دروازه براندنبورگ مهم‌ ترین نماد برلین

دروازه براندنبورگ را به عنوان نماد شهر برلین می شناسند. رویدادهایی که در کنار این دروازه رخ داده اند آن را تبدیل به صندوق تاریخچه آلمان کرده است.

سفر به شهر خیره‌کننده برلین در تورهای آلمان

پاریس، برج ایفل، لندن ساعت بیگ بن و مسکو، میدان سرخ مسکو را دارد اما در قلب برلین این دروازه براندنبورگ است که بدون شک مهم‌ترین اثر و شناخته‌شده‌ترین نماد تحولات قرن ۲۰ام و از جاهای دیدنی آلمان است. این سازه عظیم به خودی خود از صلح و جنگ، آزادی و ظلم، اتحاد و جدایی صحبت می‌کند و در دنیای غرب امروز هنوز این هم این پیام را منتقل می‌کند. «معماری یونانی» منبع الهام طراحی این دروازه بوده که در سال ۱۷۸۸ در طی ۳ سال ساخته شده است؛ مخصوصاً اینکه این دروازه از روی ورودی معبد پارتنون آتن، محل تولد دموکراسی الگوبرداری شده که باعث شده مشهورترین اثر تاریخی برلین به عنوان محل یادبودی برای سنگ بنای دنیای مدرن سیاست باشد.

محل جدایی شرق و غرب

این دروازه براندنبورگ بود که باعث شد شوروی، شرق و غرب برلین را از بقیه دنیا جدا بکند. این همان محلی است که «جان اف کندی» و «رونالد ریگان» رئیس‌جمهورهای آمریکا برای برلینی‌ها سخنرانی کردند. همین جا بود که ریگان، دبیرکل شوروی میخائیل گورباچف را مورد خطاب قرار داد و گفت: «اگر به دنبال صلح هستی، اگر به دنبال موفقیت برای شوروی و اروپای شرقی هستی و اگر به دنبال آزادی هستی به این دروازه بیا، درها را باز کن آقای میخائیل گورباچف».

این اتفاق در تابستان ۱۹۸۷ روی داد و هنوز جنگ سرد بین این ۲ ابرقدرت که هر کدام با سلاح‌های اتمی خود می‌توانستند نسل بشر را از بین ببرند، برقرار بود. ۲ سال بعد در ۲۲ دسامبر ۱۹۸۹ گورباچف همان کاری را کرد که ریگان درخواست کرده بود. دروازه دوباره باز شده بود، رفت و آمد بین شرق و غرب برقرار و فرایند تخریب دیوار آغاز شد. در میان اولین رفت و آمد‌ها از دروازه، صدر اعظم آلمان غربی «هلموت کهل» و نخست وزیر آلمان شرقی «هانس مادرو» قرار داشتند. ملاقات آنها بسیار سمبلیک بود و این نمادی است از این رویداد بزرگ که دروازه تا به امروز باز مانده است.

ساخت دروازه براندنبورگ

اما خود دروازه براندنبورگ چه می‌شود؟ خود این دروازه چطور ساخته شد و چرا تبدیل به مهم‌ترین اثر تاریخی آلمان شده است؟ این امپراطور «فردریک ویلیام» دوم بود که دستور ساخت آن را داد و مسئولیت طراحی به «کارل گوتهارد لانگ» رسید و او در سال ۱۷۸۸ مشغول به کار شد. این دروازه به یکی از ۱۸ مسیر ورودی به برلین منتهی می‌شد.

بهتر است در مورد طراحی و اندازه‌های این دروازه اطلاعات بیشتری داشته باشید تا دستاورد طراحی لانگ را بهتر درک کنید. ارتفاع دروازه ۲۶ متر است (اگر یک اتوبوس ۲ طبقه را دیده باشید، تصور کنید ۲ دستگاه از این اتوبوس‌ها روی هم قرار بگیرند) فاصله هر طرف این دروازه با یکدیگر حدود ۶۵ متر (به اندازه ۵ اتوبوس) و عمق دروازه هم ۱۱ متر است. درست مانند دروازه «پاریسر پلاتس» که نزدیک «رایشس‌تاگ» ساختمان مجلس آلمان واقع شده، تمام بنا از سنگ ماسه ساخته شده است. دیدگاه لانگ یک دروازه آتنی به شهر همراه با ۵ مسیر عبور ایجاد شده توسط ۱۲ ستون دُریک بود.

بالای دروازه مجسمه‌ای از ارابه‌ای ۴ اسبه قرار دارد که توسط «یوهان گوتفرید شادو» ساخته شد. ۱۵ سال طول کشید تا دروازه براندنبورگ بتواند اهمیت سیاسی خود را به عنوان موضوعی بین‌المللی پیدا کند تا دروازه را به چیزی بزرگ‌تر از زیبایی معماری‌اش تبدیل کند. ناپلئون ارابه‌ دروازه را دزدید (برلینی‌ها دوباره آن را پس گرفتند) و آدولف هیتلر از آن به عنوان نمادی برای حزب نازی استفاده کرد.

منع عبور و مرور از دروازه براندنبورگ

هیچکس پیش‌بینی نمی‌کرد که بعد از جنگ چه اتفاقی برای دروازه براندنبورگ می‌افتد. دروازه با وجود آسیب‌دیدگی، همچنان سرپا بود. سازه آن توسط رهبران جدید آلمان شرقی بازسازی شد و برای مدتی محل عبور بین شرق و غرب باقی ماند و درست در مرز بین نیروهای شوروی و بریتانیایی قرار داشت. اما همان‌طور که تنش بین هر دو طرف بالا می‌گرفت و زمانی که در آگوست ۱۹۶۱ کار ساخت دیوار برلین آغاز شد، اهالی آلمان غربی در کنار این دروازه شروع به تظاهرات کردند. این تمام چیزی بود که رهبران شوروی نیاز داشتند و به همین خاطر تمام رفت و آمدها از دروازه را ممنوع کردند. تا سال ۱۹۸۹ هیچ‌کس بدون داشتن مجوز نمی‌توانست از دروازه عبور کند. تمام کسانی که تلاش می‌کردند از دروازه یا جایی دیگر کنار دیوار برلین از شرق به غرب بروند در معرض ریسک تیر خوردن و مرگ قرار می‌گرفتند.

حال کنونی دروازه براندنبورگ

اما حال و روز دروازه براندنبورگ امروز در اروپایی که دیواری وجود ندارد چطور است؟ یک سفر ثابت می‌کند که این بنا همچنان از جاذبه‌های شهر برلین است. فقط نگاهی به تعداد زیاد توریست‌هایی که از خیابان «اونتر دن لیندن» که یکی از خیابان‌های معروف برلین است یا «اشتراسه ۱۷ ژوئن» منتهی به دروازه می‌شوند، بیندازید که برای تحسین معماری و اندیشیدن در مورد نمادهای آن به این محل می‌آیند. برای بعضی افراد در واقع عبور از این دروازه یک تجربه معنوی می‌باشد و آنقدر قوی است که اقدام به تشکیل انجمن‌هایی در این مورد کرده‌اند. برای برلینی‌ها دروازه براندنبورگ نماد شهر محبوب‌شان، تاریخ، آزادی‌شان، جنگ‌هایی که پیروز شده‌اند و درگیری‌هایی که شکست خورده‌اند، است. ۲۰۰ سال پیش که قیصر فریدریش ویلهلم دستور ساخت دروازه را داد، قصد داشت تا این دروازه به عنوان یک اثر تاریخی و معماری، نماینده صلح باشد. او چقدر خوشحال خواهد شد وقتی بداند که این دروازه همچنان بعد از نسل‌ها جنگ و درگیری‌های سیاسی همچنان پابرجا مانده است.