خانه رامبراند در آمستردام، موزه ای برای آشنایی با نابغه هلندی

یکی از مکان‌هایی که در سفر به آمستردام هلند بازدید از آن را نباید از دست بدهید، «موزه خانه رامبراند» (Rembrandt House Museum) است که مکان زندگی او و خانواده‌اش در سال‌های ۱۶۳۹ تا ۱۶۵۸ بود.

سفر به شهر تاریخی آمستردام در تورهای هلند

«رامبراند هارمنزون وان راین» (Rembrandt Harmenszoon van Rijn) هنرمند، معلم و دلال هنری یکی از مهم‌ترین هنرمندان عصر طلایی هلند به شمار می‌آید. اگرچه اثر معروف «نگهبان شب» ساکن دائمی موزه ملی آمستردام شده، اما موزه‌ خانه رامبراند جایی است که این هنرمند نابغه را به خوبی خواهید شناخت. خانه‌ی رامبراند حدود صد سال پیش به موزه تبدیل شد. اگر شک دارید که وقت گرانبهای خود را به بازدید از این جاذبه‌ی آمستردام که در یکی از خیابان های معروف آمستردام یعنی زوارنن بورکوال واقع شده اختصاص دهید یا خیر، این مطلب را بخوانید.

خانه‌ی رامبراند در سال ۱۶۰۷ در منطقه‌ای از آمستردام ساخته شد که بعدتر «خیابان براد سن آنتونی» (St. Anthony's Broad Street) نام گرفت. بسیاری از هنرمندان و تاجران ثروتمند در این محله‌ی اعیانی سکونت داشتند. رامبراند این خانه را در سال ۱۶۳۹ به قیمت سیزده هزار گیلدر خریداری کرد که مبلغ گزافی به حساب می‌آمد. او در واقع پول کافی برای خرید آن نداشت اما اجازه دادند که به صورت قسطی آن را پرداخت کند. در همان سال مأموریت مهم نقاشی «نگهبان شب» به رامبراند محول شد و پول زیادی از آن به دست آورد. رامبراند درآمد خوبی داشت، اما قادر یا مایل به پرداخت بدهی خود نبود. این روند سرانجام به ورشکستگی مالی او انجامید. اتفاقات دیگر هم به تراژدی این خانه افزود؛ «ساسکیا» (Saskia) همسر رامبراند و سه تن از فرزندانش در این خانه درگذشتند. خانه در سال ۱۶۵۸ به حراج گذاشته شد و او به یک خانه‌ی کوچک استیجاری نقل مکان کرد و تا زمان مرگش در سال ۱۶۶۹ در آن‌جا زندگی کرد.

خانه در ابتدا به صورت دو طبقه ساخته شد. بیست سال بعد نوسازی‌هایی روی آن انجام شد که شامل افزودن طبقه‌ی سوم و تزئینات به نمای خارجی می‌شود و ساختمان به شکلی درآمد که امروز شاهد آن هستیم. درجنبش هلند در سال ۱۹۱۱ میلادی، خانه‌ی رامبراند به موزه تبدیل گشت تا هم مکانی برای احترام به جایگاه این هنرمند بزرگ ملی باشد و هم به عنوان نمونه‌ای برجسته از معماری هلند قرن هفدهم حفظ شود. در این اقدام با استفاده از فهرست موجود در حراجی و تعدادی از نقاشی‌های هنرمند در خانه، اتاق‌های داخل بازسازی شدند و به شکل موزه‌ی امروزی درآمدند.

در موزه خانه رامبراند در اتاق‌هایی قدم می‌زنید که روزگاری او در آن‌ها زندگی و کار کرده است. در آشپزخانه ظروف مسی، اجاق منقلی و محل خواب پیشخدمت‌ها مشاهده می‌شود. در «اتاق پذیرش» او با خریداران آثار هنری گفتگو می‌کرد. «استودیو رامبراند» جایی است که می‌توانید ببینید او چطور بوم را آماده، نور را تنظیم و رنگ‌هایش را مخلوط می‌نمود. تعدادی از رنگ و ابزارها در معرض نمایش قرار داده شده‌اند که نشان می‌دهند رنگ‌ها چطور مخلوط می‌شدند؛ کاری که معمولاً شاگردانش انجام می‌دادند. اتاق کار و تختخواب رامبراند بخش دیگری از موزه هستند. همچنین مجموعه‌ی شخصی رامبراند از مصنوعات غیرمعمول و خارجی در اتاق «کابینت» (Cabinet) به نمایش گذاشته شده، چرا که او کلکسیونری پرشور بود. رامبراند بخش قابل توجهی از درآمد خود را صرف خرید اشیای هنری و کمیاب می‌کرد و حتی وقتی در سراشیبی مالی قرار گرفت از این کار دست نکشید. نقاشی‌های نفیس، حیوانات پر شده، اشیای آسیایی، آثار شیشه‌ای ونیزی، اسلحه‌های خارجی، مجسمه‌های رومی، سکه، مدال و غیره از قطعات موجود در مجموعه‌ی او هستند. ورکشاپ‌های جالبی معمولاً در موزه برگزار می‌شوند که اغلب رایگان هستند؛ به عنوان مثال نحوه‌ی چاپ دستی طرح‌های قلم‌زنی در قرن هفدهم یا طرز نقاشی در زمان رامبراند.

در خانه علاوه بر آثار هنرمندان معاصر رامبراند، مجموعه‌ی کوچکی از آثار استاد او، «پیتر لستمن» (Pieter Lastman) را ملاحظه خواهید کرد که البته از مهم‌ترین آثار او شناخته می‌شوند و برخی از آن‌ها الهام‌بخش آثار رامبراند بودند. تعدادی از وسایل و ظروف سفالی نمایش داده شده در کاوش‌هایی در حیاط خانه پیدا شده‌اند. در نهایت در اتاق نمایش مدرن آثار خود رامبراند را مشاهده خواهید کرد. هسته‌ی مرکزی خانه‌ی رامبراند، آثار گرافیکی او شامل قلم‌زنی، نقاشی و بشقاب مسی است و مرور کاملی بر آثار او ایجاد می‌کند. ۲۶۰ اثر از ۲۹۰ قلم‌زنی او در این‌جا نمایش داده شده‌اند که مجموعه‌ی کاملی محسوب می‌شود و مهارت بی‌نظیر او در این زمینه را نمایان می‌کند. استفاده‌ی آزادانه از خطوط، قلم‌زنی‌های مشکیِ پررنگ منحصر به فرد و گراورسازی استادانه‌ی او بسیار مورد توجه قرار گرفت. بسیاری از کلکسیونرهای آن دوران به جمع‌آوری آثار این هنرمند علاقمند بودند.

حقایقی جالب که باید قبل از بازدید در مورد رامبراند بدانید

• علاوه بر نقاشی، او یک کاسب یا اصطلاحاً «بیزنس من» (business man) بود. او در هنر به تجارت می‌پرداخت و در طی بیست سال با بسیاری از شاگردانش حجم عظیمی از نقاشی‌ها را کپی کردند و ساختند.
• رامبراند اصالتاً اهل آمستردام نبود و در «لیدن» (Leiden) متولد شده بود.
• او معلمی سخت‌گیر و انسانی خشن و بدخلق بود. نظرات دیگران برای او اهمیتی نداشت و در سطوح اجتماعی بالا او را نمی‌پذیرفتند.
• رامبراند پس از مرگ همسرش چند رسوایی اخلاقی به بار آورد.
• رامبراند با وجود درآمد خوب مدیریت مالی مناسبی نداشت و برای زندگی مجللش زیر بار قرض رفت و نهایتاً در فقر درگذشت.
• او در سال ۱۶۶۹ از بیماری طاعون که در آمستردام فراگیر شده بود درگذشت و در قبری بدون نام در «وسترکرک» (Westerkerk) به خاک سپرده شد. آرامگاه او هنوز نامشخص بوده و تنها یادبودی در راهروی شمالی وسترکرک امروزه برای او نصب شده است.