نگاهی بر آسیاب های بادی هلند، برگی از تاریخ کشور گل ها

آسیاب های بادی هلند، نماد این کشور زیبا هستند و با تیغه های بزرگ چوبی که در برابر باد می چرخند، منظره ای بی نظیر خلق می کنند.

هلند در طول تاریخ با جنگ‌های بسیاری برای تامین آب شهروندان خود مواجه شده است و از این رو، بیش از ۱۰۰۰ آسیاب بادی جهت حل این مشکل ساخته است. آسیاب‌های بادی هلند امروزه یکی از مشهورترین جاهای دیدنی هلند محسوب می‌شوند. ترکیب گل‌های لاله و آسیاب‌های بادی در شهرهای مختلف هلند به‌ خوبی توانسته چهره‌ای زیبا و چشم‌نواز از این کشور را برای گردشگران تور هلند به تصویر بکشد. هر کدام از این سازه‌های بادی روایت‌گر داستانی از تاریخ این سرزمین هستند و قدمتی طولانی دارند. با ایوار همراه شوید تا با گشتی در میان یکی از نمادین‌ترین بناهای تاریخی هلند، با معروف‌ترین آسیاب‌های بادی این کشور آشنا شویم.

فهرست مطالب

• نگاهی بر تاریخچه آسیاب های بادی هلند
• سفر در زمان با کاوش میان آسیاب های بادی هلند
• آشنایی با معروف ترین آسیاب های بادی هلند
• آسیاب های بادی آمستردام
• حقایقی درباره آسیاب های بادی هلند
• بهترین مناطق هلند برای بازدید از آسیاب های بادی

نگاهی بر تاریخچه آسیاب های بادی هلند

در بسیاری از کشورهای جهان انواع مختلفی از آسیاب‌های بادی دیده می‌شود، اما در هلند این سازه‌ها به نمادی برجسته و بخشی از میراث فرهنگی و صنعتی این کشور تبدیل شده‌اند. قدمت آسیاب‌های بادی در هلند به قرون وسطا بازمی‌گردد و یکی از نخستین نمونه‌های آن در سال ۱۲۲۱ در روستایی اطراف این کشور ساخته شده است. امروزه حدود ۱۲۰۰ آسیاب بادی همچنان در هلند فعالیت دارند.

آسیاب‌های بادی در هلند بر اساس کاربری و ساختار به دو دسته تقسیم می‌شوند: آسیاب‌های بادی پولدر (Polder Mills) که برای پمپاژ آب و زهکشی زمین به کار می‌روند و آسیاب‌های صنعتی که وظایف متنوعی مانند آسیاب غلات، برش چوب، تهیه رنگ و ساخت کاغذ را انجام می‌دهند. اگرچه آسیاب‌های صنعتی در دیگر کشورها نیز رواج دارند، اما آسیاب‌های پولدر سازه‌هایی منحصراً مرتبط با هلند هستند و نخستین نمونه‌های آن در همین کشور ساخته شده‌اند.

سفر در زمان با کاوش میان آسیاب های بادی هلند

آسیاب‌های بادی در هلند بخشی از تاریخ پربار این کشور به شمار می‌روند و بازدید از آن‌ها همچون سفری در زمان است. هر یک از این سازه‌ها داستانی از زندگی و فرهنگ مردم هلند را روایت می‌کند. آسیاب‌های بادی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری هلند محسوب می‌شوند و بازدید از آن‌ها به‌ویژه در بهار و تابستان، همراه با مناظر چشم‌نواز طبیعت، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد بود. آسیاب‌هایی که با پرچم آبی مشخص شده‌اند، معمولاً برای بازدید عموم آزاد هستند و گردشگران می‌توانند از فضای داخلی آن‌ها نیز دیدن کنند.

با توجه به اهمیت تاریخی و فرهنگی آسیاب‌های بادی، هلند در تقویم خود روزی را به نام «روز ملی آسیاب بادی» تعیین کرده که هر ساله در ۱۱ ماه می (اردیبهشت) جشن گرفته می‌شود. در این روز، فستیوال‌های متنوعی در شهرهای مختلف برگزار می‌گردد و بازدید از بسیاری از آسیاب‌ها، حتی آن‌هایی که در روزهای دیگر بسته هستند، برای عموم آزاد می‌شود. دولت هلند نیز برای جذب گردشگران بیشتر، امکان اقامت در برخی از آسیاب‌های بادی را فراهم کرده است. تعدادی از این سازه‌ها به‌عنوان اقامتگاه‌های تفریحی اجاره داده می‌شوند و فرصتی منحصربه‌فرد را در اختیار مسافران قرار می‌دهند تا تجربه‌ای متفاوت از شب‌مانی در این بناهای تاریخی داشته باشند.

آشنایی با معروف ترین آسیاب های بادی هلند

همان‌طور که اشاره شد، امروزه بالغ بر ۱۰۰۰ آسیاب بادی در هلند وجود دارد و در بسیاری از شهرها و روستاهای این کشور حداقل یک آسیاب بادی می‌بینید. در ادامه با تعدادی از معروف‌ترین آسیاب‌های بادی این کشور که از محبوبیت بیشتری در میان گردشگران برخوردار هستند، آشنا می‌شویم:

۱. آسیاب های شیدام جنور

در نزدیکی شهر روتردام، شهر کوچکی به نام «شیدام» (Schiedam) واقع شده که بلندترین آسیاب‌های بادی جهان را در دل خود جای داده است. در قرن ۱۸ میلادی، برای تهیه نوعی نوشیدنی سنتی هلندی مشهور به «جنور» (Jenever)، آسیاب‌های بادی شیدام جنور (The Schiedam Jenever mills) را ساختند. به‌خاطر پایین بودن ارتفاع شهر شیدام و ساختمان‌های این شهر و همچنین قرارگیری آسیاب‌ها در معرض باد کافی، این سازه را بلندتر از سایر بناهای شهر ساختند و به همین دلیل، به‌عنوان مرتفع‌ترین آسیاب‌های کلاسیک جهان شناخته می‌شوند. در گذشته تقریبا ۴۰ آسیاب در شیدام ساخته شد که چشم‌انداز زیبایی به شهر می‌بخشید که از آن تعداد، امروزه حدود هفت مورد از آن‌ها باقی مانده است.

آسیاب‌های بادی شیدام در فاصله‌ای نزدیک به یکدیگر قرار دارند، به‌طوری‌که می‌توانید با یک پیاده‌روی کوتاه از تمام آن‌ها بازدید کنید. در میان این سازه‌ها، «آسیاب د والویش» (The Windmill De Walvisch) شهرت بیشتری دارد. این آسیاب نه‌تنها یک بنای تاریخی، بلکه به‌عنوان موزه‌ای فعال و فروشگاهی برای صنایع دستی و محصولات غذایی تهیه‌شده از آرد و غلات نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. تورهای گردشگری متعددی در شیدام برگزار می‌شوند که بازدید از این آسیاب و سایر جاذبه‌های اطراف را پوشش می‌دهند. همراهی با این تورها فرصت مناسبی برای آشنایی بیشتر با تاریخچه آسیاب‌های بادی و تجربه نزدیک فرهنگ محلی هلند فراهم می‌کند.

۲. آسیاب پولدر شرمرهورن

در شمال هلند و روستای زیبای شرمرهورن (Schermerhorn)، آسیاب بادی پولدر شرمرهورن (The Schermerhorn Polder Mill) به‌عنوان یک موزه فعال، بازدیدکنندگان را با تاریخچه این سازه‌ها و کارکرد آن‌ها آشنا می‌کند. در قرن هفدهم، ۵۲ آسیاب بادی از نوع پولدر برای پروژه‌های احیای زمین از طریق تخلیه آب ساخته شد، اما امروز تنها ۱۱ آسیاب از آن‌ها باقی مانده‌ است. موزه شرمرهورن اطلاعاتی جامع درباره نحوه عملکرد آسیاب‌های پولدر در تخلیه آب و ایجاد زمین‌های قابل کشت ارائه می‌دهد. بازدیدکنندگان می‌توانند از نزدیک شاهد کارکرد واقعی این آسیاب‌ها باشند. همچنین، در بخشی از موزه، اقامتگاه‌های تاریخی آسیابان‌ها و خانواده‌هایشان به نمایش گذاشته شده است که نگاهی جالب به زندگی سنتی آن دوران ارائه می‌دهد. در پایان بازدید، ایستادن بر فراز این آسیاب بادی فرصتی برای لذت بردن از چشم‌انداز خیره‌کننده منطقه شرمرهورن فراهم می‌کند.

۳. آسیاب بادی دی والک

موزه آسیاب بادی دی والک (Windmill Museum De Valk) یکی از شناخته‌شده‌ترین آسیاب‌های بادی هلند است که در شهر لیدن (Leiden) قرار دارد. این سازه تاریخی، ساخته‌شده در سال ۱۷۴۳، تنها بازمانده از ۱۹ آسیاب بادی شهر است و در سال ۱۹۶۶ به موزه تبدیل شد. دی والک با هفت طبقه، نمایی جامع از تاریخ و کارکرد آسیاب‌های بادی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. طبقه چهارم این آسیاب بادی، محل اصلی آسیاب‌کردن دانه‌های غلات بوده و به شکلی طراحی شده که عملکرد واقعی آن دوران را نشان می‌دهد. در طبقات دیگر، بخش‌هایی از زندگی روزمره آسیابان‌ها حفظ شده است:

طبقه همکف: آشپزخانه، اتاق‌های نشیمن، و اصطبل

طبقه اول و دوم: اتاق‌های خواب

طبقه سوم: انبار

طبقه چهارم: محل آسیاب غلات

بازدید از تمام هفت طبقه این موزه برای عموم آزاد است و فرصتی عالی برای آشنایی با سبک زندگی و شغل آسیابان‌ها در گذشته فراهم می‌کند. همچنین، از سکوی این آسیاب بادی می‌توانید به تماشای چشم‌اندازهای زیبای شهر لیدن بنشینید و تجربه‌ای خاص از تلفیق تاریخ و طبیعت را در دل این شهر تاریخی رقم بزنید.

۴. آسیاب بادی زانسه شانز

منطقه زانستاد (Zaanstad) در شمال آمستردام، زمانی به‌عنوان یکی از مراکز مهم صنعتی در اروپا شناخته می‌شد و در دوران اوج خود بیش از ۶۰۰ آسیاب بادی را در خود جای داده بود. این آسیاب‌ها که حدود ۲۵۰ سال پیش فعال بودند، نقشی اساسی در انجام فعالیت‌های صنعتی و تولیدی داشتند و به همین دلیل زانستاد به‌عنوان یکی از اولین مناطق صنعتی اروپای غربی مطرح شد. در آن زمان، کالاهای تجاری از بندر آمستردام به منطقه زان ارسال می‌شدند و آسیاب‌های بادی این مواد خام را برای تولید محصولات ضروری فرآوری می‌کردند. برخی از این آسیاب‌ها چوب‌ها را برای ساخت کشتی برش می‌دادند. کنف برای تولید کاغذ استفاده می‌شد و دانه‌های روغنی را برای استخراج روغن آسیاب می‌کردند. سنگ‌ها نیز برای تهیه رنگ‌دانه‌های نقاشی و دانه‌های کاکائو برای تولید پودر کاکائو آسیاب می‌شدند.

امروزه، تصویر کوچکی از آن منطقه صنعتی را در محله زانسه شانز (Zaanse Schans) می‌توان مشاهده کرد. این محله به‌صورت یک دهکده موزه طراحی و اجرا شده و شامل خانه‌های چوبی زیبا و رنگارنگ در کنار ۱۲ آسیاب بادی تاریخی است که برای بازدید عموم به نمایش گذاشته شده‌اند. یکی از زیباترین آسیاب‌های این دهکده، آسیاب بادی صنعتی «دی کت» (De Kat) است که در سال ۱۷۸۱ برای تهیه رنگ ساخته شده و به‌عنوان تنها آسیاب رنگ فعال در جهان شناخته می‌شود. اگر شما از طرفداران نقاشی و طراحی هستید، می‌توانید رنگ‌های زیبا و متنوعی را از فروشگاه این آسیاب خریداری کنید. همچنین، آسیاب صنعتی چوب‌بری «دی گکرونده پوئلنبرگ» (De Gekroonde Poelenburg) با منظره‌ای چشم‌نواز از منطقه زانسه شانز در این محله واقع شده است که قدمت آن به سال ۱۸۶۷ بازمی‌گردد. این آسیاب ابتدا در مکانی دیگر در هلند قرار داشت، اما در دهه ۱۹۶۰ به زانسه شانز منتقل شد و هنوز هم در شرایط مناسب جوی فعال است.

۵. آسیاب بادی کیندردیک

روستای کیندردیک (Kinderdijk) در منطقه آلبلاسروارد در نواحی جنوبی هلند است که به‌واسطه داشتن آسیاب‌های بادی پولدر شهرت جهانی دارد. ۱۹ آسیاب بادی باشکوه و زیبا متعلق به دهه ۱۷۴۰ در این روستا ساخته شده است. آسیاب‌هایی که بخشی از یک سیستم مدیریت آب عظیمی هستند که در کنار کانال‌های آبی و حوضچه‌های آب‌ریز برای محافظت از منطقه در برابر سیل و همچنین پمپاژ آب از فاضلاب طراحی و اجرا شده‌اند. به‌خاطر اهمیت آسیاب‌های بادی این منطقه، در سال ۱۹۹۷ این سازه‌ها به‌عنوان میراث جهانی یونسکو معرفی شدند. در کنار این آسیاب‌ها یک مسیر دوچرخه‌سواری هم ایجاد شده که فرصت مناسبی برای تور دوچرخه‌سواری، بازدید از آسیاب‌ها و طبیعت دیدنی هلند است.

آسیاب های بادی آمستردام

تعدادی از معروف‌ترین آسیاب های بادی هلند در شهر آمستردام که یکی از مشهورترین و محبوب‌ترین شهرهای هلند به‌ویژه از دیدگاه گردشگری بوده، واقع شده است. در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:

۱. آسیاب بادی دی گویر

آسیاب بادی دی گویر (De Gooyer) به‌عنوان یکی از معروف‌ترین آسیاب‌های بادی آمستردام در سال ۱۷۲۵ ساخته شده است. یک آسیاب ذرت که از آن برای آسیاب غلات و دانه‌های ذرت و تبدیل آن به آرد استفاده می‌کردند. در حال حاضر، آسیاب دی گویر شنبه ابتدای هر ماه کار می‌کند. در نزدیکی این آسیاب بادی یک کارخانه کوچک تهیه و تولید نوشیدنی هلندی هم قرار گرفته است.

اگر به شاهکارهای معماری علاقمند هستید، آسیاب بادی گویر یا «Fuenmolen» در «Fuenenkade 7» را از دست ندهید. این آسیاب بادی که در شرق آمستردام قرار دارد، اکنون به کارخانه‌ای تبدیل شده و دسترسی به آن از سایر آسیاب‌ها ساده‌تر است، زیرا می‌توانید از «موزه Maritime» پیاده به آنجا بروید. اگر به‌طور تصادفی در اولین یکشنبه‌ی ماه در آمستردام باشید، این آسیاب را در حال کار مشاهده خواهید کرد.

۲. آسیاب بادی دی دیکرت

آسیاب بادی دی دیکرت (De Dikkert) در منطقه آمستلوین (Amstelveen) در شمال هلند واقع شده است. این آسیاب ابتدا در شهر «زاندام» (Zaandam) قرار داشت و به‌عنوان یک کارخانه چوب‌بری از آن استفاده می‌شد. سپس به آمستلوین منتقل شد و به آسیاب غلات و ذرت تغییر کاربری داد. آسیاب بادی دی دیکرت امروزه به یک رستوران معروف تبدیل شده است.

۳. آسیاب بادی ریکرمولن

آسیاب بادی ریکرمولن (De Riekermolen) یکی از معروف‌ترین آسیاب‌های بادی هلند بوده که به قرن هفدهم بازمی‌گردد و در نواحی شمالی هلند، در کنار رودخانه آمستل (Amstel) واقع شده است. این آسیاب از نوع پولدر بوده و برای پمپاژ آب راه‌اندازی شده است. ریکرمولن در سال ۱۶۳۶ آغاز به کار کرد و امروزه در ساعات مشخصی از روزهای آخر هفته فعال می‌شود.

۴. آسیاب بادی دی آدمیرال

آسیاب بادی دی آدمیرال (D’Admiraal) سازه‌ای متعلق به سال ۱۷۹۲ است که برای گچ‌بری و تهیه رنگ از آن استفاده می‌شد. امروزه تورهای گردشگری مختلفی برای بازدید به آن‌جا می‌روند. دی آدمیرال تنها آسیاب بادی گچ‌بری باقی‌مانده در هلند است.

۵. آسیاب بادی دی اوتر

آسیاب بادی دی اوتر (De Otter) نوعی آسیاب بادی پالتروک بوده که برای برش چوب از آن استفاده می‌شد. دی اوتر در واقع نوعی کارخانه چوب‌بری است که با انرژی باد کار می‌کند. این آسیاب بادی یکی از قدیمی‌ترین آسیاب‌های بادی هلند بوده که در سال ۱۶۳۱ راه‌اندازی شده و امروزه یکی از جاهای دیدنی آمستردام محسوب می‌شود.

آسیاب بادی De Otter یکی از میراث‌ ارزشمند آمستردام و نماد حکمرانی هلند بر بادهاست. این آسیاب تقریباً ۲۰ دقیقه پیاده‌روی با میدان Dam فاصله دارد و در خیابان Ledenberchstraat 78 در غرب منطقه Jordaan واقع شده است. دی اوتر بر روی یک تیرک چوبی قرار گرفته و به‌عنوان اره‌خانه چوب از آن استفاده می‌شده و قدیمی‌ترین و تنها آسیاب باقی‌مانده از نوع خود محسوب می‌شود. متأسفانه، طرح‌های نوسازی که قصد دارند آن را تخریب کرده و به جای آن ادارات و آپارتمان‌های لوکس بسازند، تهدیدی جدی برای این آسیاب به شمار می‌روند. به علاوه، ساختمان‌های اطراف باعث مسدود شدن مسیر باد شده و کارکرد صحیح آسیاب را مختل کرده‌اند؛ بنابراین، اگر قصد دارید قبل از آن که خیلی دیر شود از یک آسیاب بادی قدیمی و سنتی دیدن کنید، حتماً De Otter را در لیست خود قرار دهید.

۶. مولن ون اسلوتن

آسیاب بادی مولن ون اسلوتن (Molen van Sloten) در اطراف شهر آمستردام و در خیابان Akersluis واقع شده است. این آسیاب که در قرن نوزدهم میلادی ساخته شده، وظیفه پمپاژ آب را به عهده داشته و به نگهداری آب در استخر داخلی زیر سطح زمین و همچنین تنظیم سطح آب رودخانه‌ها کمک می‌کرد. مولن ون اسلوتن روزانه (به استثنای تعطیلات عمومی) از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر به زمین‌های پست کنار دریا آب می‌رساند. برای دسترسی آسان‌تر، در این آسیاب آسانسوری تعبیه شده است، بنابراین بازدیدکنندگان مسن، مادران باردار و کودکان نیز می‌توانند از بازدید از این سازه لذت ببرند. علاوه بر این، می‌توانید تاریخچه آسیاب یا زندگینامه رمبراند را بررسی کرده و یا یک روز را به بازدید از روستای Sloten، که آسیاب در آن واقع شده، اختصاص دهید. نکته جالب این است که دولت هلند این آسیاب را به‌عنوان دفتر رسمی شهرداری معرفی کرده و شهروندان می‌توانند در آنجا با هم ازدواج کنند.

حقایقی درباره آسیاب های بادی هلند

• آسیاب های بادی در هلند در کنار نقش مهمی که در کارهای صنعتی مانند آسیاب غلات و برش چوب‌ها داشتند، یکی از ابزار مهم در کشاورزی به‌ویژه برای پمپاژ آب و احیای زمین‌ها بودند.
• آسیاب بادی دی گویر (De Gooyer) با ارتفاعی نزدیک به ۲۷ متر، بلندترین آسیاب بادی در شهر آمستردام هلند است.
• از میان ده‌ها آسیاب بادی که در آمستردام ساخته شده بود، امروزه تنها حدود ۸ آسیاب باقی مانده است.
• سوابق تاریخی نشان می‌دهد قدیمی‌ترین آسیاب بادی در هلند متعلق به قرن پانزدهم است. این آسیاب بادی با نام «گرافلیجک تورنمولن وان زدام» (Grafelijke Torenmolen van Zeddam) در استان گلدرلند (Gelderland) واقع شده است.

• در گذشته، ساکنین روستاهای هلند از طریق بادبان‌های آسیاب‌های بادی و چگونگی حرکت آن‌ها با یک‌دیگر ارتباط برقرار می‌کردند و پیام‌های غم و شادی را با این روش انتقال می‌دادند.
• تعدادی از آسیاب های بادی هلند که در روستای کیندردیک واقع شده و عمدتا در قرن هجدهم ساخته شده‌اند، به‌خاطر اهمیت تاریخی و فرهنگی‌شان جزو میراث یونسکو محسوب می‌شوند.

• از میان هزاران آسیاب بادی که در هلند ساخته شده‌ است، هم‌اکنون نزدیک به ۱۰۰۰ آسیاب باقی مانده که بسیاری از آن‌ها جزو آثار ملی این کشور محسوب می‌شوند. بیشتر این آسیاب‌ها امروزه فعالیتی ندارند؛ اما آسیاب‌های بادی روستای کیندردیک برای پمپاژ آب و همچنین آسیاب «دی والک» در شهر لیدن برای آسیاب غلات فعال هستند.
• به‌خاطر اهمیت تاریخی و فرهنگی آسیاب‌های بادی در هلند، در تقویم این کشور روزی به نام روز ملی آسیاب‌های بادی نامیده شده که ۹ و ۱۰ می است. در این تاریخ، تمامی آسیاب‌های بادی کشور برای بازدید عموم باز هستند.

بهترین مناطق هلند برای بازدید از آسیاب های بادی

در بسیاری از شهرها و روستاهای هلند، حداقل یک آسیاب بادی وجود دارد. با این حال، روستای کیندردیک با دارا بودن ۱۹ آسیاب بادی که برای پمپاژ آب استفاده می‌شوند و تحت حفاظت سازمان یونسکو قرار دارند، یکی از مناطق محبوب برای بازدید از آسیاب‌های بادی در هلند به شمار می‌آید. منطقه زانسه شانز نیز مقصد معروف دیگری برای بازدید از انواع آسیاب‌های بادی، به‌ویژه آسیاب‌های صنعتی است. در این منطقه، آسیاب‌هایی برای برش چوب، تهیه روغن، ادویه و آسیاب غلات وجود دارد. وجود این آسیاب‌ها در کنار جاذبه‌های تاریخی متعدد، باعث شده تا این منطقه به یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری تبدیل شود و به همین دلیل، در فصل‌هایی مانند بهار و تابستان مملو از گردشگر باشد.