حمام های کاراکالا، از بزرگ ترین حمام های عمومی روم باستان

حمام‌های کاراکالا در رم، معروف‌ترین حمام عمومی بازمانده از دوران روم باستان هستند. در این مقاله قصد داریم شما را با تاریخچه‌ی جالب این جاذبه‌ی گردشگری در ایتالیا بیشتر آشنا کنیم.

«حمام‌های کاراکالا» (Baths of Caracalla)، از جمله آثار باستانی باقی‌مانده از دوران امپراتوری روم باستان و از جاذبه‌های گردشگری رم امروزه به حساب می‎آید که به خوبی از آن‌ها محافظت شده است. این مکان در مسیر جاده‌ی تاریخی شهر رم، یعنی «جاده آپیا» (Appian Way) واقع شده و در زمان خودش، دومین حمام عمومی بزرگ روم باستان محسوب می‌شد و به حدود 1600 نفر خدمات‌رسانی می‌کرد. امروزه می‌توانید از ویرانه‌های این ناحیه بازدید کنید و از آنجایی که تعداد تابلوهای اطلاعات در این مکان کم است، شاید بهتر باشد کتاب راهنما را با خود ببرید یا از راهنماهای آنجا کمک بگیرید تا با آگاهی از جزئیات و ویژگی‎های این حمام‌های چشمه‌ی آب گرم، راحت‌تر بتوانید آن‌ها را در دوران اوج خود تصور کنید.

تأسیس حمام‌های کاراکالا از دو جهت به نفع مردم بود. بیشتر مردم رم در آن زمان در ساختمان‌های شلوغ زندگی می‌کردند و به تسهیلات بهداشتی دسترسی نداشتند. بنابراین این حمام‌ها هم از نظر بهداشتی به کمک مردم می‌آمدند و هم فرصتی را برای آن‌ها فراهم می‌کردند تا با افرادی جدید آشنا شوند و خوش و بشی با هم داشته باشند. این مکان، 3 حمام بزرگ را دربرمی‌گرفت که یکی از آن‌ها به استخر آب سرد، دومی آب ولرم و سومی به استخر آب گرم اختصاص داشت. ساختار این حمام‌ها مانند عرف آن زمان، به گونه‌ای بود که مردم می‌توانستند به راحتی میان این 3 حمام عمومی رفت و آمد کنند و با دوستان یا آشنایانشان در ارتباط باشند. با اینکه امروزه به بعضی بخش‌های این مکان آسیب وارد شده و طبیعتاً شکوه ابتدایی‌اش را ندارد، هنوز هم بازدید از ویرانه‌ها و محیط وسیع آن، بازدیدکنندگان را متحیر و متوجه عظمت آن خواهد کرد.

تاریخ تأسیس این حمام‌ها به سال 211 تا 224 میلادی برمی‌گردد و سه پادشاه روم، یعنی کاراکالا، «هلیوگابالوس» (Heliogabalus) و «الکساندر سوروس» (Severus Alexander) در ساخت آن نقش داشته‌اند. در واقع، کار ساخت آن در دوره‌ی کاراکالا شروع شد که دستور داده بود حمام‌ها را در مسیر جاده‌ی معروف آپیا بسازند تا مسافران شهر رم در نگاه اول بتوانند آن را ببینند و اگر مایل بودند، خستگی بعد از سفرشان را با حمام در این مکان به در کنند. در زمان دو جانشین او، حمام‌ها و پارک نیز به ساختمان اصلی اضافه شد و آب آن را از یکی از قنات‌های رم تأمین می‌کردند. در بخش مرکزی این ناحیه، موزاییک‌هایی کشف شده بود که چهره‌ی چندین ورزشکار را به نمایش می‌گذاشت و بر اساس همین موضوع، باستان شناسان حدس می‌زنند سالن واقع در این منطقه، نقشی مانند باشگاه را در آن دوره داشته است. از این موزاییک‌ها امروزه در «موزه واتیکان» (Vatican Museums) نگهداری می‌کنند که در شمار موزه های معروف رم قرار دارد و می‌توانید از آن‌ها بازدید کنید.

برای دکور داخل ساختمان‌های این ناحیه بیشتر از موزاییک‌های رنگارنگ استفاده می‌کردند و برای طراحی موزاییک‌های سفید و مشکی نیز از تصویر حیوانات دریایی همچون ماهی و اسب آبی کمک گرفته می‌شد. یکی از نکته‌های جالب راجع به این مکان شاید این باشد که هیچکس به ذهنش نرسیده بود درصورت استفاده‌ی همگانی مردم از این حمام‌ها و وضع نکردن هیچ قانون خاصی درباره‌ی افراد بیمار، ممکن است بیماری‌هایی خاص میان مردم شیوع پیدا کند. در نهایت، این امپراتور هادریان بود که دستور داد ساعات خاصی را به استفاده‌ی بیماران از حمام اختصاص دهند تا بشود این مشکل را تحت کنترل درآورد. مسئله‌ی مختلط بودن حمام‌ها، یکی دیگر از مسائلی به شمار می‎رفت که ظاهراً پادشاهان روم در رابطه با حمام‌های کاراکالا با آن دست و پنجه نرم می‌کردند. هادریان و چندین امپراتور دیگر، این موضوع را ممنوع اعلام کرده بودند؛ اما همین که چندین امپراتور در طول تاریخ مجبور شدند قانون منع حمام مختلط را چندین بار تکرار کنند، نشان می‎دهد که مردم زیاد آن را جدی نمی‌گرفتند.

حمام‌های کاراکالا، 2 کتابخانه و چندین باغ بزرگ را نیز شامل می‌شد تا مردم در آن پیاده‌روی کنند و از منظره‌ی اطراف لذت ببرند. علاوه بر آن، یک استخر تفریحی را هم در این ناحیه ایجاد کرده بودند تا امکانات آن تکمیل شود. خوشبختانه باغ‌های این مکان هنوز هم سر جایشان هستند و می‌توانید میان آن‌ها قدم بزنید. اما موضوع درمورد حمام‌ها فرق دارد و از آنجایی که سقف و بعضی از دیوارهایش ریخته و چیزی از مجسمه‌ها و دکور داخل آن نیز باقی نمانده، باید از قدرت تخیلتان استفاده کنید و چارچوب‌ها و قسمت‌های باقی‌مانده را مانند تکه‌های پازل کنار یکدیگر بگذارید تا به نتیجه برسید. البته چند مورد از مجسمه‌های باقی‌مانده از آن دوران در موزه‌های واتیکان به نمایش گذاشته می‌شود.

امپراتوران روم در طول تاریخ، چندین بار دستور بازسازی و رسیدگی به این حمام‌ها را صادر کرده بودند. اما با حمله‌ی «اوستروگوت‌ها» (Ostrogoths) در سال 537 میلادی، روم باستان به محاصره‌ی آن‌ها درآمد و با خراب شدن منبع آب حمام‌های کاراکالا، کار آن نیز به پایان رسید. این مکان تاریخی، همه روزه فعالیت دارد؛ به جز دوشنبه‌ها که فقط صبح می‌توانید از آن بازدید کنید. همچنین برای ورودی حمام، مبلغ ناچیزی را باید بپردازید و ساعت دقیق کار آن را هم بهتر است یک روز قبل از مراجعه به صورت آنلاین چک کنید تا از آخرین تغییرات مطلع شوید.