سرگذشت کلیسای نوتردام مونترال

عبادتگاه کوچک اولیه نوتردام که وقف مریم مقدس شده است، اولین بار توسط انجمن عیسی راه‌اندازی شد. داستان‌های زیادی در ارتباط با کلیسا شدن این عبادتگاه وجود دارد.

در سال 1657 کشیش‌های کلیسای «سن سولپیس» مسئولیت تبدیل عبادتگاه نوتردام به کلیسا را به عهده گرفتند. «فرانسوا دالیه دو‌کاسن» از اعضای کلیسای سن سولپیس، معمار این مکان دیدنی در مونترال بود. ساخت این بنا به سبک معماری باروک (سبک قرن 17 و 18) بین سال‌های 1672 تا 1683 به طول انجامید. در سال 1800 به خاطر کوچک بودن کلیسای نوتردام، «فبریک» (Fabrique) تصمیم گرفت کلیسایی که ما امروز می‌شناسیم را بسازد. برای طراحی کلیسای جدید، شورای ساخت و ساز، معمار نیویورکی، «جیمز اُدانل» را که اصالتاً یک پروتستان ایرلندی بود، به استخدام درآورد. اُدانل و فبریک سبک احیای گوتیک (سبک قرن 18 و 19) را برگزیدند که بعد از آن در انگلستان و ایالات متحده رواج پیدا کرد. کار اصلی ساخت و ساز بین سال‌های 1824 تا 1829 انجام شد؛ اگرچه اُدانل زنده نماند تا کامل شدن کار خود را ببیند و در سال 1830 در مونترال درگذشت. او که پیش از مرگش کاتولیک شده بود، در سرداب کلیسای جدید دفن و محل قبرش اکنون با یک پلاک کوچک مشخص شده است.

برج‌ های دوقلوی مونترال

کلیسای قدیمی به خاطر عقب‌نشینی جاده در تابستان 1830 تخریب شد، به جز برج ناقوس آن که تا 1843 باقی ماند، یعنی زمانی که برج‌های دوقلوی کلیسای نوتردام توسط معماری به نام «جان آستل» تکمیل شدند. برج غربی که «استقامت» نامیده می‌شود، در سال 1841 تکمیل شد. ناقوس بزرگ تعمید که در برج غربی جای دارد، به نام «ژان باپتیست» نامگذاری شده و 11 تن وزن دارد. ساخت برج شرقی نیز که «اعتدال» نامیده می‌شود، در سال 1843 پایان یافت و در آن یک سنتور زنگی با 10 ناقوس قرار گرفت.

یک نمازخانه جدید

در سال 1889 کشیش «لئون-آلفرد سنتن» دو معمار به نام «پرو» (Perreault) و «مسنارد» (Mesnard) را به کار گرفت تا یک نمازخانه که مراسم‌ها و همایش‌های کوچک‌تر مانند ازدواج و مجلس ترحیم در آن برگزار شود را بسازند. نمازخانه، «قلب مقدس بانوی ما» (du Sacré-Cœur) نامیده شد و در 8 دسامبر 1891، مطابق با تاریخ عید آبستنی معصومانه حضرت مریم وقف گردید. سبک معماری آن نیز احیای گوتیک به همراه نقوش مجسمه بوده است. در یک آتش‌سوزی در 7 دسامبر 1978 آسیب جدی به نمازخانه وارد شد. عملیات بازسازی به عهده شرکت معماری جودین، لامار، پرات و همکارن صورت گرفت که طرح پیشنهادی بازسازی دو طبقه اول همانند نمازخانه اولیه بود، همچنین به کار بردن نجاران و پیکرتراشان ماهر برای استفاده از روش‌های سنتنی! طاق قوسی شکل که به سبک مدرن ساخته شده بود، اجازه ورود نور خورشید را می‌داد. این نمازخانه جدید در سال 1982 افتتاح شد.

دکور اصلی کلیسا

از نظر سبک طراحی، نمای داخلی کلیسا در سال‌های اولیه بسیار متفاوت از ظاهر فعلی آن بود. دیوار انتهای محراب، کاملاً مسطح بود و به یک پنجره بزرگ وصل می‌شد و به روش سنتی کلیساهای گوتیک انگلیسی بود. شش نقاشی از کلیسای قدیمی به این دیوار آویزان بودند. به خاطر مسائل اقتصادی، محراب بالای کلیسای قدیمی، به جایگاه جدید منتقل شده بود. این محراب امروز در دیوار غربی، سمت عبادتگاه موقوفه «مارگریت مقدس» قرار دارد. در سالن کلیسا، ستون‌ها طوری نقاشی شده اند که احساس سنگ مرمر واقعی را می‌دهند. این کار توسط «آنجلو پینوی»، یک هنرمند ایتالیایی از نیویورک انجام گرفت.

عبادت‌گاه مقدس در پاریس

بین سال‌های 1870 تا 1900، دومین مرحله از دکوراسیون کلیسا توسط کشیش «ویکتور روسلوت» و «ویکتور بورگو»، فعال‌ترین معماران زمان خود که اهل کِبک بودند، اجرا شد. طی سفر به فرانسه، روسلوت عمیقاً تحت تاثیر سبک و نمادگرایی عبادت‌گاه مقدس در پاریس قرار گرفت و پیشنهاد او منبع الهام بخش بورگو بود. رنگ‌های آبی و طلایی انتخاب شده، برگ‌های طلاکاری شده در طاق‌ها و ستون‌ها به طور ویژه یادآور عبادت‌گاه مقدس پاریس هستند. این دکوراسیون رنگارنگ شامل همه مجسمه‌ها و تراشکاری‌های چوبی نیز می‌شد.

ارگ بادی کسوانت فره

یکی دیگر از جاذبه‌های جالب توجه کلیسای نوتردام مونترال، ارگ بادی «کسوانت فره» (casavant freres) است. این آلت موسیقی غول پیکر که صدایی آسمانی دارد، کسوانت فره را در سال 1891 به عنوان استاد ساخت ارگ به جهانیان شناساند. در این کلیسا کنسرت‌های بی‌شماری توسط ارکسترهای مشهور من‌جمله ارکستر سمفونی مونترال اجرا می‌شود. از سال 2004 تا به امروز، هر تابستان کلیسای نوتردام در مونترال میزبان فستیوال بین‌المللی ارگ بوده و از سال 2008 نیز میزبان فعالیت‌های مختلفی به عنوان بخشی از مسابقات بین المللی ارگ کانادایی است.

این کلیسا در فصل‌های پربازدید، روزانه تقریباًً 2500 بازدیدکننده دارد و علاوه بر اینکه یک جاذبه‌ی گردشگری است، اهداف مذهبی خود را نیز حفظ کرده و بیش از 120 مراسم تعمید و 120 ازدواج به صورت سالیانه در این کلیسا برگزار می‌شود.