موزه پرگامون و شاهکارهای عظیم معماری باستان

در بین پنج موزه شگفت انگیز واقع در جزیره ی موزه برلین آلمان، موزه پرگامون از همه جدیدتر و مشهورتر است. نام این موزه از مذبح پرگامون، یک یادمان عظیم می آید که یک اتاق کامل را اشغال می کند.

سفر به شهر خیره‌کننده برلین در تورهای آلمان

موزه پرگامون از جاهای دیدنی کشور آلمان توسط «آلفرد مسل» (Alfred Messel) و بعد از وی «لودویگ هافمن» و به عنوان مکملی برای موزه «کایزر ویلهلم» طراحی شد. این موزه برای نگهداری دست سازه‌های گردآوری شده از کاوش‌های آلمانی در سرتاسر جهان کوچک بود؛ پس ایده ساخت یک موزه جدید در حوالی سال ۱۹۰۷ شکل گرفت و تکمیل آن حدود ۲۰ سال (۱۹۱۰ تا ۱۹۳۰) به طول انجامید. این ساختمان متشکل از سه جناح حول یک حیاط بود که رو به «کوپفرگاربرن» (Kupfergraben) باز می‌شد. افتتاح موزه پرگامون همزمان با یکی از پرآشوب‌ترین دوران کشور آلمان بود و بارها در طی بمباران برلین در جنگ جهانی دوم آسیب‌های جدی دید. خوشبختانه قسمت اعظم آثار برای امنیت بیشتر در جایی دیگر نگهداری می‌شدند و برای تعدادی از آثار بزرگ نیز دیواری محافظ تعبیه شده بود. در سال ۱۹۵۴ بخشی از مجموعه اصلی به روسیه منتقل گردید و هنوز هم در موزه آرمیتاژ و موزه پوشکین نگهداری می‌شود. بسیاری از این اقلام در اواخر دهه ۱۹۵۰ بازگردانده شدند اما به خاطر قوانین غرامت روسیه، برخی از آن‌ها هنوز هم در این دو موزه هستند.

در سال ۲۰۱۲ یک پروژه نوسازی بزرگ آغاز شد که موزه را هر چه بیشتر با موزه‌های دیگر جزیره هماهنگ می‌کند. این پروژه یک جناح چهارم نیز به این جاذبه برلین اضافه خواهد کرد که محل نگهداری اقلامی از معماری مصر خواهد بود. انتظار می‌رود این پروژه در سال ۲۰۲۵ به پایان برسد. موزه پرگامون مجموعه‌ای تحسین برانگیز از اشیایی دارد که توسط باستان‌شناسان آلمانی در قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ از مصر، خاورمیانه، یونان و رم کشف شدند. پشتوانه موزه توسط قطعاتی از معماری باستانی شکل گرفته که بازدیدکنندگان حرفه‌ای موزه را نیز حیرت زده می‌کنند.

مذبح پرگامون

شاهکار اصلی موزه، مذبح پرگامون متعلق به سال ۱۸۰ قبل از میلاد است. این مذبح به خاطر اندازه بزرگش به تنهایی یک اتاق را اشغال می‌کند. مذبح نامبرده در پرگامون آسیای صغیر به عنوان قربانگاهی برای زئوس ساخته شد. سازه مذکور در سال ۱۸۷۶ توسط باستان‌ شناسی به نام «کارل اومان» (Carl Humann) کشف و در سال ۱۹۰۳ به برلین منتقل گردید. این مذبح عظیم مرمری، در آکروپولیس یک شهر باستانی یونانی به نام پرگامون (ترکیه امروزی) قرار داشت.

سازه بزرگ پرگامون، توسط یک کتیبه ۱۱۳ متری عظیم با تصویری از جنگ خدایان و غول‌ها تزئین شده است. این کتیبه مرمری در گذشته نقاشی و طلاکاری شده بود و امروزه یکی از بهترین نمونه‌های مجسمه‌سازی هلنی به حساب می‌آید و بخش‌هایی از آن بازسازی شده و در تالار اصلی موزه قابل رویت هستند. پلکانی که شما را به سمت راهروی ستون‌دار می‌برد با کتیبه‌ای دیگر از رویدادهای زندگی «تلفوس» (Telephos)، بنیان‌گذار افسانه‌ای پرگامون تزئین شده است.

دروازه بازار مایلیت

یک یادمان بزرگ دیگر موزه پرگامون، دروازه رومی شگفت‌ انگیزی است که به سمت بازار مایلیت در آسیای صغیر باز می‌شد. این دروازه در سده دوم میلادی و به سبک سر در ورودی تئاتر با سه طاق قوسی ساخته شده است. عرض دروازه ۲۹ متر و ارتفاع آن ۱۷ متر بوده و در قرون وسطی به علت وقوع یک زلزله بخش‌هایی از آن آسیب دیده بود. در قرن ۱۹ قطعات آن توسط باستان شناسان آلمانی در کنار هم قرار داده شد. دو مجسمه جلوی دروازه، ژنرالی رومی را به همراه دو بربر اسیر شده در زیر پایش و پیکر یک قهرمان برهنه را به نمایش می‌گذارند.

دروازه ایشتَر

یکی دیگر از معماری‌های خارق‌العاده به نمایش در‌آمده در پرگامون، دروازه ایشتر و خیابان بابِل است که تحت فرمان «نبوکَد نصر دوم» در قرن ۶ قبل از میلاد ساخته شده‌اند. این دروازه زیبا با کاشی‌های لعابی آبی رنگ و نقش‌ برجسته‌هایی از حیوانات تزئین شده است. خیابان مذکور ۲۵۰ متر طول داشته و آن هم با کاشی‌های لعابی و طرح حیواناتی که خدایان بابلی را به تصویر می‌کشند بسیار خودنمایی می‌کند. اکثر کاشی‌ها و نقش برجسته‌ها نسخه اصلی هستند. دروازه‌ای که در انتهای این خیابان قرار دارد، مورد بازسازی واقع شده و بازدیدکننده را به سمت ورودی معبد خدای بابلی، مَردوک، خدای حامی شهر بابل هدایت می‌کند.

دروازه کَلَبشا و معبد ساهوره

جناح چهارم موزه پرگامون در آینده محل نگهداری معماری مصری مانند دروازه «کلبشا» (Kalabsha) و حیاط معبد «ساهوره» (Sahu-Rê) خواهد بود. دروازه کلبشا یک دروازه باستانی از معبدی به همین نام بوده که حدود سال ۳۰ قبل از میلاد در زمان حکومت امپراتور اوگوستوس روم ساخته شده است. در دهه ۱۹۶۰ ساخت یک سد باعث تهدید آب گرفتگی معبد شد، اما به کمک دولت آلمان آن را به قطعاتی تقسیم کرده و جای آن را تغییر دادند. دولت مصر برای تشکر و قدردانی دروازه قدیمی را به آلمان هدیه کرد. ستون‌های عظیم حیاط معبد پادشاه ساهوره نیز در حوالی ۲۴۰۰ قبل از میلاد ساخته شده‌اند.

در کنار این یادمان‌های تاریخی عظیم، بسیاری از اشیای دیگر نیز به نمایش گذاشته شده‌اند. موزاییک‌ها، نقش برجسته‌ها و مجسمه‌های باستانی بخشی از این آثار هستند. البته مجموعه اصلی اشیای کهن روم و یونان را در موزه قدیمی و مجموعه اصلی عتیقه‌های مصری در موزه جدید نگهداری می‌شوند.