کلیسای جامع نوتردام، نگین شهر استراسبورگ

کلیسای جامع نوتردام استراسبورگ یکی از زیباترین کلیساهای جامع گوتیکی اروپا به شمار می رود. ساختمان کلیسا دقیقاً بر روی محوطه یک معبد رومی ساخته شده است.

سفر به شهر تاریخی استراسبورگ در تورهای فرانسه

ساخت بنای اولیه لیسای جامع استراسبورگ در سال ۱۰۱۵ به سفارش اسقف «ورنر فون هابسبورگ» (Werner von Habsburg) شروع شد، اما قسمت اعظم معماری رومانسک اصیل آن در آتش‌سوزی نابود شد. بعد از آن زمان کلیسا تحت نوسازی‌هایی واقع شد که در اواخر قرن ۱۲ صورت گرفت و این بار در بنا از سنگ‌های قرمزی که از کوه «وژ» (Vosges) استخراج می‌شدند استفاده شد. در این زمان معماری گوتیک به آلزاس هم رسیده بود و کلیسای جامع کم کم تمام شاخصه‌های زیباشناسی گوتیک را منعکس می‌کرد. پروژه ساخت اولین کلیسای جامع در آلزاس به صنعت‌گران و سنگ‌تراش‌هایی سپرده شد که قبلاً به روی پروژه کلیسای جامع معروف «شارْتْر» (Chartres) کار کرده بودند.

هرچند در ابتدا بودجه ساخت این بنا توسط اسقف شاهزاده تأمین می‌شد، بعد از شکست وی طبقه بورژوازی شهر این پروژه را در دست گرفتند. همچنین به خاطر کمبود سرمایه، شهروندان تصمیم گرفتند برای کمک به ساخت آن با کمک‌های مالی خصوصی روند پروژه را آسان کنند.

فردی که در سال ۱۲۸۴ به عنوان مسئول هماهنگی کل روند ساخت کلیسا انتخاب شد «اِروین فون اشتاینباخ» (Erwin von Steinbach) بود که چون می‌خواست به ساخت بنا کمک کند اما پولی نداشت، اسبش را اهدا کرد. او ورودی اصلی باشکوه کلیسای جامع را تصور و طراحی کرد. در زمان مرگ وی پروژه تا حد خوبی پیش رفته بود- پنجره رنگی رز در حال اتمام و همچنین ساخت برج‌ها کامل شده بود. در سال ۱۳۹۹ «اولریش فون اِنزینگِن» (Ulrich von Ensingen) که معمار کلیسای جامع «اولْم» (Ulm) بود، بر روی ساخت پی هشت ضلعی منار مخروطی نظارت می‌کرد که بعد از مرگش توسط «یوهانس هولتز» (Johannes Hültz) از کٌلن تکمیل گردیده و به سرعت تبدیل به نماد استراسبورگ شد.

به مدت چهار قرن، کلیسای جامع استراسبورگ با ۱۴۲ متر ارتفاع، بلندترین ساختمان مدرن دنیا و از جاذبه‌های کشور فرانسه محسوب می‌شد. یکی دیگر از شاخصه‌هایی که این بنا را بی‌همتا می‌کرد وجود تنها یک برج بود که در سازه‌های گوتیکی کمتر دیده می‌شود. طی جنبش اصلاحات در سال ۱۵۲۱ این بنا تبدیل به یک کلیسای پروتستان شد. بعد از پیوستن استراسبورگ به فرانسه در سال ۱۶۸۱، کلیسای جامع به کاتولیک‌ها بازگشت و وقف باکره مقدس گردید.

ساختمان کلیسای جامع استراسبورگ کمک شایان توجهی به تاریخ مجسمه‌سازی گوتیکی کرده است. سر در ورودی جنوبی، یکی از قسمت‌های مهم و جالب توجه در این زمینه می‌باشد. علیرغم اینکه سر درهای پیشین قبل از ساخت طراحی می‌شدند، استراسبورگ یکی از قدیمی‌ترین سر درها را دارد که به طرز باورنکردنی‌ای بدون هیچ طراحی قبلی ساخته شد. مجسمه‌هایی که متعلق به قرون ۱۳ تا ۱۵ هستند در بالای درب‌های سه گانه ورودی گوتیکی قرار داشته و پیامبران، «باکرگان خردمند و دیوانه» و فضایل و رذایل اخلاقی را به تصویر می‌کشند.

کلیسای جامع علاوه بر مجسمه‌هایش گنج‌های دیگری نیز دارد: پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی که متعلق به قرون ۱۲ تا ۱۴ هستند، محراب «سنت پانکراس» (St. Pancrace) از سال ۱۵۲۲، پرده‌های منقوشی که در قرن ۱۸ خریداری شدند و معروف‌تر از همه ساعت نجومی که از اصلی‌ترین جاذبه‌ها برای گردشگران است. وجود یک ارگ در کلیسا از سال ۱۲۶۰ گزارش شده و همچنین دو آلت موسیقی دیگر در سال‌های ۱۲۹۱ و ۱۳۲۷ نیز در اینجا ساخته شدند. هر چند قدیمی‌ترین قسمت ارگ فعلی قدمتش بیش از سال ۱۳۸۵ نیست.

برج معروف کلیسای جامع یک بار طی انقلاب فرانسه به دستور برخی از رهبران انقلابی و طی حرکتی دین ستیزانه به تمامی نابود شد. بمباران‌های سال‌های ۱۸۷۰ تا ۱۹۴۴ نیز آسیب‌هایی به کلیسا وارد کردند اما بعد از برخی نوسازی‌ها و جایگزینی مجسمه‌های از دست رفته بنا دوباره ظاهر خود را به دست آورد.

زیبایی کلیسای جامع استراسبورگ بسیاری از مردان مشهور تاریخ را شگفت زده کرد. برخی از آن احساسات را می‌توانید ببینید:

• اِستاندال: گنبد استراسبورگ یکی از شگفت‌انگیزترین یادمان‌هایی است که تا به حال دیده‌ام.
• گوته: هر چه بیشتر به ورودی کلیسای جامع می‌اندیشم، بیشتر درباره حس اولیه‌ام قانع می‌شود که بلندا و عظمت آن با زیبایی‌اش در ارتباط مستقیم است.
• ویکتور هوگو: درب‌های ورودی کلیسا زیبا هستند، به ویژه درب رومی؛ پیکره‌های بی‌نظیر و پنجره رنگی رز بسیار دقیق و باشکوه ساخته شده‌اند. کل نمای روبروی کلیسا یک سروده هوشمندانه است؛ اما پیروزی واقعی این بنا، منار مخروطی آن با شکوه و عظمتی بی‌بدیل خواهد بود که چون تاجی از سنگ بر فراز کلیسا استوار می‌باشد.

ساعت نجومی

این ساعت نجومی مکانیکی در اصل در دوران رنسانس ساخته شده و توسط هنرمندان، ریاضیدانان و تکنسین‌های متعددی به وجود آمده است. ساعت‌سازان سوئیسی، مجسمه‌سازان، نقاشان و سازندگان بخش‌های مکانیکی همگی در کنار هم کار کردند تا این ساعت را خلق کنند. ساز و کار فعلی به سال ۱۸۴۲ بازمی‌گردد و بیشتر به خاطر بخش‌های مکانیکی‌اش جذاب است که هر روز رأس ساعت ۱۲:۳۰ بعد از ظهر نمایششان را شروع می‌کنند.

برخی از افسانه‌های محلی می‌گویند که سران استراسبورگ دستور دادند که سازنده این ساعت را کور کنند تا هرگز نتواند چیزی مانند آن را بسازد. اولین نسخه این ساعت پر از جزئیات مکانیکی جدیدی بود که در آن زمان بسیار نادر بودند، بخش‌هایی مانند تقویم و اسطرلاب و همچنین مجسمه‌های جذاب و مینیاتوری. مجسمه اصلی ساعت، مریم مقدس و حضرت عیسی را در آغوشش نشان می‌دهد. در هر ساعت از روز سه پادشاه از اتاق‌هایشان بیرون آمده و موسیقی زمان را اعلام می‌کند. البته این بخش از ساعت امروزه در موزه هنرهای تزئینی استراسبورگ به نمایش گذاشته شده است.