فستیوال فانوس پینگسی در تایوان

«فستیوال فانوس آسمانی‌ پینگسی» (Pingxi Sky Lantern Festival) یا «فستیوال فانوس تایوان» را می‌توان چکیده‌ همه‌ جشن‌های فانوس تایوان دانست که در منطقه پینگسی شهر «نیو تایپه» (New Taipei) برگزار می‌شود.

این جشنواره جزو چهارده فستیوال دنیا در فهرست «فودور» (Fodor) است که قبل از مرگ باید ببینید. «شبکه تلویزیونی دیسکاوری» (Discovery Channel) آن را دومین جشن بزرگ سال نو در جهان معرفی کرده و شبکه‌ی سی‌ان‌ان رفتن به این فستیوال را یکی از ۵۲ کاری که انسان در زندگی باید انجام دهد، می‌داند. از نظر تاریخی فانوس‌ها را به عنوان علامت برای افرادی که در کوه از ترس غارتگران مخفی شده بودند، می‌فرستادند تا به آن‌ها بفهمانند مسیر برای بازگشت به دهکده امن است. این سنت از مهاجرانی که در زمان «سلسله چینگ» (Qing Dynasty) از «مینان» (Minnan) در جنوب چین به پینگسی آمدند، به ساکنان این‌ منطقه منتقل شد. در اواخر قرن بیستم پاسداشت سنت‌ها و فرهنگ‌های بومی بین مردم رواج پیدا کرد و فرستادن فانوس‌ به آسمان به یک جشن سالانه تبدیل شد که در روز پانزدهم از اولین ماه تقویم «لونار» (lunar) آن را برگزار می‌کنند. فستیوال فانوس‌ پینگسی با تلفیق نشانه‌های مذهبی، تاریخی و فرهنگی نمونه‌ای از یک جشنواره‌ منطقه‌ای است که توانسته در سطح ملی گسترش یابد.

فانوس‌ها یا بالن آرزوها در واقع از پیشینیان بالن‌ها محسوب می‌شوند. «ژوگه لیانگ» (Zhuge Liang)، صدر اعظم سه دوره امپراطوری و ملقب به «کانگ‌مینگ» (Kongming)، را مخترع این فانوس‌ها می‌دانند و به همین جهت «فانوس کانگ‌ مینگ» (Kongming lantern) هم به آن گفته می‌شود. این فانوس‌ها را در ابتدا برای رساندن پیام‌های نظامی استفاده می‌کردند. در مورد تاریخچه‌ این کار در پینگسی روایات متعددی وجود دارد. در یکی از این روایات، همانطور که پیشتر عنوان کردیم، در سال ۱۸۲۱ مهاجران چینی به منطقه‌ی پینگسی وارد شدند و شروع به ساختن دهکده‌هایی در نواحی اطراف کردند. برای فرمانداری ایالت، کنترل این روستاهای دورافتاده دشوار بود و آن‌ها را در خطر حمله‌ راهزنان قرار می‌داد. روستاییان برای محافظت از خود بعد از پایان برداشت محصول و شروع زمستان، به کوه‌ها پناه می‌بردند و مخفیانه زندگی می‌کردند و تنها مردان قوی‌جثه در روستا می‌ماندند تا از آن در مقابل حمله دفاع کنند، زیرا راهزنان در این فصل بیش از همیشه گرسنه می‌شدند و احتمال حمله بیشتر بود. پس از رفع شدن خطر، مردان حاضر در روستا فانوس‌ها را به آسمان می‌فرستادند تا به روستاییان زمان امن بازگشت را اعلام کنند. از دل این سنت فستیوال فانوس‌های آسمانی امروزی شکل گرفت. در روایت دیگری از تاریخچه‌ی این جشنواره می‌گویند که هرساله فانوس‌ها برای نیایش در آغاز کشت بهاره به آسمان فرستاده می‌شدند. زنان اغلب آرزو می‌کردند فرزندان بیشتری داشته باشند تا نیروی کار کشاورزی آن‌ها افزایش یابد؛ بدین ترتیب فانوس‌ها را با دعای زایمان راحت و محصول فراوان به آسمان روانه می‌کردند.

فستیوال فانوس پینگسی رویدادی سه روزه است که هر روز سه بخش و هر بخش هشت مرحله رهاسازی فانوس را شامل شده و در سه حوزه برگزار می‌گردد. به غیر از این بخش‌ها، بازدیدکنندگان می‌توانند در زمان‌ها و مکان‌های مخصوص فانوس‌هایشان را به آسمان بفرستند. بخش افتتاحیه همیشه در «مدرسه ابتدایی جینگتانگ» (Jingtong Elementary School) و بخش دوم در «دبیرستان مقدماتی پینگسی» (Pingxi Junior High School) برپا می‌شود. سومین و شلوغ‌ترین بخش فستیوال در «میدان فانوس آسمانی شیفن» (Shifen Sky Lantern Square) برقرار است که هزاران فانوس آسمانی را سازمان‌های حامی این رویداد برای بازدیدکنندگان علاقمند مهیا کرده‌اند. در دو حوزه‌ی اول معمولاً فانوس‌های خلاقانه و جالبی وجود دارد. یکی از اتفاقات مهم مراسم هم آزاد کردن فانوس بزرگ اصلی در میدان فانوس آسمانی شیفن است.

چارچوب فانوس‌ها از چوب «مکینو بامبو» (makino bamboo) و کاور آن از کاغذ برنج و الیاف کنف است که ترکیبی بادوام به وجود می‌آورند. فانوس‌های سنتی چهار یا پنج وجه داشتند که بر هر کدام یک آرزو یا دعا نوشته می‌شد. مواد به کار رفته در ساخت این فانوس‌ها نگرانی بابت اثر تخریبی بر محیط زیست را از بین می‌برند و زیست‌تخریب‌پذیر هستند. ساخت فانوس هم آسان به نظر می‌رسد. ابتدا بامبو از طول به نوارهای باریکی شکافته می‌شود و چارچوبی نیم‌دایره‌ای با آن شکل می‌دهند. یک قطعه سیم مثلثی در پایین قرار می‌گیرد تا کاغذ جاس را که به عنوان سوخت عمل می‌کند، نگه دارد. سپس با چهار یا پنج لایه کاغذ برنج، چارچوب پوشیده می‌شود و در نهایت کاغذ جاس در مخلوط روغن بادام زمینی و نفت فرو برده شده و به سیم آن را قلاب می‌کنند.