خیابان ریولی پاریس یادگار آخرین امپراطور فرانسه

خیابان قدیمی ریوُلی در شهر پاریس بین میدان کًنکورد و موزه لوور ساخته شد. این خیابان که در زمان ناپلئون به این بخش از پاریس اضافه شد، دارای معماری منحصر به فرد و چشمگیری است.

خیابان ریولی (Rue de Rivoli) از جاذبه‌های فرانسه، یادگاری از عصر آخرین امپراطور قدرتمند این کشور یعنی ناپلئون بناپارت است. این خیابان امروزه یکی از زیباترین و مشهورترین خیابان‌های پاریس به‌شمار می‌رود؛ خیابانی که هر مسافر تور فرانسه باید از آن دیدن کند.

ایده‌ی ساخت یک مسیر شاهی شرقی-غربی در پاریس و عبور و مرور از آن در زمان حکومت پادشاهی نیز وجود داشت، اما هرگز به‌وقوع نپیوست. در حقیقت پس از شورش‌های اطراف باغ تویلری بود که نیاز به یک مسیر ارتباطی بین میدان کنکورد و کاخ لوور احساس شد. ناپلئون به واسطه‌ی نقشی که در سرکوب شورش‌ها و اعتراضات طرفداران سلطنت در سال ششم انقلاب داشت، کاملا به این موضوع آگاه بود. وی در اوایل پاییز آن سال، مامور سرکوب شورش طرفداران سلطنت در منطقه کلیسای سَن رُش واقع در خیابان سنت اُنوره شده بود.

تاریخچه ساخت خیابان

در نهم اکتبر سال ۱۸۰۱ میلادی و زمانی که ناپلئون به‌عنوان کنسول اول در کشور فرانسه شناخته می‌شد. او با الهام‌ از یک پروژه انقلابی که در سال ۱۷۹۳ میلادی مطرح شده بود، فرمانی را صادر کرد که بر اساس آن می‌بایست بین باغ تویلری، میدان وندوم، خیابان سنت اُنوره، خیابان سن فلورنتین، باغ‌های مجمع اَسومپسیون، بلوار کَپوسین و فوییان مسیری تازه باز می‌شد. این خیابان جدید به پاسداشت مهم‌ترین پیروزی نظامی فرانسه در ایتالیا در نخستین لشکرکشی به این کشور؛ ریوُلی نام‌گذاری شد. نحوه ساخته شدن خیابان ریولی امکان ایجاد دو خیابان دیگر به نام‌های کاستیلیون و پیرامید را نیز فراهم کرد.

عملیات تخریب و پاک‌سازی جهت احداث این گذرگاه مهم و جدید در سال ۱۸۰۲ میلادی آغاز شد. ریولی تا سال ۱۸۰۳ از میدان کُنکورد به‌سمت خیابانی که امروزه اِشِل نام گرفته، در امتداد باغ‌ها و قصر تویلری و لوور گسترش پیدا کرده بود. در سال ۱۸۰۴ میلادی این خیابان برای جشن‌ تاج‌گذاری ناپلئون سنگ‌فرش شد. دو معمار مشهور به نام‌های پِرسیه و فونتِن طراحی ساختمان‌ها را به شکلی که با طراحی پارک و قصر مجاورشان هماهنگ باشد، برعهده گرفتند. آنها برای ساخت این تفرجگاه تصمیم گرفتند از چیدمان منظمی برای نما استفاده کنند که هویتش را وام دار طاق‌های تزئین شده بود.

معماری ویژه

تنها نمونه‌ی پیشین استفاده از این شکل معماری پس از ساخت میدان وُژ، در خیابان کُلُن دیده می‌شود. این خیابان در زمان دایرِکتوار یا انجمن گردانندگان فرانسه در ناحیه ۲ پاریس ساخته شده بود. ابعادی که برای نمای خیابان ریولی در نظر گرفته شده، به‌خوبی بیان‌گر ظرافت بی‌بدیل و شکوه چشم‌گیر سبک نئوکلاسیسم آن دوره است.

تمامی ساختمان‌های این خیابان از یک قاعده پیروی می‌کنند؛ سه طبقه که برروی یک طبقه‌ی هم‌کف و یک نیم‌طبقه با نمای طاقی قرار گرفته‌اند. نمای همه‌ی این طبقات از سنگ است. طبقه‌ی اول شامل کتیبه‌هایی بود با تزئینات سبک و بالکن‌هایی که با آهنِ چکش‌کاری شده، نرده‌کشی شده بودند. طبقه‌ی دوم کوتاه‌تری هم با اتاق زیر شیروانی و نرده‌کشی روی آن در نظر گرفته شد. تنها قسمتی که تعیین تکلیف نشده بود؛ سقف‌ها بودند. این امر خود منجر به ظهور سازه‌های متنوعی شد که تا امروز نیز قابل مشاهده است.

این ساختمان‌های باشکوه با خطوط مستقیم و پرسپکتیو منحصر به‌فردشان، به‌خوبی نشان‌دهنده‌ی‌ سلیقه‌ی ناپلئون در ساخت این تفرجگاه لوکس و با اصالت هستند. برای خدشه‌دار نشدن چهره‌ی ویژه‌ی این خیابان، تاسیس بعضی کسب‌و‌کارها مانند قصابی، مغازه‌هایی که نیاز به تنور و فر دارند یا مغازه‌هایی که در آن از چکش استفاده می‌کنند، در این خیابان ممنوع اعلام شد. به‌علاوه هیچ مغازه‌ای اجازه نداشت که تابلوی خود را برروی طاق‌ها نصب کند.

این محدودیت‌ها و قوانین دست و پاگیرانه سبب شده بود تا هیچ‌کس راغب به خرید این فروشگاه‌ها و فعالیت در آنها نباشد. برای حل این مسئله، امپراطور با هدف تشویق مردم به حضور در این خیابان، احکامی صادر کرد که بر مبنای آن فروشگاه‌های خیابان ریولی به مدت ۲۰ سال از پرداخت مالیات معاف شدند. این قانون کمی بعد به ۳۰ سال معافیت افزایش پیدا کرد. با این همه در پایان دوران امپراطوری فقط طاق‌ها و بخشی از ساختمان‌ها ساخته شده بودند و تکمیل این خیابان در حکومت‌های بعدی اتفاق افتاد.

گذار از عصر امپراطور به روزگار معاصر

پس از پایان دوران ناپلئون بناپارت و در دوره‌های بعدی نیز گسترش و رشد خیابان ریولی ادامه پیدا کرد. دولت موقت جمهوری دوم در سال ۱۸۴۸ تصمیم گرفت ریولی را تا خیابان مارِنگو امتداد دهد. بر اساس تصمیم مجلس قانون‌گذاران در سال ۱۸۵۱ میلادی قرار شد این خیابان تا محدوده ساختمان شهرداری هتل دو ویل امتداد یابد.

در زمان ناپلئون سوم و طی نوسازی‌های اوسمان، این خیابان تا سر حد نهایی امروز خود که ایستگاه مترو سن پائول است، ادامه پیدا کرد. در این دوره آب‌نماها و فواره‌های موجود در طول این محل و مجاور لوور حفظ شدند، اما برخی از عمارات و ساختمان‌های خاص و زیبا در منتهی‌الیه شرقی خیابان حذف شدند. در پایان و به‌منظور نشان دادن اهمیت این خیابان در پایتخت مدرن فرانسه، شعری از ویکتور هوگو، نویسنده مشهور این کشور را نقل می‌کنیم که ذکر آن خالی از لطف نیست:

«از پاریس قدیم چیزی جز یک خیابان ابدی باقی نمانده است. خیابانی زیبا که به مانند حرف I کشیده شده است. خیابانی که خوانده می‌شود؛ ریولی، ریولی، ریولی»