معبد و ستون های المپیای زئوس، خدای یونان باستان

معبد زئوس که از خدایان یونان است، از جمله جاذبه‌های تاریخی معروف شهر آتن به حساب می‎آید که در زمان خود، به عنوان بزرگ‌ترین معبد در یونان باستان شناخته می‎شد. اتمام ساخت این بنا، چندین قرن طول کشیده و در آخر در دوران امپراتور هادریان به پایان رسیده است.

«معبد زئوس» (Temple of Olympian Zeus) در آتن، قدمتی طولانی دارد و به سال 174 قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. البته ساخت این بنا چندین بار نیمه کاره رها شد و درنهایت در دوران امپراتور هادریان و در سال 131 میلادی به پایان رسید. طرح جاه‌طلبانه‌ی این مکان و ستون‌هایش که به طور غیرعادی بلند هستند و 17.25 متر ارتفاع دارند، باعث شده بود تا این مکان به یکی از بزرگ‌ترین معبدهای ساخته شده در دوران باستان تبدیل شود. این بنا در سمت شمال شرقی آکروپولیس و در نزدیکی «رودخانه‌ی ایلیسوس» (River Ilissos) در یونان قرار گرفته و آن را با نام «المپیون» (Olympieion) و «ستون‌های المپیای زئوس» نیز می‌شناسند.

«پوسانیاس» (Pausanias)، نویسنده و جغرافیدان یونانی، عقیده داشت معبد زئوس، توسط «دئوکالیون» (Deucalion) ساخته شده است که در شمار شخصیت‌های اساطیر یونان قرار دارد. اما نشانه‌هایی که در این منطقه‌ی باستانی پیدا شده، وجود حیات و سکونت مردم در دوران نوسنگی را به اثبات می‌رساند و حتی از روی شواهد می‌توان نتیجه‌گیری کرد یک معبد دیگر در این ناحیه وجود داشته که تاریخ ساخت آن به قرن 6 قبل از میلاد برمی‌گردد. حکم‌ران مستبد یونان، یعنی «پسیستراتوس» (Peisistratos) در سال 515 قبل از مسیح تصمیم گرفت تا معبدی بسیار بزرگ‌تر و به سبک معماری «دوریک» (Doric order) بسازد و آن را جایگزین این معبد قدیمی کند. این پروژه قبل از برکناری پسر پسیستراتوس نیمه کاره ماند و در دوران دموکراسی یونانی نیز به آن رسیدگی نشد.

ظاهراً یونانی‌های دوران کلاسیک اعتقاد داشتند که ایجاد ساختمانی به این وسعت، برخلاف دموکراسی است و حتی ارسطو از این بنا به عنوان نمونه‌ای یاد کرده بود که چطور حاکمان مستبد، سر مردم را با ساخت چنین جایی گرم می‌‌کنند تا وقت و انرژی کافی برای اعتراض یا شورش نداشته باشند. سرانجام در سال 174 قبل از مسیح و در دوران «آنتیوخوس چهارم اپیفانس» (Antiochus IV Epiphanes)، کار ساخت این معبد از سر گرفته شد. آنتیوخوس چهارم، بر روی مهارت معمار رومی، یعنی «کاسوتيوس» (Cossutius) حساب باز کرد و درنهایت تأسیس ستون‌های کورینتی آن در سال 163 قبل از مسیح به پایان رسید که بدنه‌ای باریک و شیارهای طولی داشتند. متأسفانه کار این بنا دوباره بعد از مرگ امپراتور، چندین قرن به تعویق افتاد.

زمانی که یونان، تحت سلطه‌ی روم باستان درآمد، «سولا» (Sulla) دو مورد از ستون‌های این بنا را جابه‌جا کرد و از آن برای تکمیل دکور «معبد ژوپیتر» (Temple of Jupiter Optimus Maximus) در رم استفاده شد. البته امپراتور آگوستوس نیز تا حدودی تلاش کرد تا کار معبد زئوس از سر گرفته شود؛ اما درنهایت، این امپراتور هادریان بود که به یونان و فرهنگ یونان علاقه‌ی فراوانی داشت و در دوران اقامتش در آتن، در سال 131 میلادی دستور داد تا ساخت این معبد را به پایان برسانند. یک دیوار مستطیل شکل، دور این معبد ساخته شد و چندین حمام رومی و یک طاق 18 متری به نام «تاق هادریان» (Arch of Hadrian) نیز به آن اضافه کردند که حکم بخش ورودی این منطقه را داشت. تعداد ستون‌های این معبد در ابتدا 104 مورد بود و از تراش‌کاری بر روی سنگ مرمر برای دکور سرستون آن‌ها کمک گرفته شده است.

بعدها 2 معبد دیگر و یک پیش‌دروازه هم در این مکان ایجاد شد و مجسمه‌ی ساخته شده از طلا و عاج زئوس و هادریان را نیز درون معبد اصلی قرار دادند که متأسفانه چیزی از این 2 مجسمه یا دیزاین داخل این مکان باقی نمانده است. معبد زئوس در طول تاریخ، دستخوش اتفاقات ناگوار بسیاری شده و از بیشتر بخش‌های آن برای ساخت بناهای دیگر استفاده کرده‌اند؛ تا جایی که امروزه فقط 15 مورد از ستون‌های باشکوه آن باقی مانده است: 2 مورد در گوشه‌ی جنوب غربی و 13 مورد در جنوب شرقی. ستون شانزدهم آن در سال 1852 میلادی بر اثر طوفانی شدید به زمین افتاد و هنوز هم آن را جابه‌جا نکرده‌اند.