پل وکیو فلورانس، پیوندی از تاریخ و هنر

شهر فلورانس در ایتالیا را می توان چکیده ای از تاریخ اروپا دانست، زیبایی های بصری این شهر هر بیننده ای را مجذوب می کند؛ یکی مهم ترین جاذبه های فلورانس پل وکیو است.

«پونته وکیو» یا «پل قدیمی» پلی است که در شهر تاریخی فلورانس قرار دارد و مرکز شهر را با ناحیه‌ای در قسمت جنوبی رود «آرنو» پیوند می‌دهد. این پل یکی از مشهورترین پل‌های دنیا و از جاهای دیدنی فلورانس است. پل وکیو در باریک‌ترین قسمت رودخانه قرار دارد و با وجود اینکه پل‌های دیگری نیز روی رود آرنو و در شهر وجود دارند، پل قدیمی مهم‌ترین آنها محسوب می‌شود. پل امروزی درواقع در سال ۱۳۵۰ میلادی تکمیل شد که علت آن سیل بسیار شدیدی بود که در سال ۱۳۳۳ رخ داد و قسمت اعظم آن را تخریب کرد اما نکاتی وجود دارد که هر شخصی قبل از دیدن این پل باید آنها را بداند.

سازنده پل وکیو فلورانس

در قرن شانزدهم اولین هنر - تاریخ شناس دنیا «گیورگی واساری» (که مسئول ساخته شدن یکی از راهرو‌های رو پل نیز می‌باشد) طراحی و ساخت پل قدیمی را به «تادیو گادی» یکی از شاگردان «گیوتو» نسبت داد. با این حال دلیل محکمی برای اثبات این تئوری وجود ندارد؛ علاوه‌بر اینکه واساری نیز همیشه آدم دقیقی نبود. شخص دیگری که نامش با ساخت این پل گره خورده است «نردی دی فیوراوانتی» است اما درمورد او نیز دلایل قدرتمندی وجود ندارد و شواهد جدیدتر مسیر دیگری را در راه ساخته شدن این پل نشان می‌دهند.

کمی پایین تر از این پل، پل دیگری بنام «پونته آلا کارایا» وجود دارد که در سال ۱۳۳۳ این پل نیز تخریب شد، «فرا گیووانی» که یکی از مسیحیان مذهب دومینیک بود طراحی و ساخت دوباره این پل را برعهده گرفت و این کار را بین سال های ۱۳۳۴-۱۳۳۷ به اتمام رساند. افراد مذهب دومینیک در حیطه‌ی ساخت سازه‌های بزرگ و مهندسی تبحر خاصی داشتند، به طوری که به نظر می‌رسد آنها اولین کسانی بودند که از واژه‌ی «آرشیتکت» استفاده کردند. طراحی‌های بی‌پروا و خاص در ساخت پل قدیمی که نظایر آن را می‌توان در پل پونته آلا کارایا نیز مشاهده کرد اثباتی است بر اینکه گیووانی در طراحی آن دخالت داشته است. احتمال اینکه این پل طراحی «داکمپی» باشد نیز با توجه به اینکه او تنها سه ماه پس از اتمام ساخت پل از دنیا رفت بعید به نظر می‌رسد.

اهمیت اعداد افسانه ای در پونته وکیو

دخالت و تاثیر طراحان مذهب دومینیک با توجه به خصوصیات افقی و اشکال و ابعاد آجرها و طراحی کلی پل که با نسبت ۱:۲:۴ است و در اصول و فلسفله‌ی ریاضی افلاطونی عدد مهمی است، به وضوح قابل مشاهده است. این پل با عنوان «زیبا و افتخار آمیز» ساخته شد و یکی از زیباترین نقاط شهر فلورانس است. پل وکیو با توجه به نسبت‌های خاص به کار رفته در آن مانند ۱:۲ مانند فرم یک اکتاو موسیقی است و معنای واقعی هارمونیک و هماهنگ را می‌توان در آن مشاهده کرد. همه‌ی اینها نشان می‌دهد که نوعی تفکر علمی که ریاضی و هندسه را اساس خلقت می‌داند در ساخت این پل دخالت داشته که همگی قسمتی از تفکر مذهب دومینیکی است.

پل وکیو یک سازه دفاعی بود

یکی از دلایل اصلی ساخت پل وکیو استفاده از آن به عنوان یک ساختار دفاعی بود. در ایتالیای قرون وسطی استفاده از رودخانه برای اجرای حمله‌ای سریع، یک تاکتیک بسیار مهم نظامی بود و با توجه به اینکه فلورانس به وسیله‌ی دیوار احاطه شده بود این احتمال وجود داشت که دشمن به وسیله‌ی رود آرنو وارد شهر شود. پل وکیو نظیر دیگر پل‌های این رودخانه چهار برج نگهبانی داشت که بر روی دو سر ورودی و خروجی آن استقرار داشتند و دیوارهایی بلند تمام آن را در بر می‌گرفتند که تنها قسمتی از آن به دلایل عبور و مرور برداشته شد. «برج مانلی» در جنوب پل تنها نقطه‌ی کاملاً مشخص از این استحکامات است که امروزه نیز می‌توان آن را مشاهده کرد؛ با این حال تصاویری کامل از این پل در کتب قرن پانزدهمی وجود دارد. با وجود اینکه پل‌های زیادی در فلورانس وجود دارند، هیچ یک از این پل‌ها اهمیت استراتژیک پل وکیو را نداشتند.

اجاره مغازه های روی پل وکیو

برای بازگشت هزینه‌ای که در ساخت این پل استفاده شده بود، مدتی پس از اتمام آن ۴۶ مغازه‌ی روی آن اجاره داده شد. در نسخه‌ی قبلی پل که به وسیله‌ی سیل نابود شد، مغازه‌ها از چوب ساخته شدند و همواره احتمال آتش سوزی می‌رفت، به همین علت در ساخت پل جدید این مغازه‌ها را از سنگ ساختند. در ابتدا مغازه‌های مختلفی روی پل قرار داشتند اما در سال ۱۴۴۲ دولت فلورانس این مغازه‌ها را تنها به قصابی‌ها اجاره می‌داد. در ابتدا کنترل پل برعهده‌ی گروهی به نام «ناخدایان پل» بود ولی در سال ۱۴۹۵ دولت در اشتباهی بزرگ تعداد زیادی از این مغازه‌ها را به فروش رساند که باعث شد پل به مکانی کثیف و زشت تبدیل شود.

صاحبان مغازه‌ها شروع به تغییر دادن قسمتی از پل کردند و تا اواخر قرن شانزدهم قسمت‌های زیادی از پل تغییر کرد، دیوار‌های قلعه‌مانند از بین رفت و پنجره‌های زیادی روی پل درست شد؛ در نهایت در قرن هفدهم بود که پل شکل امروزی را به خود گرفت. به هرحال با وجود ظاهر زیبای امروزی پل، دولت فلورانس در آن زمان قصد نداشت که پل تغییر شکل پیدا کند.

هیلتر هم از دیدن مناظر پل وکیو لذت می‌برد

با وجود اینکه زمانی این پل محل فروش گوشت بود و همواره می‌شد بوی آن را روی پل حس کرد؛ ۴۰۰ سال بعد موسیلینی از مهمان افتخاری خود آدولف هیتلر در تاریخ ۹ می ۱۹۳۸ در ایتالیا خواست که مناظر فلورانس را از روی این پل مشاهده کند، شاید همین مسئله بود که باعث شد سال‌ها بعد، زمانی که نیروهای آلمانی در حال منفجر کردن دیگر پل‌های این شهر برای جلوگیری از ورود متحدین بودند از منفجر کردن این پل صرف نظر کنند و در عوض ساختمان های ابتدای پل را با خاک یکسان کردند.

زنجیره انسانی برای نجات هنر

ممکن است که پل در سال ۱۹۴۴ توسط آلمان‌ها رها شده باشد اما در سال ۱۹۶۶ بود که سیل بسیار شدیدی در فلورانس اتفاق افتاد. در آن زمان نگرانی‌های بسیاری را درمورد خطراتی که پل را تهدید می‌کرد ایجاد شد. بدنه‌ی پل بارها به وسیله‌ی آوار و تنه‌ی درختان بزرگی که از نقاطی بالاتر توسط رود آورده شده بودند ضربه خورد و تعدادی از مغازه‌های روی پل نیز به شدت آسیب دیدند. یکی از مغازه‌های روی پل که پر از نقاشی‌های هنری و زیبا بود تنها دقایقی قبل از اینکه آسیب ببینید به وسیله‌ی مردم شجاعی که برای خارج کردن این آثار یک زنجیره ی انسانی تشکیل داده بودند خالی شد، بعدها یکی از افرادی که روی پل بود عنوان کرد که: زمانی که موج‌های شدید به پل برخورد می‌کرد، تمام سازه‌ی پل می‌لرزید و این لرزش با صدایی شبیه به یک نت موسیقی بود. در نهایت هیچ کس آسیبی ندید و پل و نقاشی ها سالم ماندند.