آپ هلی آ، جشنواره آتش وایکینگ ها در اسکاتلند

در ژانویه، یعنی یکی از تاریک‌ و سردترین ماه‌ها در مجمع الجزایر «شتلند» (Shetland) در اسکاتلند، برای جشن گرفتن میراث جزیره، فستیوال بسیار جذابی با برافروختن آتش برگزار می‌شود.

«آپ هلی آ» (Up Helly Aa) بزرگ‌ترین رویداد شتلند و یکی از مهم‌ترین دلایلی است که باید به این جزایر در اسکاتلند سفر کنید. این فستیوال به خودی خود نسبتاً جدید محسوب می‌شود اما از جشن‌های قدیمی سال نو و «یول‌تاید» (Yuletide) سرچشمه گرفته که در آن مردان جوان بر طبل می‌زدند، در شیپورها می‌دمیدند، تیر شلیک می‌کردند و با فریاد و سر و صدا، کریسمس را جشن می‌گرفتند. در سال ۱۸۴۰ میلادی، استفاده از بشکه‌های قیر مرسوم شد که مردان در حالی که ماسک بر چهره داشتند، این بشکه‌ها را آتش زده و سوار بر سورتمه در شهر می‌چرخیدند. البته خیلی سریع هم پسران جوان شهر «لرویک» (Lerwick) بالاخره از این کار خسته شدند و این رسم ادامه پیدا نکرد.

از سال ۱۸۷۰ عده‌ای ایده‌های نو برای این فستیوال مطرح کردند که تغییرات از این زمان به تدریج رخ دادند؛ به عنوان مثال، جشن را دیرتر یعنی در اواخر ماه ژانویه برگزار کردند، لباس مبدل جدیدی به نام «گویزینگ» (guizing) با دوختی ظریف و ماهرانه در جشن مورد استفاده قرار گرفت و یک رژه دسته‌جمعی با مشعل‌‌ هم نیز طرح ریزی شد. دستورالعمل فستیوال آپ هلی آ، در سردر بازار مکان مشخصی به نام «مارکت کراس» (Market Cross)، نصب می‌شد که با جوک‌های محلی و فکاهی‌های به کار رفته در آن خوانندگان را از شدت خنده از حال می‌برد. کمی بعد، تِم وایکینگ و استفاده از ماکت کشتی وایکینگ‌ها به این فستیوال راه پیدا کردند. بعد از جنگ جهانی دوم، آپ هلی آ به فستیوالی عظیم تبدیل شد. پیش از آن افراد درِ خانه‌های خود را باز می‌گذاشتند تا در شب این رویداد، از گویزرها میزبانی کنند اما امروزه سالن‌های بزرگ مانند «هولمزگارث ترمینال» (Holmsgarth Terminal) در لرویک در اختیار برپایی این مراسم و سرگرمی قرار می‌گیرند.

فستیوال به این صورت است که در آخرین سه‌شنبه‌ی ماه ژانویه، چندین رژه اجرا شده و در شامگاه مهم‌ترین بخش مراسم، یعنی حرکت دسته‌جمعی افراد مشعل به دست آغاز می‌گردد. ساعت هفت و نیم غروب به نشانه‌ی شروع مراسم یک فشفشه هوایی در بالای سالن شهر منفجر می‌کنند و مشعل‌های بزرگ که روی آن‌ها گونی آغشته به پارافین قرار گرفته، روشن می‌شوند. گروه موسیقی شروع به نواختن کرده و حرکتی نورانی از مشعل‌ها شکل می‌گیرد که حدود یک کیلومتر پشت «حاکم گویزر» (Guizar Jarl) که بر کشتی وایکینگی خود ایستاده، به صورت مارپیچ پیش می‌رود.

افراد حاکم گویزر، کشتی درازی موسوم به «گالی» (Galley) را می‌کشند و به محوطه‌ی مشخصی می‌آورند که حدود پنج هزار تماشاکننده در آن‌جا نظاره‌گر هستند. سپس گروه مشعل به دست حلقه‌ای به دور کشتی تشکیل داده و آواز سنتی فستیوال آپ هلی آ را می‌خوانند. نورافشانی دیگری در آسمان انجام می‌شود و فرمانروا کشتی را ترک می‌کند. با دمیده شدن صدایی بوق‌ مانند، افراد مشعل‌ها را به درون گالی پرتاب می‌کنند. صحنه‌ی سوختن گالی بسیار دیدنی به نظر می‌رسد اما این تمام ماجرا نیست. در ساعات بعدی تا نزدیک صبح، مردم در سالن‌ها به رقص و پایکوبی می‌پردازند و گروه‌های مختلف از سربازان مبدل به سالن‌های شهر سر می‌زنند و برنامه اجرا می‌کنند. جالب است بدانید آپ هلی آ تنها فستیوال آتش شتلند نیست و در زمستان فستیوال‌های دیگری هم برپا می‌شود که زنان هم در آن مشعل حمل می‌کنند و لباس گویزر می‌پوشند.