آشنایی با سبک های معماری معروف تاریخ اروپا

وقتی به سفر اروپا میروید بخش زیادی از جاذبه‌های پیش رویتان در دسته معماری تاریخی قرار می‌گیرند. طی قرن‌ها سبک‌های متنوعی از معماری در اروپا شکل گرفتند که در این مقاله به معروف‌ترین آن‌ها پرداخته‌ایم.

مسافرینی که به زودی قرار است از یکی از کشورهای اروپایی دیدن کنند، بد نیست درباره سبک‌های گوناگون و خیره کننده معماری کشورهای آن اطلاعاتی کسب کنند تا به هنگام بازدید از بناهای مهم مانند کلیساها، کاخ‌ها و سایر ساختمان‌ها، درک بهتری از ویژگی‌ها و روح حاکم بر ساختار آن‌ها داشته باشند. البته معرفی تمام این سبک‌ها در یک مقاله ممکن نیست اما تلاش کردیم تا ویژگی معروف‌ترینِ آن‌ها را برایتان به صورت اجمالی توضیح دهیم.

۱. کلاسیک

معماری کلاسیک، اثر جاودانه‌ی عصر طلایی یونان و رم باستان، ریشه‌ی اصلی شکل‌گیری سبک‌های معماری پس از آن است. تناسبات از ارکان اصلی این سبک می‌باشد. در این دوره انواع ستون‌سازی وارد حیطه ساختمان‌ها شد که مهم‌ترین آن‌ها «دوریک» و «یونیک»، الهام گرفته از تناسبات بدن انسان بودند. معماران طراحی فضاهای شهری بسیار جدی گرفتند و آکروپلیس‌ها عضوی از شهرهای یونانی شدند. معابد سنگی، آمفی تئاترهای روباز و فضاهای جمعی شهری مثل آگوراها که محل تجمع و برگزاری مراسم‌ها بودند، از مهم‌ترین یادگارهای دوره‌ی کلاسیک در تاریخ معماری جهان هستند.

۲. بیزانسی

سبک معماری بیزانسی متعلق به امپراطوری بیزانس بوده و عناصر معماری یونان و روم را منعکس می‌کند. این سبک از زمان بازسازی شهر بیزانتیوم توسط کنستانتین کبیر شکل گرفت که بعدا به کنستانتینوپل (قسطنطنیه) تغییر نام داد. در این سبک از پیچیدگی‌های هندسی به وفور استفاده می‌شد و سنگ در تزئینات جای خود را به آجر و گچبری داد. علاوه بر آن به جای حکاکی از موزاییک کاری بهره می‌گرفتند. گنبدهای پیچیده بر روی ستون‌های بزرگ قرار داشتند و پنجره‌های نورگیر متعددی فضا را روشن می‌کردند.

۳. کارولنژی

سبک معماری کارولنژی سبکی مختص شمال اروپا بود که به آن پیشا رمانسکی هم می‌گفتند. این سبک در اواخر قرن ۸ و اوایل قرن ۹ شکل گرفت که در آن زمان خاندان کارولنژیان سیاست غرب اروپا را در اختیار داشت. میل به تقلید از معماری رومی در این سبک کاملاً قابل تشخیص بوده و ویژگی‌هایی از اوایل مسیحیت و معماری بیزانس هم در آن به چشم می‌خورد.

۴. رمانسک

معماری رمانسک مربوط به دوران قرون وسطی در اروپا بوده و بیشتر با طاق‌های نیم دایره‌اش شناخته می‌شود. تاریخ شروع مشخصی برای این سبک پیدا نشده اما احتمالاً از قرن ۶ تا ۱۱ شکل گرفته است. در قرن ۱۲، سبک رمانسک تبدیل به سبکی دیگر به نام گوتیک شد که به خاطر طاق‌های نوک تیز شهرت دارد. نمونه‌های این سبک معماری در قسمت‌های مختلف اروپا وجود داشته و اولین سبک معماری بومی اروپا از زمان معماری امپراطوری روم به شمار می‌رود. در سبک رمانسک، ترکیبی از ویژگی‌های معماری باستانی روم و بیزانسی به چشم خورده و دیوارهای ضخیم، طاق‌های گرد، ستون‌های بزرگ، برج‌های بلند و گذرگاه‌های طاقی دکوراتیو از سایر ویژگی‌هایش هستند.

۵. گوتیک

سبک معماری گوتیک در دوران اوج و پایان قرون وسطی در اروپا رواج یافت. این سبک که وارث ویژگی‌های رمانسک بود بعدتر به سبکی به نام رنسانس تبدیل گشت. تولد آن را می‌توان در قرن ۱۲ فرانسه جستجو کرد و تا قرن ۱۶ نیز به حیات خود ادامه داد. از ویژگی‌های بارز این سبک، طاق‌های نوک تیز، ستون‌های قوسی و سقف‌های دنده‌ای هستند. این سبک معماری را در بسیاری از کلیساهای جامع و صومعه‌های اروپایی می‌توانید ببینید. البته در قلعه‌ها، کاخ‌ها، ساختمان‌های شهرداری و غیره نیز آن را به کار برده‌اند.

۶. رنسانس

سبک معماری رنسانسی اروپا در بین قرن ۱۴ تا ۱۷ مورد استفاده بود و آن را در مناطق گوناگونی می‌توانید ببینید. در این سبک، عناصر مشخصی از معماری یونان باستان و روم به چشم خورده و روح متریالیسم را منعکس می‌کند. محل تولد سبک معماری رنسانسی در فلورانس بود و خیلی زود به شهرهای دیگر ایتالیا نیز سرایت کرد. از ویژگی‌های مهم معماری رنسانسی می‌توان به تقارن، تناسب، هندسه و نظم بین اجزا اشاره کرد که همگی بویی از هنر کلاسیک باستانی را می‌دهند. نظم حاکم در ستون‌ها، ستون‌نماها و چهارچوب‌ها در کنار سیستم پیچیده تقسیمی که در قسمت‌های گوناگون بنا به کار گرفته می‌شد بسیار قابل توجه هستند.

۷. باروک

سبک معماری باروک از اواخر قرن ۱۶ رواج پیدا کرد و یکی از مهم‌ترین خصلت‌های آن حالتی از نمایش تئاتر گونه است. این سبک به همراه تجمل و شکوهی که دارد، از طرفی بیش از سبک‌های گذشته احساس را در نظر می‌گیرد و از سمت دیگر می‌توانید ثروت و قدرت کلیسای کاتولیک را در آن تماشا کنید. این سبک جدید به ویژه خود را در بناهای سفارشی مذهبی بروز داد. از ویژگی‌های اصلی این سبک می‌توانیم به استفاده نمایشی از نور و سایه، استفاده جدی از رنگ و تزئینات، به کار گیری مجسمه و گچبری، عناصر پیچیده معماری و راهروهای عریض‌تر در کلیسا اشاره کنیم.

۸. روکوکو

سبک معماری روکوکو در اواخر قرن ۱۸ و به عنوان یک جنبش هنری و سبک، قسمت‌های مختلف هنر مانند نقاشی، مجسمه، معماری، طراحی داخلی، ادبیات، دکوراسیون، موسیقی و تئاتر را تحت تأثیر قرار داد. مهد آن را می‌توان پاریس عنوان کرد. این سبک برای اعتراض در برابر شکوه، تقارن، نظم خشک و قواعد سخت سبک‌های قبلی مانند باروک شکل گرفت. این شیوه را به ویژه در کاخ ورسای می‌توانید به خوبی تماشا کنید. در سبک معماری روکوکو تزئینات بسیار پر زرق و برق و رنگارنگی حضور دارند و تقارن به کلی مفهوم جدیدی را به خود می‌گیرد. روکوکو نسبت به سبک باروک که تاکید روی مذهب و مسیحیت داشت، سکولارتر بوده و در آن لذت‌های دنیوی بیشتر در نظر گرفته‌ شده‌اند.

۹. نئوکلاسیک

سبک معماری نئوکلاسیک در اوایل قرن ۱۸ شکل گرفت و همان طور که از نام آن پیداست، کاملاً از سبک کلاسیک باستان مشتق می‌شود. این سبک نیز با افراط روکوکو در تزئین و عدم قرینگی مقابله می‌کرد. از این نظر می‌توان آن را هم ردیف سبک‌های قبل از روکوکو مانند باروک دانست. این سبک معماری هنوز هم در بسیاری از بناها استفاده می‌شود.

۱۰. نئو گوتیک

سبک نئوگوتیک یا گوتیک ویکتورین، در اواخر دهه ۱۷۴۰ در انگلیس شکل گرفت. محبوبیت آن به سرعت در اوایل قرن ۱۹ توسط کسانی که قصد داشتند این سبک قرون وسطایی را در تقابل با نئو کلاسیک رواج دهند افزایش یافت. این سبک همان ویژگی‌های سبک گوتیک اصلی را بازنمایی کرده که شامل الگوهای دکوراتیو، تاج زینتی نوک برج، پنجره‌های کشیده و باریک و بیرون زدگی بالای درب ورودی می‌شود.

۱۱. آرت نوو یا هنر نو

معماری آرت نوو یا هنر نو مختص اروپا نیست و یک سبک بین‌المللی هنر، معماری و هنر کاربردی محسوب می‌شود. این سبک که به ویژه در هنرهای تزئینی مورد توجه بود، بین سال‌های ۱۸۹۰ تا ۱۹۱۰ شهرت زیادی پیدا کرد. آرت نوو واکنشی به هنر آکادمیک قرن ۱۹ بود و از فرم‌های طبیعی به ویژه خطوط منحنی، گیاهی و گل‌ها تشکیل می‌شد. اولین خانه‌های به سبک آرت نوو توسط «ویکتور هورتا» (Victor Horta) و «هنری فان دِفلده» (Henry Van de Velde) در بروکسل ساخته شدند. در این خانه‌ها جدای از خود سازه، در تزئینات داخلی، مبلمان، فرش‌ها و جزئیات معماری نیز ویژگی‌های آرت نوو به چشم می‌خوردند.

۱۲. آردکو

سبک آرت دکو، علاوه بر معماری، در هنرهای دیگر مانند هنرهای تصویری و دیزاین نیز مورد استفاده بود و اولین بار بعد از جنگ جهانی اول در فرانسه ظهور یافت. این سبک بر روی طراحی ساختمان‌ها، مبلمان، جواهرآلات، مد، ماشین‌ها، سالن‌های سینما، قطارها و هر چیز دیگری که فکرش را بکنید تأثیر گذاشت. نام این سبک، کوتاه شده «آرت دکوراتیو» (Arts Décoratifs) بوده و از نمایشگاه بین‌المللی هنرهای مدرن دکوراتیو و صنعتی گرفته شده است. سبک‌های گوناگونی در شکل گیری آرت دکو شریک بوده‌اند که کوبیسم یکی از آن‌ها به شمار می‌رود.