کلمنتینوم و زیباترین کتابخانه دنیا در پراگ

کلمنتینوم در پراگ، مجموعه‌ای از ساختمان‌های تاریخی همچون برج ستاره‌شناسی، تالار آینه و کلیسای سنت کلمنت را در برمی‌گیرد و امروزه به مقر کتابخانه‌ی ملی تبدیل شده است.

«کلمنتینوم» (Clementinum) بعد از قلعه پراگ، دومین مجتمع بزرگ این شهر به حساب می‌آید و همیشه مرکز آموزشی و فرهنگی شهر بوده است. مجموعه ساختمان‌های تاریخی این مکان در زمین 2 هکتاری آن پراکنده شده‌اند که «کتابخانه‌ی ملی جمهوری چک» (National Library of the Czech Republic) نیز یکی از همین موارد است و بسیاری از کتاب‌ها و دست‌نوشته‌های باارزش را در برمی‌گیرد. کلمنتینوم، یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری شهر پراگ محسوب می‌شود و اهمیت بالایی از لحاظ تاریخی، تحصیلی و فرهنگی برای مردم جمهوری چک دارد. یسوعی ها، اعضای فرقه‌ی انجمن عیسی بودند و کلمنتینوم را در سال 1556 میلادی تأسیس کردند. این گروه در قرن 17 تصمیم گرفت تا مجتمع را گسترش دهد که این پروژه، چیزی حدود 170 سال طول کشید. به همین دلیل است که ساختمان‌های این مجموعه به سبک‌های مختلف معماری ساخته شده‌اند.

یسوعی ها یک مدرسه، کتابخانه، تئاتر، داروخانه و مرکزی مذهبی را به این مجتمع اضافه کردند و بعد از مدتی این مکان به دانشگاه کلمنتینوم تبدیل شد. این دانشگاه را در سال 1654 میلادی با دانشگاه معروف «چارلز» (Charles University) یا همان «کارلف» ادغام کردند؛ اما «دانشگاه چارلز- فردیناند» همچنان در کلمنتینوم باقی ماند. پس از انحلال فرقه انجمن عیسی در سال 1773 میلادی، اعضای آن از کلمنتینوم بیرون رفتند و این مجتمع درنهایت در سال 1930 به مقر کتابخانه‌ی ملی تبدیل شد. امروزه کلمنتینوم، مجموعه ساختمان‌های زیبایی از سبک باروک و روکوکو را در برمی‌گیرد و یادآور زمانی است که شهر پراگ در حال گسترش بود. وسعت و تاریخچه‌ی این کتابخانه از یک طرف و مجموعه‌ی بسیار بزرگ کتاب‌ها و دیوارنگاری‌های آن از طرفی دیگر باعث شده تا بتوان این بنا را زیباترین کتابخانه‌ی جهان نامید. کتابخانه‌ی شهری و فنی این مکان از سال 2009 به بعد به «کتابخانه‌ی ملی و فنی پراگ» انتقال پیدا کرد؛ اما هنوز هم از 20,000 کتاب در کلمنتینوم نگهداری می‌شود که بعضی از آن‌ها جزو کتاب‌های نایاب به شمار می‌روند.

بیشتر ساختمان‌های این مکان بر روی عموم باز نیست؛ اما بازدیدکنندگان می‌توانند آزادانه در حیاط‌های آن قدم بزنند و با استفاده از تور راهنما از بخش‌های متعددی دیدن کنند. کتابخانه‌ی ملی، نزدیک پل چارلز واقع شده و کتابخانه‌ی مرکزی کشور چک به شمار می‌رود. این بنا، به سبک باروک ساخته شده و یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین کتابخانه‌های جهان به حساب می‌آید و سیستم تمام کتابخانه‌های عمومی کشور را مدیریت می‌کند. بعضی از کتاب‌ها و دست‌نوشته‌های آن، آنقدر قدیمی هستند که بر روی کاغذ پاپیروس یونانی قرن یکم میلادی نوشته شده‌اند. سالن کتابخانه‌ی ملی در سال 1722 میلادی ساخته شده و برای دکور آن از نقاشی‌های دیواری تماشایی مرتبط با علم و هنر استفاده کرده و در مرکز سالن آن نیز کره‌های جغرافیایی زیبایی قرار داده‌اند.

«برج ستاره‌شناسی» (Astronomical Clock) هم در شمار ساختمان‌های کلمنتینوم قرار دارد و یسوعی ها آن را در سال 1722 میلادی تأسیس کردند. این برج در سال 1751 بازسازی و به وسایل ستاره‌شناسی تجهیز شد. این برج، 68 متر ارتفاع دارد و بعد از پیمودن 72 پله به بالای آن می‌رسید و می‌توانید به دورنمای زیبای «محله‌ی قدیمی پراگ» دسترسی داشته باشید. «سالن نصف‌النهار» (Meridian Hall)، در طبقه‌ی دوم و بالای سالن کتابخانه قرار گرفته و از آن برای محاسبه‌ی زمان ظهر استفاده می‌کردند. ریسمانی در این اتاق وجود دارد که به نوعی نصف‌النهار پراگ به شمار می‌رود و زمانی که نور آفتاب به آن می‌رسید، متوجه می‌شدند که ساعت 12 ظهر شده است. البته آخرین بار در سال 1928 میلادی از این روش کمک گرفته‌اند.

«تالار آینه‌ها» (Chapel of Mirrors) را می‌توان زیباترین بخش کلمنتینوم به حساب آورد که قدمت آن به قرن 18 میلادی برمی‌گردد. آینه‌های بی‌شماری در سقف و دیوارهای این قسمت تعبیه شده که زمین مرمر آن را منعکس می‌کنند و بازدیدکنندگان را به حیرت وامی‌دارند. دکور ستاره شکل زمین این بخش به گونه‌ای طراحی شده تا ستاره‌های آسمان را تداعی کنند و آینه‌ها نیز به فضای آن عمق می‌دهند و سمبلی از جاودانگی خداوند هستند. دیوارنگاری‌های دیدنی آن را هم «جان هیبل» (Jan Hiebl) بر عهده داشته است و گاهی برای برگزاری کنسرت‌های موسیقی کلاسیک نیز از این تالار استفاده می‌کنند.

از آن جایی که کلمنتیوم توسط یسوعی ها تأسیس شده، ساختمان‌های مذهبی دیدنی متعددی را می‌توان در آن پیدا کرد. «کلیسای سنت کلمنت» (Cathedral of St. Clement)، کلیسایی به سبک معماری باروک است که در سال 1711 میلادی ساخته شده و برخلاف نمای بیرونی ساده‌اش، دیزاین داخلی پر جزئیات، مجسمه‌ها و نقاشی‌های زیبایی دارد که هنرمندان معروفی ساخت آن‌ها را بر عهده داشته‌اند. قدمت «کلیسای ناجی مقدس» (Church of the Holy Savior) به قرن 17 برمی‌گردد که کلیسای اصلی یسوعی ها محسوب می‌شد و گچ‌بری‌های منحصر به فردی دارد. «کلیسای عروج مریم مقدس» (Chapel of the Assumption of the Virgin Mary)، یکی از جالب‌ترین جاذبه‌های این بخش به حساب می‌آید و در سال 1590 میلادی ساخته شده بود تا ایتالیایی‌های مقیم این ناحیه از آن استفاده کنند.