چشمه‌ های اونوفریو در دوبروونیک را بشناسید

دوبروونیک شهری ساحلی در کشور کرواسی است که جاذبه‌های فراوانی دارد. چشمه‌های اونوفریو در این شهر از جاذبه‌های تاریخی مهم آن محسوب می‌شوند. این چشمه‌ها برای صدها سال وظیفه‌ی تأمین آب شهر را به عهده داشته‌اند.

در دوران جمهوری دوبروونیک (Dubrovnik)، تلاش فراوانی صرف تأمین آب کافی برای آشامیدن شد. آب دوبروونیک در ابتدا از طریق آب‌انبارها تأمین می‌شد. آب‌انبارها در دو نوع عمومی یا خصوصی در دوبروونیک وجود داشتند. دولت در سال ۱۳۰۴ میلادی تصمیم به ساخت یک آب‌انبار بزرگ‌ در نزدیکی ساختمان دیوُنا (Divona) به‌منظور جمع‌آوری آب باران از سقف خانه‌ها گرفت. این مکان که اسپونیا (spongia) نام داشت، بعدها اسپونشیا (sponcia) و سپس اسپونزا (sponza) لقب گرفت و به همین خاطر است که نام دیوُنا بعدها به کاخ اسپونزا تغییر یافت. این آب‌انبار در سال ۱۳۱۱ ساخته شد. اگر مایل هستید بیشتر با این شهر آشنا شوید می‌توانید به مقاله جاهای دیدنی دوبروونیک مراجعه فرمایید.

در دوران قحطی، کشتی‌ها وظیفه‌ی تأمین آب شرب از طریق چشمه‌ای در ملینی (Mlini) را بر عهده گرفتند. آن‌ها آب شرب را در بندر دوبروونیک به مشتریان اختصاصی می‌فروختند یا اینکه از این آب برای پر کردن چاه‌های عمومی خشک‌شده استفاده می‌کردند.

شورای عالی دوبروونیک در سال ۱۴۳۶ قانونی را تصویب کرد که به‌موجب آن ساخت یک قنات از سومت (Šumet)، در نزدیکی دوبروونیک، در دستور کار قرار می‌گرفت. بر اساس اسناد موجود، ساخت این قنات به آندریوسیوس بولبیتو (Andreucius Bulbito) از شهر ترامونته (Tramonte) در ایتالیا و اونوفریو جیوردانو دِلا کاوا (Onofrio Giordano della Cava) واگذار شد. بااین‌حال، در تمامی اسناد بعدی تنها به اونوفریو دلا کاوا به‌عنوان معمار و سازنده اشاره شده و هیچ اسمی از آندریوسیوس در پروژه برده نشده است. آب دوبروونیک همچنان از طریق همان چشمه در سومت تأمین می‌شود و کاملاً شرب بوده و کیفیت آب بالایی دارد.

این سیستم آب‌رسانی پیچیده آب را با کمک جاذبه‌ی زمین از ارتفاع ۱۰۶ متری به دوبروونیک می‌رساند. این مسیر ۱۱.۷ کیلومتر طول داشته و ۴ مخزن آب در طول آن قرار می‌گیرد. هرچند بعدها این مخازن برداشته می‌شوند، زیرا بیم آن می‌رود که ممکن است دشمن بعدها در طول جنگ از آن‌ها به نفع خود استفاده کند.

در قرارداد ساخت این قنات‌، بندی وجود داشت که به‌موجب آن معماران می‌بایست به خاطر چکه کردن هر قطره آب در طول مسیر خسارت می‌پرداختند. بااین‌حال، نتیجه‌ی کار بی‌نقص از آب درآمد و هیچ جریمه‌ای از معماران دریافت نشد.

اونوفریو دلا کاوا پس از ساخت این سیستم آب‌رسانی، اقدام به ساخت دو چشمه کرد. چشمه‌هایی که حالا «چشمه‌ی اونوفریوی بزرگ» در میدان پاسکویا میلیشویکا (Paskoja Milicevica) در مقابل کلیسای منجی و «چشمه‌ی اونوفریوی کوچک» در زیر برج ناقوس در مجاورت ساختمان نیروی انتظامی شهر، نام دارند.

اونوفریوی بزرگ که بین سال‌های ۱۴۳۸ تا ۱۴۴۰ ساخته شد، یک مخزن شانزده گوشه با یک سقف گنبدی شکل است. اینجا یکی از نقاط پایانی سیستم آب‌رسانی دوبروونیک محسوب می‌شود. هرکدام از گوشه‌های این مخزن دارای یک طراحی منحصر به‌فرد سنگی به شکل صورت انسان هستند و شیر آب در دهان این صورتک‌ها قرار دارد. متأسفانه این صورتک‌های سنگی در طول یکی از بازسازی‌های اخیر چشمه، آسیب دیده‌اند. گنبد چشمه توسط پیتر مارتینوف (Petar Martinov) از شهر میلان ایتالیا ساخته شده است. بخشی از چشمه نیز به سبب زمین‌لرزه‌ی سال ۱۶۶۷ آسیب دید و حالا آن مجسمه‌ی اژدهایی را که سابقاً در بالای گنبد قرار داشت، کم دارد.

در مجاورت ساختمان نیروی انتظامی شهر در میدان لوزا (Luza)، چشمه‌ی اونوفریوی کوچک قرار دارد. هدف از ساخت این چشمه‌ی کوچک تأمین آب بازار در میدان لوزا بود. حجاری‌های انجام‌شده در این چشمه نیز به دست پیتر مارتینوف شکل گرفته، درحالی‌که سازوکار آن حاصل تلاش‌های اونوفریو دلا کاوا است. آن‌ها این چشمه را بین سال‌های ۱۴۴۰ تا ۱۴۴۲ ساخته‌اند.

در همان سالی که کار ساخت چشمه‌ی کوچک تمام شد، آب نیز به کاخ رهبر جمهوری دوبروونیک رسید و این چشمه که وظیفه‌ی تأمین آب این مجموعه برای صدها سال را بر عهده داشت، همچنان در دهلیز آن به‌چشم می‌خورد. مدتی بعد آب به تَبور (Tabor)، بازار سابق و محل اجتماع کاروان‌های ترک، رسید. از این آب برای اردوگاه قرنطینه و کاروانسراهای ترکی استفاده می‌شد. امروزه بسیاری از مردم و حتی گربه‌های محلی و پرندگان نیز در ماه‌های گرم تابستان از آب این چشمه برای خنک شدن استفاده می‌کنند. چشمه که در شهر قدیمی دوبروونیک و تحت حفاظت سازمان یونسکو قرار دارد، طراحی منحصر به‌فردی داشته و به‌سختی می‌توان آن را نادیده گرفت. آب این چشمه کاملاً تمیز و قابل شرب است.

در قرن شانزدهم، اولین اشاره‌ها به چشمه‌ای دیگر در این شهر با دیوارهای محصور یافت می‌شود. این منبع آب «چشمه‌ی یهودی‌ها» نام می‌گیرد، زیرا به‌طور اختصاصی در اختیار جامعه‌ی یهودیان قرار دارد. چشمه‌ی یهودی‌ها در گذشته در زیر برج ناقوس قرار داشت، اما پس از سقوط جمهوری دوبروونیک به برسالیه (Brsalje) منتقل شد. این چشمه همچنان در این خیابان قرار دارد و محلی برای تأمین آب بسیاری از رهگذران است.

دفعه‌ی بعد که برای پر کردن بطری خود در کنار یکی از شاهکارهای معماری اونوفریو دلا کاوا توقف کردید، اندکی تأمل کرده و به تاریخ شگفت‌انگیز این چشمه‌های زیبا و تلاش برای تأمین آب شرب رایگان برای مردم دوبروونیک فکر کنید.