مدرسه بن یوسف، نماد هنر و معماری مراکش

مدرسه بن یوسف یک مکتب اسلامی در کنار مسجدی به همین نام در شهر زیبای مراکش است. این مدرسه‌ با معماری چشم‌نواز در قرن ۱۴ به دستور سلطان ابوالحسن ساخته شد.

سفر به شهر مراکش در تور ۸ روزه مراکش

مدرسه بن یوسف حدود ۵۰۰ سال پیش در شهر مراکش ساخته شد. زمانی که از در جلویی وارد بنا می‌شوید، هوای خنک و تازه، آرامش جسمانی و نوعی آسودگی روحی را برایتان به ارمغان می‌آورد. بر روی کتیبه ورودی نوشته شده «ای کسی که از در من وارد می‌شوی، به امید آنکه از بالاترین انتظاراتت نیز فراتر بروی.» این می‌تواند پیامی برای گردشگرانی باشد که به اینجا آمده‌اند. اگر این‌طور باشد باید گفت که جمله مناسبی است چون اگر در جستجوی تکه‌ای اصیل از مراکش باشید قطعاً در اینجا برای شما چیزی ارزشمند پنهان خواهد بود. البته در حقیقت این پیام خطاب به دانش‌آموزانی نوشته شده که زمان خود را در این مدرسه دینی سپری می‌کردند.

مدرسه بن یوسف زمانی بزرگ‌ترین مدرسه اسلامی شمال آفریقا بوده و در زمان اوج خود بیش از ۹۰۰ دانش‌آموز داشت. این دانش‌آموزان همگی در اینجا زندگی می‌کردند و شاید امروزه تصور اینکه چطور همه آن‌ها در اینجا جا می‌شدند کمی سخت باشد. خوابگاه‌های بسیار کوچکی دور حیاط مرکزی برای این منظور تعبیه شده‌ بودند. برخی عناصر به کار رفته در معماری و تزئینات این بنا، بسیار به کاخ الحمرا در گرانادا شباهت داشته و این امر از حضور هنرمندان اندلسی در پروژه ساخت این مدرسه حکایت می‌کند.

در پشت حیاط مرکزی، نمازخانه بزرگی وجود دارد که با عناصری پیچیده تزئین شده است. در فضای داخلی مخروط‌های کاج و نقش‌هایی از نخل دور محراب بسیار به چشم خورده و فضایی سه بعدی را القا می‌کنند.

در زمان‌های گذشته زندگی در این مدرسه قطعاً تجربه‌ای تاریک و جدا از جامعه بوده است. نقشه مدرسه به طوری طراحی شده که به سرعت خاطرات افراد از دنیای بیرون را پاک می‌کند. ساختمان در طبقات پایینی هیچ نمایی از بیرون نداشته و راهروهای بین اتاق‌ها به عابران فشار می‌آورند. در اکثر اتاق‌های مطالعه هیچ نور طبیعی وجود نداشته و شاگردان دور تا دور دیوار اتاق می‌نشستند و معلم در انتها قرار می‌گرفت. هر چند در طبقات بالایی به خاطر استفاده هوشمندانه از نور خورشید و پنجره‌های داخلی، فضا روشن‌تر است. معلمین در این طبقات زندگی می‌کردند. از بالای این طبقه می‌توان به پایین و حیاط مرکزی بنا نگاه کرد که در واقع زیباترین بخش مدرسه بن یوسف به حساب می‌آید.

حیاط مرکزی، نمونه پیچیده و رنگارنگی از هنر اسلامی سده‌های گذشته است. به جای آنکه تصویر خاصی به نمایش گذاشته شود، کاشی‌های کوچک در کنار هم الگوهای سرزنده و زیبایی را ایجاد می‌کنند. گچ کاری و حکاکی‌های روی دیوار، خوشنویسی عربی را به تصویر کشیده و خود الگوهای پیچیده‌ای را می‌سازند. ستون‌ها، در‌هایی با اندازه‌های گوناگون و استخر مرکزی همگی در هماهنگی خاصی هستند. مکتب بن یوسف تا سال ۱۹۶۰ برای آموزش استفاده می‌شد، ولی امروزه تنها به عنوان یک محوطه تاریخی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاملاً واضح خواهد بود که تغییر و توسعه اندکی از زمان ساخت روی بنا صورت گرفته است؛ اگر چه این مدرسه جزو برترین محوطه‌های تاریخی و دیدنی مراکش به شمار نمی‌رود اما دیدن آن بسیار ارزشمند بوده و تجربه بی‌نظیری را رقم می‌زند.

سفر به شهر مراکش در تور ۸ روزه مراکش