کاخ زمستانی سنت پترزبورگ شاهد خاموش سه قرن تاریخ

مشهورترین ساختمان و از مکان های دیدنی سن پترزبورگ، یعنی کاخ زمستانی، نه تنها به صورت فیزیکی بخش زیادی از میدان کاخ را اشغال می‌کند که نقشی کلیدی در سیاست، فرهنگ و تاریخ سه قرن اخیر شهر نیز داشته است.

سفر به سن پترزبورگ رویایی در تورهای روسیه

اولین اقامتگاه سلطنتی امپراطوری روسیه کاخ زمستانی بود. در ابتدا کاخ، خانه‌ای چوبی به سبک آلمانی در سال ۱۷۰۸ بود که پتر کبیر و خانواده‌اش در آن زندگی می‌کردند. این ساختمان در سال ۱۷۱۱ با بنایی سنگی تعویض شد که بقایای آن پایه‌های تئاتر آرمیتاژ را شکل دادند. بخش‌هایی از این کاخ اصلی امروزه مورد بازسازی واقع شده و به روی عموم باز هستند.

«آنا یان نووْنا» (Anna Ioannovna) اولین فرزند پتر کبیر بود که کاخ را بازسازی کرد. در سال ۱۷۳۱ او «فرانچسکو بارتولومئو راسترلی» (Bartolomeo Rastrelli) را که اخیراً به سمت معمار ارشد دربار رسیده بود، مسئول ساخت کاخی بزرگ‌تر و جدید در این مکان کرد. ساخت کاخ در سال ۱۷۳۵ تمام شد. سومین کاخ زمستانی تنها ۱۷ سال تا قبل از مأموریت جدید راسترلی برای توسعه ساختمان استفاده شد؛ البته این بار این دستور از جانب الیزابت صادر گردید. به مدت دو سال طرح‌های متفاوتی برای همخوانی با ساختمان موجود ارائه شدند اما راسترلی در نهایت تصمیم به بازسازی کل کاخ گرفت و ایده جدید او در سال ۱۷۵۴ مورد تائید ملکه قرار گرفت.

زمانی که کاترین کبیر در سال ۱۷۶۲ به تخت رسید، کار کاخ جدید تقریباً تمام شده بود. هر چند کاترین، راسترلی را از پروژه برکنار کرد، اما طرح‌های او برای نمای خارجی بنا تا به امروز تقریباً دست نخورده باقی مانده‌اند. ساختمان کاخ یک میدان با حیاطی داخلی را تشکیل می‌دهد که از طریق سه طاق قوسی رو به آن قابل دسترس هستند. ورودی‌های تزئین‌ شده از دو ستون آراسته به سبکی ایونیایی تشکیل شده‌اند. ارتفاع بنای کاخ ۲۲ متر بوده و برنامه‌های شهری تا به امروز اجازه ساخت هیچ بنایی بلندتر از آن را در مرکز شهر نداده‌اند.

طی قرن‌های ۱۸ و ۱۹ توسعه و اصلاحاتی در طراحی داخلی صورت گرفت. «نیکولاس اول» در سال ۱۸۲۶ گالری جنگ ۱۸۱۲ را به مجموعه اضافه کرد. در ماه دسامبر سال ۱۸۳۷ آتش‌سوزی‌ عظیمی در کاخ اتفاق افتاد و تقریباً تمام فضای داخلی آن را نابود کرد و تنها با خراب کردن راهروی رابط بین دو ساختمان از رسیدن آن به مجموعه‌های گران‌بهای هنری جلوگیری کردند. نیکولاس دستور داد تا بازسازی کاخ در یک سال انجام شود.

«الکساندر دوم»، آخرین تزاری بود که از کاخ زمستانی به عنوان اقامتگاه استفاده کرد. بعد از قتل او در سال ۱۸۸۱ واضح شد که فضای این کاخ بیش از حد بزرگ است که بتوان به خوبی آن را محافظت کرد. «الکساندر سوم» و «نیکولاس دوم» هر دو محل اقامت خود را به کاخ‌های حومه شهر انتقال دادند. هر چند کاخ زمستانی هنوز هم برای مراسم و میزبانی‌های رسمی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در سال ۱۹۰۵ کاخ زمستانی شاهد خاموش یک‌شنبه خونین در میدان کاخ بود. هزاران کارگر معترض که برای اعتصابی آرام در اینجا جمع شده بودند با نیروهای مسلحی که اجازه تیراندازی داشتند روبه‌رو شدند. هر چند نیکولاس دوم مسئول این تراژدی دردناک نبود اما با این رویداد تلخ، دفتر سلطنت خاندان امپراطوری برای همیشه بسته شد. در سال ۱۹۱۷ بعد از کناره‌گیری نیکولاس دوم و انقلاب فوریه، کاخ زمستانی محل استقرار دولت موقت گردید.

کاخ زمستانی در ۱۷ اکتبر سال ۱۹۱۷ به عنوان بخشی از موزه به مجموعه آرمیتاژ پیوست. اتاق‌های کاخ زمستانی امروزه یکی از معروف‌ترین بخش‌های موزه آرمیتاژ بوده و دیدن آن‌ها برای هر بازدیدکننده‌ای در سن پترزبورگ واجب است.