شهر باستانی کارتاژ و جاذبه های دیدنی آن در تونس

شهر کارتاژ از جاذبه های تونس، تاریخچه ی طولانی و پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته تا به شکل امروزی اش درآمده است. در ادامه قصد داریم شما را با تاریخ و جاذبه های باستانی این شهر بیشتر آشنا کنیم.

امروزه روستاهای شهر کارتاژ با شکوفه‌های قرمز گل ختمی و گل کاغذی بنفش رنگ احاطه شده‌اند و ویرانه‌های معدودی از کارتاژ دوران فنیقی‌ها باقی مانده است. با این حال، این ویرانه‌ها در لیست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته‌اند و اگر شما هم به آثار باستانی علاقه‌مند هستید، ارزشش را دارد که این مسافت را از مرکز شهر تونس به سمت شهر کارتاژ طی کنید. 

تاریخچه

طبق منابع رومی، دختر پادشاه صور یعنی «الیسا» (Elissa) ملقب به «دایدو» (Dido)، شهر کارتاژ را تأسیس کرد؛ به این شکل که یکی از شاهزادگان قلمروی «نومیدیا»، تکه زمینی را در سال ۸۱۴ قبل از مسیح به الیسا، پدرش و پیروان او تحویل داد که کم کم گسترش پیدا کرد و امروزه آن را با نام کارتاژ می‌شناسیم. کارتاژ از موقعیت جغرافیایی و نظامی بسیار خوبی برخوردار بود و به کمک دریاچه، دیوارهای بلند، برج‌ها و خندق‌هایش می‌توانست خیلی راحت هنگام حملات دشمن از شهر و زمین‌های کشاورزی اطرافش دفاع کند. علاوه بر آن، ۲۰.۰۰۰ پیاده‌نظام، ۴.۰۰۰ سواره‌نظام و ۳۰۰ فیل نیز همواره برای دفاع از خاکشان آماده بودند. شهر کارتاژ در دوره‌ی حکومت خاندان «هانیبال» به قدرت تجاری برتر در بخش مدیترانه‌ی غربی تبدیل شد و دریانوردانش، تمام قاره‌ی آفریقا را دور زدند و سواحل بریتانیا را کشف کردند. اما موفقیت‌های پی در پی آن‌ها باعث شد تا با قدرت برتر دیگری در مدیترانه، یعنی امپراتوری روم درگیری پیدا کنند.

این‌گونه بود که جنگ‌های پونی یا همان فنیقی میان کارتاژ و روم درگرفت و طی این ۳ جنگ، کارتاژ در سال ۱۴۶ قبل از مسیح کاملاً به یک خرابه تبدیل شد و آن را سوزاندند، غارت و با خاک یکسان کردند و در کل زمین آن نمک پاشیدند تا حتی خاک آن نیز بایر و غیر حاصلخیز شود. رومی‌ها بعداً این منطقه را به استعمار خود درآوردند و از نو ساختند و نام آن را در زبان رومی «مستعمره‌ی جولیا کارتاگو» (Colonia Julia Carthago) گذاشتند. این سرزمین به مرور زمان شکوفا شد و ساختمان‌های باشکوه بسیاری را در آن بنا کردند؛ تا جایی که در قرن دوم بعد از میلاد مسیح با جمعیتی حدود ۳۰۰.۰۰۰ نفر در جایگاه سومین شهر بزرگ امپراتوری روم قرار گرفت. کارتاژ تا مدت‌ها قدرت و نفوذ خود را در آفریقای شمالی حفظ کرد و این بار نوبت عرب‌ها بود تا دوباره شهر را در سال ۶۹۲ میلادی به ویرانه تبدیل کنند. بعد از آن کارتاژ به دست فراموشی سپرده شد؛ تا اینکه طی نظام تحت‌الحمایگی، کشور فرانسه سلطه‌ی خود را در این منطقه برقرار نمود و آن را مورد حمایت قرار داد.

جاذبه های مهم کارتاژ

همان‌طور که تا اینجا خواندید، شهر کارتاژ تاریخچه‌ی طولانی و ناخوشایندی را پشت سر گذاشته و اطلاع از سرگذشت آن به گردشگران کمک می‌کند تا راحت‌تر بتوانند موقعیت بعضی از جاذبه‌های تاریخی آن را درک کنند. در هر حال اگر قصد سفر به این شهر را دارید، پیشنهاد می‌کنیم موارد زیر را در لیست بازدیدتان قرار بدهید:

۱. توفه: گفته می‌شود که «توفه» (Tophet) یا همان «توفِت»، همان مکانی است که پرنسس الیسا در کشور تونس پایه‌گذاری کرد. توفه، حکم معبدی مقدس را برای مردم داشت و خدای خورشید را در آن می‌پرستیدند. حفاری‌های انجام شده در این منطقه نشان می‌دهد که در دوران ابتدایی تأسیس شهر، رسم بود که مردم، اولین نوزاد خود را در اینجا قربانی کنند تا مورد لطف خدایان قرار بگیرند! یک نیایشگاه کوچک به نام «نیایشگاه سینتاس» (Chapel of Cintas) نیز طی این حفاری‌ها پیدا شد که احتمال می‌دهند همان مکانی باشد که الیسا را دفن کرده بودند. توفه، بخش پر پیچ و خم و گیج‌کننده‌ای است و قبرهای عمیق و مستطیل شکل و سنگ‌های یادبود بی‌شماری را در برمی‌گیرد که علامت‌ها و نوشته‌های مختلفی روی آن‌ها حکاکی شده است.

۲. پارک باستان شناسی: پشت «حمام‌های آنتونیوس» (Baths of Antoninus) که بزرگ‌ترین حمام‌های رومی در خارج از خاک روم باستان به شمار می‌روند، «پارک باستان‌شناسی» (Archaeological Park) قرار دارد که در نگاه اول می‌توان طرح و نقشه‌ی رومی آن را به راحتی تشخیص داد. این منطقه، تاریخچه‌ی طولانی کارتاژ را به نمایش می‌گذارد و قبرهای فنیقی متعلق به قرن ۶ و ۵ قبل از میلاد مسیح و یک باسیلیکا را در برمی‌گیرد که به قرن 6 میلادی تعلق دارد و قدمت «کلیسای سنت مونیک» (Chapelle Sainte-Monique) آن نیز به قرن ۷ میلادی برمی‌گردد. در بیشتر قسمت‌های این منطقه‌ی باستان‌شناسی می‌توان بقایای آب‌انبارهای رومی و چندین گلوله‌ی توپ بزرگ را مشاهده کرد و در بخش شمال شرقی این ناحیه نیز «کاخ ریاست جمهوری» (Presidential Palace) قرار گرفته که به خوبی از آن محافظت می‌شود.

۳. موزه ملی کارتاژ: «موزه‌ی ملی کارتاژ» (Carthage National Museum) در بخش مرکزی پارک باستان‌شناسی قرار دارد و مجموعه‌ی جالبی را به نمایش می‌گذارد. این موزه، ماکت کارتاژ فنیقی و توفه، جواهرات، تابوت، موزاییک، وسایل و عتیقه‌های دوران مسیحیت اولیه را در برمی‌گیرد. باغ‌های این موزه نیز به تنهایی ارزش دیدن دارد و در میان گل و گیاهان آن می‌توانید از مجسمه‌ی مرمر ۳ متری دیدن کنید که آن را برای گرامیداشت «لویی نهم» ساخته بودند؛ اما از لحاظ ظاهر بیشتر به «شارل پنجم» شباهت دارد.

۴. تپه بیرسا: «تپه‌ی بیرسا» (Byrsa Hill) با ۷۰ متر ارتفاع، نقش برجسته‌ای در کارتاژ زمان فنیقی‌ها داشت و در دوران رومی‌ها، حدود ۶ متر از آن را کم کردند تا فضای بیشتری برای تأسیس بناهای شاهنشاهانه‌ی خود در دست داشته باشند. امروزه «کلیسای سن لویی» (Saint Louis Cathedral) در بالای این تپه قرار دارد که قدمت آن به سال ۱۸۹۰ میلادی برمی‌گردد و وقف لویی نهم شده است که طی محاصره‌ی تونس در سال ۱۲۷۰ و در همین مکان درگذشت. از بالای این تپه می‌توانید به چشم‌انداز بی‌نظیری از شهر دسترسی داشته باشید.

۵. آمفی تئاتر رومی: آمفی‌تئاتر رومی این مکان که به قرن دوم تعلق دارد، در یک کیلومتری تپه‌ی بیرسا واقع شده و ساختمان ۵ طبقه‌ی آن، زمانی می‌توانست ۵۰.۰۰۰ تماشاگر را در خود جای دهد. متأسفانه بیشتر بخش‌های این بنا به جز چندین اتاق زیرزمینی و ستون‌های بزرگ آن، خراب شده‌اند. کنار این آمفی‌تئاتر، «پارک کاخ‌های رومی» (Park of the Roman Villas) قرار گرفته که فنیقی‌ها ابتدا از این منطقه به عنوان قبرستان استفاده می‌کردند و بعدها رومی‌های ثروتمند، کاخ‌های خود را در این ناحیه ساختند. در این میان، یکی از کاخ‌های قرن سوم این مکان بازسازی شده و تراس آن به منظره‌ی زیبای اطراف کارتاژ اشراف دارد.

سایر جاذبه‌ها

زمانی قدرتمندترین ناوگان مدیترانه در «بندر فنیقی» (Punic Harbor) لنگر می‌انداخت که امروزه دیگر شور و هیجان گذشته را ندارد. «محله‌ی فنیقی‌ها» (Punic Quarter) هم جزو مناطق باستان‌شناسی کارتاژ به حساب می‌آید و به دوره‌ای برمی‌گردد که فنیقی‌ها در بالای تپه، خانه‌های متعددی را ساخته بودند که در دوره‌ی رومی‌ها با خاک یکسان شدند. در زمان حفاری این منطقه، بقایای آثار متعلق به رومی‌ها را به «موزه‌ی باردو» (Bardo Museum) منتقل کردند و امروزه در همان موزه به نمایش گذاشته می‌شوند.