیری شود. اگرچه این قوانین در مرحله‌ی عمل بارها نادیده گرفته می‌شد اما این راه پله از چشم نماینده‌های حکومت پنهان نماند. گاهی اوقات واکنش‌های منفی به موضوعی حس کنجکاوی مردم را بیشتر برمی‌انگیزد و همین باعث شد محبوبیت راه پله‌ی مارپیچ بیشتر شود و فامیلی خانواده بر آن بماند و به نام کونتارینی دل باوُلو (Contarini del Bovolo) شناخته شود.

در قرن‌های بعد، استفاده از بنا به‌عنوان مهمان خانه، خانه‌ی اجاره‌ای، دفتر یک سازمان خیریه و غیره به‌ علاوه‌ی دست‌به‌دست شدن و تعمیرات ضعیف، به شکوه و جلوه‌ی آن آسیب زد. آخرین بازسازی بنا در سال ۲۰۱۲ تکمیل شد و پالازو کونتارینی دل باولوی ونیز را به زیبایی سابق بازگرداند. مطالعات جدید نکات بیشتری را در مورد آن آشکار کرده‌اند. راه پله کونتارینی را می‌توان به عنوان پل ارتباطی گم شده بین سبک گوتیک و رنسانس اولیه در ونیز شناخت که با بناهای دیگری مانند پالازو دوکال (Palazzo Ducale) در اوربینو (Urbino) و پالازو پیکولومینی (Palazzo Piccolomini) در پیِنزا (Pienza) شباهت دارد که در ایتالیای مرکزی در نیمه‌ی دوم قرن پانزدهم ساخته شدند. جالب است بدانید ویلهلم تمپل (Wilhelm Tempel)، ستاره‌شناس آلمانی، در سال ۱۸۵۹ یک ستاره‌ی دنباله‌دار و یک سحابی را از بالای همین برج استوانه‌ای کشف کرد و این کاخ یکی از مکان‌های نمایش اتلوی اورسن ولز (Orson Welles) بوده است.