رقص فلامنکو و تاریخچه غنی آن

موسیقی و رقص پرتکاپو و هیجان انگیز فلامنکو، شهرت جهانی دارد و معمولاً اولین تصویری است که بعد از شنیدن نام کشور اسپانیا در ذهن مردم نقش می بندد. اما چه عواملی در موفقیت چشمگیر این رقص نقش داشتند؟

فلامنکو، رقصی هیجان‌انگیز و نشاط‌بخش به شمار می‌رود که شنونده یا بیننده را به وجد می‌آورد و طی قرن‌ها تکامل پیدا کرده تا به شکل امروزی‌اش درآمده است. هر گامی که رقصنده‌های این سبک برمی‌دارند و هر ضربه‌ی گیتار نوازندگان آن، تاریخچه‌ی غنی این هنر ملی را به نمایش می‌گذارد. این رقص، ریشه در فرهنگ کولی‌های اندلس در جنوب اسپانیا دارد و برای اینکه بتوانید از فلامنکوی امروزی لذت ببرید، بهتر است راجع به تاریخچه و نحوه‌ی شکل‌گیری آن اطلاعات بیشتری به دست بیاورید.

امروزه رقص اسپانیایی را مصادف با هویت ملی این کشور می‌دانند؛ اما تاریخچه و چگونگی به شهرت رسیدن این رقص، به این سادگی نبوده و مسیر پرپیچ و خمی را گذرانده تا به این درجه برسد. عوامل مختلفی در رشد و تکامل این رقص نقش داشته‌اند و نمی‌توان فقط یک علت را برای آن نام برد. درواقع فلامنکو به کمک مجموعه‌ای از این عوامل توانست همراه با رقص‌های معروف دیگری همچون باله و هیپ هاپ در جهان مطرح شود. درمجموع می‌توان 3 مرحله‌ی اصلی را نام برد که در تکامل رقص فلامنکو تأثیرگذار بوده‌اند: ورود کولی‌ها به اسپانیا، جنبش رمانتیسم و دوران دیکتاتوری فرانکو که در ادامه درمورد هر کدام به صورت جداگانه توضیحی کوتاه خواهیم داد.

ورود کولی ها به اسپانیا

رقص فلامنکو در قرن ۱۵ میلادی و با ورود کولی‌ها به شبه‌جزیره ایبری ابداع شد. شبه‌جزیره ایبری، کشورهای مختلفی را در برمی‌گیرد؛ اما بیشتر از همه بین ۲ کشور اسپانیا و پرتغال تقسیم شده است. کولی‌ها چندین قرن بود که در سراسر دنیا از جمله به کشورهایی همچون هند، ایران و مصر سفر می‌کردند و بعد از مدت‌ها آوارگی در نهایت در این ناحیه مستقر شدند. آن‌ها رقص‌های محلی گوناگونی که در طول سفرهایشان با آن برخورد کرده بودند را با یکدیگر تلفیق کردند تا از ترکیب آن‌ها، فرهنگ و هویت مخصوص به خودشان را به وجود بیاورند.

جنبش رمانتیسم

حدود ۳ قرن بود که به رقص فلامنکو اجحاف می‌شد و رژیم سلطنتی، آن را تحت فشار قرار می‌داد. با ورود مکتب رمانتیسم یا همان عصر رمانتیک به اروپا در قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ میلادی، فلامنکو توانست در هنر و ادبیات در سطح جهانی مورد استقبال قرار بگیرد. جنبش رمانتیسیسم، تأکید فراوانی بر روی طبیعت، احساسات و از همه مهم‌تر فرهنگ عامه داشت و فرهنگ‌هایی همچون تمدن منطقه‌ی اندلس توانست هنرمندان این جنبش را تحت تأثیر قرار بدهد. در واقع فلامنکو، تجلی هنر شرقی و سبکی کم‌نظیر بود و شکل مدرن آن که امروزه باب شده است، در همین دوره شکل گرفت.

تجاری شدن فلامنکو در اواخر قرن ۱۹ اتفاق افتاد که کم‌کم توانست وارد کافه‌ها و بارها شود و از آن برای سرگرم کردن بازدیدکنندگان و مشتریان استفاده می‌کردند. به مرور زمان این هنر به سراسر قاره‌ی اروپا ورود پیدا کرد و حتی بعضی از هنرمندان برجسته‌ای که در رقص باله تخصص داشتند، تا حدودی شمایل و سبک کولی‌ها را به خود گرفتند. علاوه بر آن، «اپرای فلامنکو» نیز رواج پیدا کرد که در آن، نمایش فلامنکو به حیطه‌ی اپرا و باله وارد می‌شد و اینگونه بود که رقص فلامنکو شهرت جهانی پیدا کرد و مورد توجه اشراف‌زادگان و طبقه‌ی ممتاز قرار گرفت.

دوران دیکتاتوری فرانکو

آخرین مرحله‌ای که در تبدیل رقص فلامنکو به شکل امروزی‌اش نقش داشته، دوران حکومت دیکتاتور اسپانیایی، یعنی «فرانسیسکو فرانکو» است. او از سال ۱۹۳۹ تا ۱۹۷۵ میلادی قدرت را بر دست داشت و وقتی متوجه شد که فلامنکو چه پتانسیل‌هایی دارد، از آن به عنوان تبلیغات و به نفع کشور استفاده کرد. فلامنکو در این دوره به عنوان رقص ملی اسپانیا اعلام شد و دولت تصمیم گرفت تا فلامنکو را در بعضی از فیلم‌های اسپانیایی بگنجاند و از این طریق، گردشگران بیشتری را به کشور جذب کند. برای مثال فيلم «لوس تارانتوس» (Los Tarantos)، یکی از همین فیلم‌هایی به حساب می‌آید که رقص فلامنکو را به شهروندان سایر کشورهای اروپایی شناساند. فرانکو توانست به هدف خود برسد و در سالی که فوت کرد، فلامنکو توانسته بود در دنیای موسیقی و رقص به عنوان شکلی از هنر و فرهنگ، خود را به درجه‌ی بالایی برساند و مترادف با هویت اسپانیایی قرار بگیرد.