تاریخچه خاندان هابسبورگ

خاندان هابسبورگ از خاندان سلطنتی آلمان و یکی از خاندان های سلطنتی اصلی اروپا بودند که از قرن پانزدهم تا بیستم فرمانروایی کردند.

نام هابسبورگ از قلعه‌ای به همین نام گرفته شده است که در سال ۱۰۲۰ توسط ورنر (Werner)، اسقف استراسبورگ، و کنت رادبوت (Radbot) ساخته شد. این قلعه مشرف به رودخانه آر (Aar) بود که در سوئیس امروزی قرار دارد. پدر بزرگ رادبوت قدیمی‌ترین جد این خاندان به‌شمار می‌رود و شاید همان کنت گونترام (Count Guntram) باشد که در سال ۹۵۰ در برابر شاه «اوتوی اول» آلمانی قیام کرد. پسر رادبوت، ورنر اول، عنوان کنت هابسبورگ را به دوش می‌کشید و پدربزرگ آلبرت سوم بود که کنت زوریخ شد.

اتریش و به قدرت رسیدن هابسبورگ در آلمان

آلبرت چهارم، پسر رودولف چهارم از هابسبورگ با عنوان رودولف اول در سال ۱۲۷۳ به عنوان شاه آلمان به تخت نشست. او بود که در سال ۱۲۸۲ اتریش و اشتایگری را به دو پسرش آلبرت و رودولف واگذار کرد. از آن زمان بود که هابسبورگ و اتریش با هم شناخته می‌شوند. هر چند سنت خانواده بر این بود که دولتِ قلمرو موروثی نه به افراد که به تمام اعضای مذکر خانواده به‌طور مشترک واگذار شود و با وجود اینکه رودولف دوم سهمش را در سال ۱۲۸۳ بازگرداند، اما زمانی‌که در سال ۱۳۰۸ شاه آلبرت اول درگذشت، مشکلات به‌شدت بالا گرفت. بعد از یک نظام حکومت مشترک، رودولف چهارم در سال ۱۳۶۴ با برادران جوان‌ترش تغییراتی در این قانون به وجود آوردند که جدای از تصدیق کردن حقوق برابر، برتری رئیس خاندان را نیز تأمین می‌کرد. حتی بعد از مرگ او نیز برادرانش آلبرت سوم و لئوپولد سوم، سر یک تقسیم بندی توافق کردند و طی آن آلبرت اتریش، لئوپولد اشتایگری، کارینتیا و تیرول را گرفت.

پسر شاه آلبرت اول، رودولف سوم، از سال ۱۳۰۶ تا ۱۳۰۷ پادشاه بوهمیا (Bohemia) بود و برادرش فردریک نیز با عنوان فردریک سوم از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۳۰ پادشاه آلمان شد. آلبرت پنجم در سال ۱۴۳۸ به پادشاهی مجارستان، آلمان و بوهمیا رسید. تنها پسر بازمانده او نیز از سال ۱۴۴۶ تا ۱۴۵۳ مقام پادشاهی را از آن خود کرد. در همین زمان خط سلطنتی اشتایگری که از لئوپولد سوم مشتق می‌شد نیز به دو شاخه‌ی اتریش داخلی و تیرولی تقسیم شد.

فردردیک پنجم نماینده ارشد اتریش داخلی در سال ۱۴۴۰ به عنوان پادشاه آلمان و در سال ۱۴۵۲ با عنوان فردریک سوم به عنوان امپراطور روم مقدس تاج‌گذاری کرد. امپراطوری در آن زمان بیشتر به خاطر اهداف کاربردی و شکوهمند کردن عنوان پادشاه آلمان بود. اگر خاندان هابسبورگ، سلطنت را به‌طور پیوسته از مرگ فردریک در سال ۱۴۹۳ تا به قدرت رسیدن چارلز ششم در سال ۱۷۱۱ به‌صورت امپراطوری به ارث برد، دلیل اصلی آن این بود که سرزمین‌های ارثی هابسبورگ به قدری بزرگ و وسیع شده بودند که به این خاندان اجازه تحمیل قدرت به دیگر بخش‌های آلمانی را بدهد.

قدرت جهانی هابسبورگ‌ ها

حتی قبل از دوره حکومت فردریک سوم، خاندان هابسبورگ به خاطر ازدواج‌هایی که در میان آن‌ها اتفاق افتاد در آلمان و اروپای مرکزی به قدرت زیادی رسیده بود. ماکسیمیلیان پسر فردریک، اولین بار سیاست ازدواج با قدرت‌های دیگر را رایج کرد. او خودش اولین بار در سال ۱۴۷۷ با وارث بورگاندی ازدواج کرد. به این وسیله هابسبورگ توانست به سرزمین‌های زیادی از فرانسه و هلند دست یابد. در طی ازدواج‌های بعدی خاندان، جایگاه آن‌ها در اروپا باز هم مستحکم‌تر شد.

برادران هابسبورگ: ۱۵۱۶-۱۵۶۴

برادران هابسبورگ، چارلز و فردیناند به مدت نیم قرن حکمرانان غالب اروپای مرکزی و جنوبی بودند. هر دوی آن‌ها در شورش‌های مربوط به اصلاحات تأثیر زیادی داشتند. این ناآرامی‌ها برای سرزمین‌های آلمانی که وفاداری شکننده‌ای داشتند، تهدید جدی به حساب می‌آمد. جدای از این مشکل اصلی مشترک، توجه برادران به دو نقطه مجزا بود. هر کدام از آن‌ها با درگیری‌های مرزی بزرگی دست و پنجه نرم می‌کردند.

چارلز، اروپای غربی را اولویتش قرار داد و اسپانیا را مرکز قلمرو خود کرد. در این نقطه درگیری او با فرانسه بود. مشغله دائمی فردیناند هم در مرزهای شرقی اروپای کاتولیک رومی بود. از سال ۱۵۲۲ برادرش مسئولیت سرزمین‌های ارثی خانواده در اتریش و سایر مناطق آلمانی زبان را به او واگذار کرد. در این منطقه خطر از سمت امپراطوریِ در حال توسعه‌ی عثمانی بود. اگر چه در سال ۱۵۲۶ به طرز جالبی پیروزی قابل توجه ترک‌ها در موهاکس (Mohacs) برای فردیناند سودمند واقع شد. مرگ پادشاه جوان مجارستان و بوهمیا در موهاکس بدون داشتن وارث، موقعیتی قانونی برای به‌دست آوردن این دو تاج و تخت را به فردیناند داد. بدون تلاش زیاد، بوهمیا بخشی از قلمرو هابسبورگ شد. در سال ۱۵۴۷ در طی یک عهدنامه با سلطان ترک، فردیناند تنها نوار غربی پادشاهی سابق مجارستان را به‌دست می‌آورد. با این وجود، زمانی‌که برادرش در سال ۱۵۵۸ امپراطوری را به او واگذار کرد، او به اندازه قابل توجهی سرزمین‌های هابسبورگ در همسایگی اتریش را گسترش داد.

جدا شدن سرزمین‌ های هابسبورگ: ۱۵۵۵-۱۵۵۶

در سال ۱۵۵۵-۶، چارلز پنجم دست از تلاش طولانی خود برای حکمرانی بر بزرگ‌ترین امپراطوری غرب از زمان رومی‌ها برداشت. در طی زمان یک سال او تمام قلمروهای خود را رها و نهایتاً برای زندگی در نزدیکی یک صومعه اسپانیایی خود را بازنشسته کرد.

در ژانویه سال ۱۵۵۶ چارلز تاج اسپانیا و آمریکای تحت سلطه این کشور را به پسرش فیلیپ می‌دهد و همچنین دارایی‌های هابسبورگ در ایتالیا نیز به او می‌رسد. سه ماه قبل از آن نیز حکومت بر هلند به او رسیده بود. در سپتامبر او امپراطوری مقدس روم را به برادرش فردیناند اعطا کرد. این اتفاقات به نوعی رسمی کردن تقسیم بندی سرزمین‌های هابسبورگ به‌شمار می‌رفت که در بیشتر زمان حکومت چارلز یک واقعیت سیاسی بود. مسئولیت مناطق آلمانی زبان از سال ۱۵۲۲ به فردیناند واگذار شد. او، خودش قلمروهای همسایه در بوهمیا و بخشی از مجارستان را به آن اضافه کرد. تحت حکومت او، اتریش و سرزمین‌های همسایه به یک پادشاهی واحد تحت حکومت امپراطور مقدس روم تبدیل شدند.

با تأسیس پایتخت این امپراطوری در وین، رویدادهای ۱۵۵۶ را می‌توان به‌طور خاص آغاز امپراطوری اتریشی دانست. سرزمین وسیع خاندان هابسبورگ نهایتاً به دو امپراطوری اسپانیا و اتریش تقسیم می‌شود که توسط دو خاندان جداگانه هابسبورگ اداره می‌شدند. این دو شاخه از خانواده معمولاً با هم همکاری داشته و ازدواج‌های فامیلی می‌کردند اما از بعد این جدایی به لحاظ سیاسی از هم متمایز شدند.

ازدواج‌ های فامیلی و جانشینی در اسپانیا: قرن هفدهم

این امر در تاریخ واضح است که هابسبورگ‌های اسپانیایی به اندازه خطرناکی به ازدواج در شاخه اتریشی خانواده اقدام کردند و در واقع این مسائل به لحاظ ژنتیکی تا حدی ترسناک به نظر می‌رسند. سه نسل از پادشاهان اسپانیایی (فیلیپ سوم، چهارم و چارلز دوم) هر دو والدینشان از خاندان هابسبورگ بود. مادر هابسبورگی فیلیپ سوم، چهارمین همسر پدرش بود و سه زن قبلی پسرانی به دنیا می‌آوردند که در همان نوزادی می‌مردند یا اصلاً صاحب فرزند نمی‌شدند. مادر هابسبورگی چارلز دوم نیز دومین همسر پدرش بود.

به هر حال این واقعیت را نمی‌توان انکار کرد که تقریباً تمام اجداد چارلز دوم از نسل ماکسیمیلیان بودند. آرواره معروف هابسبورگ در ماکسیمیلیان کاملاً آشکار بود و در پرتره‌هایی که ولاسکز از فیلیپ چهارم کشیده نیز به خوبی دیده می‌شود. این مشکل در چارلز دوم به قدری واضح بود که تا حدی معلولیت به حساب می‌آمد. البته این تنها یکی از مشکلات او بعد از تولد بود. چارلز دوم دو بار ازدواج کرد اما فرزندی نداشت. او در دهه سوم زندگی به قدری بیمار بود که همه انتظار مرگ زودرسش را می‌کشیدند. او که جانشینی نداشت، با مدعیان قدرتمندی که برای تصاحب تاج امپراطوری آماده بودند دست و پنجه نرم می‌کرد.

امپراطوری اتریش: قرن هجدهم تا بیستم

عهدنامه‌های سال ۱۷۱۳ و ۱۷۱۴ به جنگی که برای جانشینی اسپانیا رخ داده بود پایان دادند و هابسبورگ‌ها را با خاندان بوربون جایگزین کردند. قلمرو وسیع هابسبورگ که در قرن شانزدهم توسط برادران چارلز و فردیناند شکل گرفته بود، اکنون به سرزمین‌های ارثی اتریش، بوهمیا، مجارستان و الحاقات جدید اسپانیا در ایتالیا و هلند خلاصه می‌شد. شکوه امپراطوری مقدس روم با خانواده باقی ماند (تا سال ۱۸۰۶ که توسط فرانسیس دوم از بین می‌رود)، اما در این زمان تنها یک نشان معتبر بود. داستان هابسبورگ از قرن هجدهم تا بیستم تقریباً با امپراطوری اتریش معادل می‌شود.

خاندان هابسبورگ در یک نگاه

• شروع هابسبورگ‌ها با ساخت قلعه‌ای به همین نام در سوئیس مصادف بود.
• در سال‌های اولیه حکومت هابسبورگ‌ها، دوره‌ای وجود داشت که برادران اغلب اشتراکاً حکومت می‌کردند.
• دوران حکومت موقتی، دوره‌ای بحرانی بود که امپراطوری روم و پادشاهی آلمان، پادشاه نداشتند. این شکاف تا زمان به قدرت رسیدن هابسبورگ‌ها ادامه یافت.
• به قدرت رسیدن هابسبورگ با رنسانس مصادف بود و زمانی‌که ایده‌های اومانیستی به اروپای شمالی رسیدند این خاندان از آن‌ها استقبال کردند.
• اتریش از طریق امپراطوری هابسبورگ راهی پیدا کرد تا به وسیله ازدواج به قدرت برسد. شعری لاتین در این باره وجود دارد که می‌گوید: «بگذار دیگران جنگ کنند، تو اتریش خوش اقبال ازدواج کن.»
• هابسبورگ‌ها در قرن شانزدهم با امپراطوری قدرتمندشان اروپا را تحت سلطه خود در آوردند.
• هابسبورگ‌ها این قدرت را مدیون تلاش‌های ماکسیمیلیان بودند که توانست با مهارت‌هایش خانواده را به تاج و تخت اسپانیا، مجارستان و امپراطوری مقدس روم برساند.
• در قرن شانزدهم هابسبورگ‌ها می‌توانستند بزرگ‌ترین امپراطوری اروپای غربی از زمان روم شوند اما همیشه درگیری‌های سیاسی بین دو شاخه اسپانیایی و اتریشی خاندان وجود داشت که در اواسط قرن منجر به دو پارگی قلمرو شد.
• هابسبورگ‌های اسپانیایی دائماً از اتریشی‌ها همسر می‌گرفتند و به مرور زمان، امپراطوری خود را در جنگ جانشینی تضعیف کردند زیرا مدعیان تاج و تخت بسیار زیاد شده بودند.
• بعد از آنکه بوربون‌ها در اسپانیا به قدرت رسیدند، هابسبورگ‌ها به سرزمین‌های اتریش، بوهمیا و مجارستان محدود شدند و نامشان به امپراطوری اتریش تغییر یافت.